Неизвестно - Дубянецкі

Улічваючы яго адносную незалежнасьць, буду спадзявацца, што мае задумы могуць зьдзейніцца наконт выданьня Бібліі Ф. Скарыны, “Тутэйшых” Янкі Купалы, “Мужыцкай праўды” К. Каліноўскага, а можа, і “Матчынага дару” А. Га­руна і інш.

13 лютага 1986 году. Сёньня патэлефанаваў Алесь Адамовіч. Гаворка ў асноўным вялася вакол праблемы майго пераемніка. Дамовіліся трымацца кандыдатуры А.Шабаліна. Гэта сапраўды будзе нечакана для тых, хто шукаў яе ў іншым асяроддзі, тых, хто самі сябе прапаноўвалі. “Нечаканасьць” такую трэба забясьпечыць, каб ніхто не пасьпеў сарваць яе.

Алесь выказаў шкадаваньне, што ў Шабаліна няма выдавецкага вопыту.

– Беларускай культуры пашанцавала з выдаўцом Міхалам Дубянецкім, – сказаў ён, – які наклаў дабратворны адбітак на ўсю выдавецкую справу рэспублікі. З яго імем зьвязаны сапраўдны рэнесанс у выданьні беларускай мастацкай літаратуры, літаратурна-мастацкай спадчыны.

25 лютага 1986 году. Ірынка сваю дыпломную працу за універсітэт будзе пісаць па творчасьці Ул. Караткевіча. З гэтай нагоды ягоныя кнігі можна цяпер знайсьці ў нас усюды, ня толькі ў пакоі студэнткі. Я зноў і зноў бяру ў рукі адну за другой кнігі свайго незабыўнага друга. Вось “Матчына душа”. Гэта першы яго паэтычны зборнік і першая наогул яго кніга. Яна выпушчана Дзяржаўным выдавецтвам БССР, рэдакцыяй мастацкай літаратуры, як пазначана на тытульнай старонцы, у 1958 годзе. Калі ўлічыць, што першы верш свой Ул. Караткевіч надрукаваў у 1955 годзе, дык можна сказаць, што першую кнігу давялося чакаць зусім нядоўга, значыць, паэтычнае сталеньне Паэта адбывалася даволі шпарка.

Гэта сьціплае выданьне ледзь не трыццацігадовай даўнасьці мне куды больш падабаецца, чым кнігі цяперашняй нашай серыі “Першая кніга паэта” – значна большы фармат (70х108/32), цьвёрды, хоць толькі кардонны, абклеены паперай, пераплёт, “раскошная” вёрстка – кожны верш з новай старонкі (цяпер такое “марнатраўства” (!!!) забаронена).

Мне захацелася больш падрабязна разгледзець гэтую дарагую кожнаму беларусу кнігу, хаця б выдавецкія і паліграфічныя яе якасьці. На першай старонцы пераплёту мастак І. Немагай даў просьценькі краявід: на фоне блакітнага неба – сьветла-зялёны гай. Відаць, бярэзьнік, бо на першым плане тырчыць амаль пасярэдзіне пяць беластволых маладых бярозак. Іх кроны зьліліся ў адну бязьлістную “рваную” масу, верхні, левы, рог якой да верхняга абрэзу – “неба” кнігі не даходзіць толькі 2,3 см., затое ніжні падпірае неба над нейкай нібы гарою недзе побач з правым краем – абрэзам кнігі ўсяго толькі ў 8-мі см. ад суцэльна-зялёнай зямлі. За бярозамі – дзьве карычневыя стужкі-сьцяжынкі, што на выхадзе з “лесу”, справа, яны зьліваюцца ў адну, якая хаваецца ў тую “гару”. Імя і прозьвішча аўтара (Ул. Караткевіч) і назва кнігі – у тры радкі, маляваныя, набліжаныя да курсіўнага шрыфту. Першы радок (аўтар) – цёмна-сінім, з малых літар, апроч, як і трэба, дзьвюх літараў. Абодва словы назвы – белая вываратка, з вялікіх, васьміміліметровых літараў. Увесь гэты тэкст разьмешчаны ў верхняй частцы вокладкі, на цэлых 6,2 см. “углыбіню”, ссунуты ўправа, пры інтэрвале яго правай восі ад правага абрэзу кнігі 10-14-12 мм. Даўжыня радкоў – 8,2; 6,2; 5,9 см.

Чацьвёртая старонка вокладкі – зялёная. Зьверху зьлева – цана: “2р. 25 к.” Ніжэй яе – прадаўгаваты штамп з тэкстам на два радкі: “С 1.І.1961 года цена – р. 23 к.” Над гэтым штампам, за якім стаіць праведзеная ў названым годзе грашовая рэформа, пастаўлены справа ўтрая карацейшы штэмпель-аплявуха аўтару ўсёй нашай нацыянальнай культуры: “Новая цана – р. 10 к.” Гэта ўцэньвалі нават Караткевіча.

Самы ніз вокладкі ўпрыгожаны набраным 10 кеглем тэкстам: “Дзяржаўнае выдавецтва БССР. Мінск 1958”.

Цёмна-зялёны ледэрын “карэньчыка” выходзіць на 2-4 старонкі вокладкі недзе на міліметраў 11-12.

Тытульная старонка — у два колеры. Перш за ўсё кідаецца ў вочы назва, надрукаваная зялёнай фарбаю. Над ёю поўнае імя і прозьвішча аўтара. Пад ёю – слова: “Вершы”. Адно і другое – чорным. Пад словам “Вершы” – зялёная невялічкая кветка. Усё гэта не набрана, а намалявана. Зьнізу набрана выдавецтва, рэдакцыя, горад і год.

Усяго ў кнізе 72 старонкі. Першая – тытул, другая – 19 радкоў бібліяграфічнай даведкі (7 абзацаў: 2, 3, 2, 2, 5, 3, 2 радкі), з трэцяй па 67-ю старонкі надрукавана 35 вершаў зборніка, 68-69-я старонкі – “зьмест” яго. На 70-й старонцы – “выходныя зьвесткі”, на 71-й надрукаваны ў пяць радкоў аўтар, назва зборніка і выдавецт­ва на рускай мове. Апошнюю старонку “займае” зварот да чытачоў дасылаць у выдавецтва “свае водгукі і ўражаньні ад гэтай кнігі”.