Николай Чергинец - За секунду да выстралу

Таццяна Андрэеўна трывожна спытала:

— Ты дрэнна сябе адчуваеш, Пеця?

— Не, не, — нібы ачуўшыся, адказаў Пётр Пятровіч і ўстаў з-за стала. — Я проста задумаўся.

Таццяна Андрэеўна адчула, якія думкі трывожаць мужа, паднялася з зэдліка і ўткнулася тварам у яго грудзі:

— Не трэба, родны... Я і дзеці вельмі любім цябе. Мы шчаслівыя з табой.

У калідоры пачуўся шум, дзверы адчыніліся, і ў кухню ўвайшоў сын, высокі хлопец. Ён лёгка сцягнуў з сябе вялікі брызентавы плашч, на падлогу пасыпаліся буйныя кроплі вады. Вінавата зірнуўшы на Таццяну Андрэеўну, ледзь усміхнуўся чорнымі вачыма, сказаў:

— Я прашу прабачэння. Дожджык на дварэ вырашыў усю зямлю заліць, а мяне ўтапіць. — Перавёўшы погляд на бацьку, працягваў: — Але як бачыце, ваш любімы сын выжыў.

— Ну, ад кіно яшчэ ніхто не паміраў, — заўважыў бацька і незадаволена паглядзеў пад ногі сыну, дзе на падлозе ўтварылася невялікая лужынка.

— Я зараз вытру, — паспешна сказаў сын.

— Добра ўжо, як-небудзь сама ўпраўлюся, — лагодна махнула рукой маці і пачала выціраць падлогу.

Ваня распрануўся і сеў на канапу.

— Вось ты, тата, сядзіш спакойна і не ведаеш, што суседзі зноў ваююць.

— Што ў іх гэтым разам?

— Звычайная гісторыя. Іван Лукіч у хамут стукнуў.

— У што, у што стукнуў? — здзівілася маці.

— Ну. сыходзіць сабраўся, — прастадушна растлумачыў сын.

Маці асуджальна пакруціла галавой:

— Ну і слоўцы ў цябе, Ваня.

— Мам, гэта не мае слоўцы, гэта цётка Вера так сказала. Як убачыла, што я ў двор увайшоў, дык адразу ж праз плот і крычыць: «Глядзі, Ванюша, мой стары зноў у хамут стукнуў. Адпіў мазгі і рэчмяшок пачаў збіраць. Ты папрасі бацьку, можа, ён яго прыструніць».

Пётр Пятровіч незадаволена прабурчаў:

— Сама яна добрая цаца. Напоіць яго, а потым ваююць між сабой.

І нібы ў пацвярджэнне гэтых слоў, за сцяной пачуўся моцны грукат і адчайны жаночы крык. Пётр Пятровіч моўчкі пераглянуўся з жонкай і, асуджальна ўздыхнуўшы, накінуў на сябе мокры плашч сына:

— Пайду мірыць, чорт бы іх пабраў!

— Пачакай, Пеця, — сказала Таццяна Андрэеўна, паспешна пераабуваючыся. — Я пайду з табой, удваіх лягчэй будзе іх супакоіць.

Суседзі, ужо немаладыя людзі, якія жылі ў другой палове дома, часта сварыліся. Мачалавым часам даводзілася ўмешвацца. Скандалы ўзнікалі з-за выпівак, ад якіх ні сусед, ні яго жонка не адмаўляліся.

Жылі яны адны, трое дзяцей адразу ж пасля вайны раз’ехаліся ў розныя канцы рэспублікі. Іван Лукіч пасля цяжкога ранення, якое атрымаў на фронце, стаў нервовым, любіў выпіць. Жонка яго, Вера спасавала перад цяжкасцямі, сама прыахвоцілася да віна. Так і жылі: калі не пілі — было звычайна: і дома спакой, і на працы парадак. Але дастаткова было некаму з іх выпіць, як адразу ж пачыналіся скандалы.

Мачалавы ставіліся да суседзяў са спачуваннем.

Калі яны з’явіліся ў суседзяў, тыя адразу ж пацішэлі, і неўзабаве Мачалавы пайшлі дахаты. Пётр Пятровіч, прыкрыўшы жонку плашчом, дапамагаў ёй пераскокваць праз лужыны ў двары. Дома іх сын сядзеў за сталом і рабіў урокі. Бацькі, каб не замінаць, сышлі ў спальню. І тут Пётр Пятровіч, які даўно хацеў пагаварыць з жонкай, але ніяк не рашаўся, шкадуючы яе спакой, нечакана загаварыў:

— Танечка, я даўно хачу ў цябе спытаць пра аднаго чалавека. Разумею, што табе нялёгка ўспамінаць перажытае, але мяне ўвесь час турбуе гэта.

— Што ты, Пеця. Я ж сама табе шмат разоў расказвала ўсё. Вайна скончылася, і што давялося перажыць, не вернецца. Дык пытай.

— Памятаеш, ты мне расказвала пра паліцая Грышку?

— Ну як жа, Мірэйчык, вядома, памятаю. Яго ж партызаны забілі.

— Так, так, я памятаю гэта. А дзе другі паліцай, Юшэвіч? Ён жа быў тады, калі фашысты спалілі жыхароў нашай вёскі?

— Быў, звер.

— Я хачу высветліць, а раптам ён выжыў і цяпер вольна ходзіць па зямлі? Бо з жыхароў вёскі паведаміць уладам пра яго, лічы, ніхто не змог. Ты з дзецьмі па свеце бадзялася. Дзе цяпер Міша Лукашэвіч, які выратаваўся з вамі, таксама невядома. Цалкам магчыма, што Юшэвіч мог выжыць. Дарэчы, як яго імя, не памятаеш?

— Яшка, Якаў, а па-бацьку — Часлававіч.

— Раскажы мне пра яго яшчэ раз.

Пётр слухаў, і перад яго вачамі зноў праходзілі цяжкія гады вайны, перажытыя жонкай, дзецьмі, той страшны дзень, калі іх жыццё, як кажуць, ліпела на павуцінцы. Калі Таццяна Андрэеўна скончыла свой расказ, яны доўга сядзелі моўчкі. Вывеў са здранцвення прыход Юлі, за якой адразу ж у кухню ўвайшоў лейтэнант міліцыі. Ён казырнуў і далажыў начальніку аддзялення, што здарылася ЧП. Невядомыя напалі на адзінокіх старых, якія пражывалі ў сваім доме, забілі гаспадара і абрабавалі кватэру.