Николай Чергинец - За секунду да выстралу

— Вядома, не мог. — пагадзіўся Мартаў. — А можа, так здарылася: гэты чалавек, калі, вядома, жывы быў, яшчэ дзе-небудзь на пад’ёме ўскочыў да мяне ў кузаў і там канцы аддаў.

— І гэта са знявечанай галавой? — сумна ўсміхнуўся Славін і паглядзеў на Лагуту. — Іван Епіфанавіч, хай ён пакуль падумае, а мы агледзім машыну.

Работнікі крымінальнага вышуку паклікалі з калідора дваіх рабочых, якія ахоўвалі Мартава, а самі разам з дырэктарам выйшлі на вуліцу. Халодны восеньскі дождж узмацніўся. Лагута спытаў:

— У вас тут няма якога-небудзь памяшкання ці хоць бы падстрэшка, дзе машыну Мартава можна ад дажджу схаваць?

— Ёсць падстрэшак, ён у тым канцы, — дырэктар махнуў рукой у процілеглы ад варот бок.

— Добра. Дайце мне вадзіцеля, мы адгонім туды машыну.

Славін крануў Лагуту за рукаў.

— Ты займайся машынай, а я паклапачуся пра каня.

Конь неспакойна таптаўся на месцы, трывожна пафыркваў, а пачуўшы набліжэнне Славіна, паціху заіржаў. Уладзімір адвязаў ад слупа лейцы і, узяўшы каня за аброць, павёў у той бок, дзе знаходзіўся падстрэшак. Зямля на тэрыторыі лесапільнага завода, уезджаная коламі машын, была слізкай і ліпкай. Міма Славіна ціха праехаў злашчасны ЗіС. У святле яго фар непадалёк асвятліўся падстрэшак, там машына і спынілася. Неўзабаве да гэтага месца падышоў і Славін. Адвёў каня ў дальні канец падстрэшка, даў яму аўса. Да падстрэшка разам з дырэктарам падышла група рабочых. Яны ўключылі святло. Лагута сказаў вадзіцелю, які сядзеў за рулём, каб той падагнаў грузавік пад лямпачку, што гарэла ў цэнтры. Той так і зрабіў, неўзабаве кузаў асвятляўся добра, і аператыўнікі сталі аглядаць машыну. Яны адразу ж убачылі, што на забітым не было аднаго чаравіка. Лагута сказаў:

— Падобна на аўтадарожнае здарэнне. Звычайна пры ўдары машынай чалавек губляе абутак.

— Я таксама пра гэта падумаў. Глядзі, вось тут, па-мойму, і след пратэктара маецца.

— Пераварочваць труп не будзем. Патэлефануем у аддзяленне, даложым пра вынікі агляду і папросім выслаць урача-эксперта.

Яны абследавалі кузаў, затым кабіну, капітан нават пад капот зазірнуў, але нічога цікавага для сябе так і не знайшлі.

Мартава Славін заспеў у тым жа пакоі. Уладзімір дастаў з планшэткі, якая вісела на рамяні праз плячо, некалькі лістоў паперы і прыступіў да допыту.

Мартаў стаяў на сваім. Ён то апускаў галаву на далоні, упёршыся локцямі ў калені, то глядзеў прама ў вочы супрацоўніку міліцыі:

— Далібог, хоць забіце, ні ў чым не вінаваты! Я не ведаю, як апынуўся ў мяне ў кузаве забіты чалавек.

— Адкуль вы ехалі?

— Я адвёз на другі лесасклад дошкі і адразу ж вярнуўся назад.

— Колькі туды кіламетраў?

— Сто дзесяць. Я хацеў сёння загрузіць машыну і ехаць да сябе дамоў, пераначаваць, а раніцай выехаць у дарогу.

— З кім вы ехалі назад?

— Адзін. Спадарожнікаў не браў.

— Спыняліся дзе-небудзь?

— Не. Хоць, прабачыце, спыняўся. Паабедаў у чайной на «пупе» і паехаў далей.

— На якім «пупе»? — не зразумеў Славін.

Мартаў упершыню ледзь прыкметна ўсміхнуўся.

— Ах, я ж забыўся, што вы нядаўна ў нашых краях. «Пупам» мы завём скрыжаванне пяці дарог. Тры з іх вядуць прама з лесу, дакладней з лесараспрацовак, і сыходзяцца ў адной кропцы ля вёскі Пасха. Акрамя гэтага адна дарога ідзе ў Кемерава, а другая — сюды, да Мар’янска. Таму месца, дзе сыходзяцца ўсе гэтыя пяць дарог, кіроўцы і назвалі «пупам». «пупам» зямлі.

— А хто вас бачыў у Пасцы?

— На «пупе»? — Мартаў задумаўся. — У чайной, дзе я абедаў, напэўна, чалавек дзесяць было. У твар многіх ведаю, але прозвішчаў яны мне сваіх не называлі. Проста мы часта на «пупе» сустракаемся, перакусім, перакінемся словам-другім і раз’едземся кожны па сваёй дарозе. Хоць не, прабачыце, я бачыў Андрэя Пудоўкіна. Так, так, я ўспомніў, сапраўды, там быў Пудоўкін, ён сядзеў за суседнім столікам.

— Хто такі Пудоўкін?

— Ён раней у нас лес вазіў, а зараз працуе дзесьці ў іншай арганізацыі.

— Машын было шмат каля чайной?

— Напэўна, не больш як дзясятак. Калі я ад’язджаў, то іх было прыблізна гэтулькі ж, колькі і тады, калі я пад’язджаў да чайной. Гэта ж «пуп»: адны прыязджаюць, другія ад’язджаюць.

— З кім вы сядзелі за адным сталом у чайной?

— Дык я ж вам казаў: у твар іх ведаю, а прозвішчы мне невядомыя.

У пакой увайшоў Лагута. Славін скончыў допыт, паклікаў дырэктара і папрасіў пакінуць Мартава ў якім-небудзь свабодным кабінеце і прыставіць да яго ахову.

Мартава павялі, і аператыўнікі засталіся адны. Лагута сказаў: