Неизвестно - Дубянецкі

Учора ўбачыў яшчэ адзін знаёмы твар. Прывітаўся кіўком галавы, бо забыў яго імя і прозьвішча. Праўда, памятаю, што ён вучоны “аграрнага” профілю і што сустракаўся з ім у выдавецтве “Ураджай” каля дваццаці гадоў таму назад. А сёньня ён сам да мяне падышоў. Сходу спытаў, дзе мы маглі з ім сустракацца, ці не былі калі-небудзь адначасова ў бальніцы. Ён назваў сябе вучоным-геадэзістам, сказаў, што працаваў у Горацкай сельскагаспадарчай акадэміі, а цяпер у Менску. “Убачыўшы вас, – прызнаўся ён, – мне стала няёмка: вось, думаю, чалавек, якому, памятаецца мне, я нечым ў жыцьці абавязаны, а хто ён такі – забыў. Памятаю толькі, што вы далікатны да людзей і наогул сімпатычны.”

Я сказаў, дзе мы сустракаліся. Тады ён “адкрыўся” больш: ён ад Акадэміі быў адказны за геадэзічны навуковы зборнік. “Вось цяпер ведаю, чаму я, убачыўшы вас, адразу прыгадаў вашую нейкую дабрыню да мяне. А цяпер я ўспомніў: вы многа і часта вырашалі нашыя праблемы і па зборнік, і па асобных нашых выданьнях. Прабачце, што забыў прозьвішча”.

Некалькі хвілінаў паразмаўлялі на ўсякія “абстрактныя” тэмы.

10 верасьня 1985 году. Сёньня наступіла нейкае пагаршэньне: з раніцы таблетка нітрагліцэрыну спатрэбілася, падскочыў ціск – 160/90 (папярэднія ж два дні быў нармальны, ды й без нітрагліцэрыну абышоўся)… Думаю, што ўсё гэта рэакцыя на нянінае “лячэньне”: сёньня, нарэшце, я закончыў “збор аналізаў”, але, памятаючы ўчарашні канфлікт, я ўвесь гэты час напружана чакаў сустрэчы з няняй – гэта дало першы спазм; сустрэча адбылася ў такой самай танальнасьці, як і ўчора (“Что? Почему? Это обязанность ночной няни”) – другі спазм і павышэньне ціску.

А палове адзінаццатай прыйшла бухгалтарка Клара Кунавіч падпісваць чэк у банк. Арыгінальная склалася сітуацыя ў выдавецтве – адсутнічаюць усе тыя, хто мае права першага подпісу: я – тут, галоўны рэдактар – на ММКВК, намесьнік па вытворчасьці – у Маскве па неадкладных асабістых справах.

Клара прыйшла і разгубілася – застала мяне пад кропельніцаю.

– Ой-ё-ёй! А як жа нам цяпер атрымаць тыя фінансы ў банку? – загаласіла бухгалтарка.

– Нічога, Кларачка, пачакайце, калі ласка дзесяць хвілінаў, усяго толькі дзесяць хвілінаў, – кажу я . – Вось бачыце, як мала засталося ў флаконе…

– Ну, тады я патэлефаную Паліне Сяргееўне, што затрымліваюся. Адкуль можна пазваніць?

Я сказаў адкуль і расказаў, як гэта зрабіць, бо тэлефон капрызьлівы. Хутка з мяне зьнялі кропельніцу і я ўстаў, хоць пасьля гэтага рэкамендуецца хвілінаў дзесяць паляжаць. Прывёў сябе ў больш-менш прыстойны выгляд – надзеў новы шарсьцяны спартыўны касьцюм, нядаўна куплены ў Нясьвіжы, паправіў прычоску – усё-такі прымаць буду жанчыну. І тым больш, што яна мне падабаецца, хоць зрэшты мне ўсе выдавецкія жанчыны падабаюцца – хто як жанчына, хто як таленавітая супрацоўніца, хто як чалавек. Усе заслугоўваюць павагі і ўвагі, і дай бог ім шчасьця! А Клара, апрача ўсяго іншага, каштоўная яшчэ і сваёй мэтанакіраванасьцю. Маючы сям’ю – мужа і дваіх дзяцей, яна паступіла на завочную вучобу ў Маскоўскі паліграфічны інстытут, на фінансава-эканамічнае аддзяленьне. І цяпер ужо скончыла пасьпяхова тры курсы. Праз два гады будзе сьпецыяліст з вышэйшай адукацыяй. Я яе заахвоціў тым, што з пасады касіра перавёў у бухгалтары. Гэта ёй дало невялікую прыбаўку да акладу, але, як мне казалі, яна добра адчула маю маральную падтрымку і была вельмі ўдзячная. А нядаўна яна, нарэшце, атрымала кватэру: шмат гадоў жыла ў страшэнных, абражаючых чалавечую годнасьць, умовах. Як і большасьць савецкіх гараджанаў, ды й вяскоўцаў таксама! Яе новая кватэра аднак, не “падараваная” ёй рэжымам і не атрыманая паводле чаргі, у якой трэба “стаяць” і з плачам душэўным спадзявацца і чакаць дзесяць і больш гадоў. Проста гэты рэжым з шасьцідзесяцісямі гадовым спазьненьнем вырашыў паказаць свой “гуманізм” і насельнікам “Кларынай” шматкватэрнай “лачугі”, як савецкая прапаганда называе жытло беднякоў у капіталістычных краінах. Але побач з яе хацінай стаяць пакуль населеныя няшчаснымі людзьмі яшчэ некалькі такіх самых савецкіх палацаў. У адным з іх даўно пакутуе мая добрая знаёмая, дырэктар кнігарні падпісных выданьняў, сімпатычная Ліля Паўлаўна Болдырава. А разам з ёю і сям’я яе любімага сына.

Я падпісаў Кларын чэк і не адзін. Яна ня ўпэўненая была, што той рукою, у якой “нешта тырчала”, можна паставіць “правільны” подпіс, папрасіла падпісаць два-тры празапас. Я выканаў гэтую незаконную просьбу, улічваючы цяперашнія абставіны ў выдавецтве. Аддаючы чэкавую кніжку сказаў: