Вінцэсь Мудроў: Лазня

— Распранайся хутчэй, — бацька падхоплівае бляшаную балею і знікае ў ахутанай парам пройме дзвярэй.

Месца, каб паставіць балею, знайшлі ў дальнім канцы лазні.

Лена ваджу намыленай вяхоткай па грудзіне, неадрыўна пазіраючы на вялізную лужыну, што разліваецца пасярод мыцельніку. Бярозавае лісце забіла зліўную адтуліну, і вада падступае да нашай лавы. Цікава назіраць, як па лазеннаму мору плывуць мыльныя бурбалкі і, не раўнуючы, як чаўны, гойдаюцца на хвалях, узнятых чарговай перакуленай на голаў балеяй.

— Бляха, дзе Кузьміч? — незадаволена азываецца нехта за спінай, і вось ужо той самы Кузьміч — апранены ў белы халат і абуты ў кірзавыя боты лазеншчык — прачышчае адтуліну каляным дзеркачом, і мора, развітаўшыся са светам засопленым зыкам, знікае.

— Мыць бялізну забаронена! — звяртаецца лазеншчык да дзядзькі, што сядзіць на другім канцы лавы і шаруе сацінавыя трусы.

Дзядзька кідае трусы на лаву, а калі Кузьміч адыходзіць, зноў падхоплівае, кладзе на калена і пачынае з яшчэ большым імпэтам шугаць па іх пляскатым змылкам. Відаць, не чытаў правілаў. І таўсценны бамбіза, які мыецца поруч, таксама не знаёмы з правіламі. Ганяе па валасатай грудзіне намыленую вяхотку, пырскаючы пенай на добрых два метры. Нават на маю макаўку хлапякі заляцелі. І навошта тады тыя правілы пішуць, калі іх, апроч мяне, ніхто не чытае?

Бацька пазычыў у некага венік і пабег парыцца. Парыцца ён звычайна доўга, і я кожнага разу хвалююся. А раптам там, на палку, учадзее? Аднойчы завёў мяне ў парыльню, дык пасля таго ў мяне на карку скура аблупілася. Апёк, відаць. Маці потым лаялася.

Насцярожліва, на цырлах, падыходжу да дзвярэй парыльні і гэтак жа насцярожліва адчыняю. Уваччу, ахутаныя гарачай смугой, мітусяцца ружовыя целы.

— Сява, паддай! — крычыць нехта з палка, і ў твар мне б’е пругкая аблачына. Твар гарыць агнём, я выкульваюся з таго страшнага месца і бягу пад «дожджык».

Цёплыя струмені падаюць на плечы, казытліва збягаюць па сцёгнах. «Дожджык» — лепшае, што ёсць у лазні. Гатовы стаяць пад ім цэлую гадзіну. Ды як пастаіш, калі ў мой бок сунецца той самы бамбіза з валасатай грудзінай. Галава і твар пакрыты мыльнай пенай, таму ён невідушча водзіць рукамі, хапае мяне за нос, і я, сагнуўшыся, выслізгваю з-пад казытлівых струменяў.

А вось і бацька. Яго нават цяжка пазнаць: чырвоны, як рак, ад макаўкі ўздымаецца пара, а да ілба прыліп бярозавы лісток.

— Ну ты тут мыешся? — пытаецца бацька, і я з уздыхам намыльваю голаў.

Праз гадзіну, дарэшты змораны, сяджу ля шапіка і ўтрапёна гляджу пад ногі. Пад нагамі ў мяне газета «Праўда» за мінулы месяц. Хоць яшчэ і не хаджу ў школу, але збольшага навучыўся чытаць, і цяпер засяроджваюся на кожным надпісе, што патрапляе на вочы. «Прамова М.С.Хрушчова на нарадзе...» — чытаю загаловак, але дзе была тая нарада, так і не даведваюся: бацька прыціскае «Праўду» мокрымі ступакамі.

— Не кідайце газеты на падлогу. Не аддзерці потым, — гукае Кузьміч, але яго ніхто не слухае. Вось і бацька кінуў пад ногі газеціну і з адчаем у кож­ным руху выцірае махровым рушніком валасы.

— Ну ты думаеш апранацца? — бацька насоўвае мне на шыю майку. — Хутчэй давай, а то іншым людзям трэба памыцца.

Насамрэч бацька не пра людзей рупіцца, а прагне сёрбнуць халоднага піва.

Калі самае прыемнае ў лазні — гэта цёплы дожджык, дык самае непрыемнае — хустка, якую, па матчыным загадзе, бацька нязграбным рухам ускідвае мне на патыліцу. Калі завязвае маці, дык на скронях складкі пакідае, і ладна абцягвае галаву. А бацька проста сціскае вузлом шыю, і хустка адразу, як у той цёткі ля касы, лезе на вочы. Добра яшчэ, што прыкрываю яе шапкай «з вушамі».

У буфеце народу зусім няшмат. З людскіх размоваў пачулі, што ў чарзе пачалі біцца, і лазеншчыца з жаночага аддзялення прывяла міліцыянера. Ён і выгнаў з лазні ўсіх п’яніц. Я іх, дарэчы, адразу вызначаю. Яны край кухля соллю пасыпаюць. Вось і аднарукі інвалід піхнуў тры пальцы ў сальніцу.

Калі піва няма, бацька ў бу­фет не заходзіць. А вось калі ёсць, абавязкова бярэ сабе кухаль, а мне маленькі слоік кампоту з айвы — адзінай смакошы, што там прадаецца. І просіць буфетчыцу зняць накрыўку.

Я бяру слоік, п’ю салодкі кампот, казелю вокам на бацьку. Цікава глядзець, як ён прыкладаецца да кухля, як прагна, злавесна варушачы коўцікам, глытае піва, а крыху не дапіўшы, адчайдушна аддзімаецца. На ілбе бацькавым пры гэтым выступаюць вялікія кроплі поту. Дапівае кухаль паволі, і потым вільготнымі вачыма глядзіць на буфетчыцу, якая куляецца за прылаўкам, пампуючы піва з бочкі. Бацька прагне дабаўкі, але маці дае грошы толькі на адзін кухаль і на слоік кампоту.