Неизвестно - Дубянецкі

Я папрасіў яго ўзважыць мне два кілаграмы “гэтага сонца”. Ён зрабіў гэта упэўнена, прыгожа і majestatycznie. Спрытна мне загарнуў і паклаў перада мною. Падаю яму 13 рублёў – чырвонец і траяк.

– А нашто траяк? – пытае ён, – гэта ж усё каштуе дзесяць рублёў.

– За сонца, – адказаў я і, хутка вымавіўшы: – “Удалага вам гандлю!”, – пайшоў далей. Мяне імгненна ўкруціла ў чалавечы вір. Але я пасьпеў яшчэ пачуць некаторыя словы “прадаўца сонца”, што адрасаваліся мне:

– Паважаны грамадзянін, вазьміце здачу… Ну, вазьміце здачу: я ж даражэй ня маю права прадаваць…

“Памідоры – рубель – паўтара за кілаграм, – іду я далей. І ўсё-такі дорага, падумаў я: апельсіны прывозяць “з-за мора-акіяну”, а цана на іх увесь час трымаецца адзін рубель сорак капеек кілаграм. А гэта ж сваё, павінна б быць значна таньней.

Побач агуркі. Цана: два рублі. Я зьдзівіўся. Наблізіўся да прылаўка і перапытаў.

– Правільна напісана, – адказалі мне. Першыя і апошнія заўсёды дорага. А гэта апошнія.

У другім месцы я ўбачыў салёныя (а можа і маласольныя?) агуркі. Цана тая самая: два рублі.

Час набліжаўся да дзевяці гадзінаў. Значыць, мне трэба было “закругляцца” з гэтай “дзейнасьцю”. А хацелася яшчэ што-небудзь паглядзець. Сёе-тое пасьпеў.

Морква ад 40 да 80 капеек кілаграм, да васьмі разоў даражэй за “дзяр­жаўную”.

Буракі – сорак капеек, альбо ў чатыры разы даражэй за кілаграм.

Кроп – 15 капеек пучок грамаў на 50. Ніхто ніколі, колькі я памятаю, не спрачаецца за такую фантастычную цану: амаль 2000 адсоткаў ад дзяржаўнай! Колькі трэба гэтага кропу? Мізэр!

Таксама пятрушка – 15 капеек такі ж пучочак. Дзяржаўнай цаны ня ведаю. Думаю, што ня больш, чым за той кроп.

А вось перац і часнок прадаюць штукамі: стручок перцу 20 – 30 капеек, галоўка часнаку – 25 капеек. Колькі, думаю, галовак яго ў кілаграме? Дзяржаўная ж цана рубель дваццаць капеек за кілаграм…

А во нашыя “фрукты-ягады”:

Яблыкі рубель-паўтара кілаграм. Можна купіць і за 50 капеек. Але яны ўжо будуць мець мала адносінаў да цудоўных беларускіх яблыкаў. Дорага! А ў параўнаньні з тымі ж апельсінамі?!

Яшчэ даражэй грушы: добрыя па два з паловаю рублі кілаграм – амаль як два кілаграмы заморскіх апельсінаў!

“Шырока прадстаўлена” на рынку таксама лясная гаспадарка. Ягады прадаюцца шклянкамі, травы лячэбныя – пучкамі, а то і шклянкамі, калі, скажам, плады, ці адны сухія кветкі. Характэрныя гэтыя шклянкі: адкуль гэтыя бабкі, думаеш ня раз, бяруць такія маленькія шкляначкі, якім вельмі далёка да стандартнай, 200-250-грамовай? Гэта таксама спосаб “узьвінчваньня цэнаў”.

Чарніцы прадаваліся на рубель тры шклянкі, брусьніцы – па 60 капеек шклянка.

Мне спадабаліся дзьве бабкі, што прадавалі “траўкі”. Я зьвярнуў увагу на зграбненькі пучочак нейкіх сухіх расьлінак. Мне з гатоўнасьцю расказалі, што гэта “сьлёзкі”, што каштуюць яны рубель, што лечаць імі тое і тое (на жаль, я не запомніў уласьцівасьцяў мноства расьлінаў, якія мне тут паказвалі: занадта многа было гэтай нязвычнай мне інфармацыі.).

– О, ды ў вас у кожнай розныя расьліны, хоць, бачу, вы заадно.

– Добра, дзетка, сказаў: “заадно”. Вось таму, што “заадно”, дык мы імкнемся не перашкаджаць адна другой. А ў нас у кожнае амаль адно і тое самае. Але ж, калі паклала што-небудзь адна, другая ўжо тое самае не кладзе. Нашто строіць канкурэнцыю?

У гэтых “сябровак” шкляначкі такія самыя, як і ва ўсіх. Але я бачыў, як яны “мераюць” імі: ня трусяць, а літаральна трамбуюць, а пасьля яшчэ кладуць жменю зьверху, прытрылімваючы яе, каб не рассыпалася. У выніку аддаюць замест адной шклянкі ўсе чатыры. Аднак на вялікія шклянкі і яны – сумленныя, дабрачынныя – не пераходзяць. Можа, існуе ў іх нейкі няпісаны закон? Закон, каб выстаяць ва ўмовах пастаяннага прыціску з боку дзяржавы і адкрытай варожасьці з боку пакупнікоў-дэмагогаў?

7 верасьня 1985 году. На працягу прыкладна тыдня я вельмі кепска сябе адчуваю. Ня ведаю нават, як назваць гэты свой стан, калі так часта трэба зьвяртацца да нітрагліцэрыну – спазмы сардэчнай мышцы (сасудаў), ці сардэчныя прыступы? Адчуваю тады болі “за грудзінай”, нібы там утварылася і забалела нейкая рана. Добра, што хоць нітрагліцэрын здымае гэтыя болі. Такая малюпасенькая таблетачка, а так імгненна суцяшае боль! Раней пасьля яе сардэчны боль спыняўся, але пачынала вельмі балець галава. А цяпер галаўнога болю ўжо не адчуваю, мабыць, прывык.

Ужо нямала дзён вымушаны прымаць па тры-чатыры гэтыя таблеткі на дзень. Часта прачынаюся пасьля спакойнай ночы ад болю ў грудзях і адразу цягнуся да “патрончыка” з гэтымі беленькімі сьняжынкамі. Пакуль зьбяруся ісьці ў выдавецтва, – яшчэ раз, а то і два разы хапаюся за нітрагліцэрын. Пасьля, ідучы ў выдавецтва, яшчэ адзін раз – недзе на сярэдзіне дарогі. А далей дзень праходзіць больш-менш нармальна. За выключэньнем апошняга тыдня. А ўчора я павёў сябе як варвар у адносінах да свайго здароўя: дванаццаць разоў прыбягаў да нітрагліцэрыну! Але і гэтым не дакладна акрэсьліваецца мой стан, бо ня кожны раз пры спазмах я хапаўся за таблеткі. Абавязкова трэба было зьвяртацца ў паліклініку. Але ж не зьвяртаўся таму, што, напэўна, паклалі б у шпіталь, а мне трэба было рыхтаваць Серафіма (Андраюка – рэд.) да яго ўдзелу замест мяне ў ММКВК-85.