Неизвестно - Дубянецкі

Каб камісія не паддалася чарам “нашых” “інтэрнацыяналістаў”, дык яна магла б сапраўды паспрыяць нам у нечым. Аднак ёсць небяспека, што яна трапіць у савелпаўласкі палон і будзе цалкам “інтэрнацыяналізаваная”.

24 студзеня 1987году. Чатыры гады таму, мабыць, дзякуючы намаганням сяброў, я быў на VI-м з’ездзе Саюзу журналістаў БССР выбраны членам Праўлення. На працягу ўсёй кадэнцыі мае функцыі зводзіліся ў асноўным толькі да фармальнага ўдзелу ў пленумах Праўлення. А іх было зусім-зусім мала. Можа, якіх-небудзь два ці тры, не лічачы першага, пасляз’ездаўскага, і сённяшняга, перадз’ездаўскага.

Георгій (Загародні, адказны сакратар СЖ БССР - рэд.) спецыяльна прасіў, каб я прыйшоў, бо чакаецца, як ён сказаў, кворумны крызіс. Пленум гэты патрэбен быў больш Савелію Паўлаву, чым справе: “перавыбраць” старшыню праўлення. “Перавыбралі”. Замест Аркадзя Тоўсціка - Івана Макаловіча. Апошні змяніў нядаўна першага і ў крэсле рэдактара газеты “Звязда”. А ў Маскве ж узначальвае Саюз журналістаў рэдактар “Правды”. Значыць, паводле савецкага капылу і ў Мінску павінна быць гэтак.

Пасля свайго “выбрання” новы старшыня пайшоў на трыбуну і прачытаў тэзісы справаздачнага дакладу чарговаму з’езду. Чым не ілюстрацыя савецкай дэмакратыі? Дакладчык-старшыня падрыхтаваў гэтыя разгорнутыя тэзісы яшчэ і не будучы ні старшынёю, ні дакладчыкам. Якая ўпэўненасць у партыйных функцыянераў, што іх форма дэмакратыі безадказная!

Тэзісы зачытваў I. Макаловіч па-руску. Значыць, і даклад на з’ездзе беларускіх журналістаў загучыць праз тыдзень па-руску. Гэта таксама факт для той “прымірэнчай” камісіі. Але ж яна такімі матэрыяламі і не цікавілася. Тое, што яна назбірала тут для сваёй інстанцыі, было старанна адрэдагавана. Кажуць, што даведка “камісіі” тройчы перадрукоўвалася ў ЦК КПБ пасля паўлаўскай, канчатковай, рэдакцыі (!).

31 студзеня 1987 году. На журналісцкі з’езд патраціў з дарогаю туды і назад усяго каля трох гадзінаў. Прысутнічаў у якасці вольнага слухача толькі да пер­шага перапынку. Сапраўды панавала там руская мова. На ёй, збіваючыся часам на беларускую, чытаў I. Макаловіч цэлую гадзіну “свой” даклад. З вельмі моцным беларускім акцэнтам прачытаў па-руску З. Бяспалы даклад рэвізійнай камісіі. Рускае “средства”, напрыклад, у яго вымаўленні прагучала як “срацтва”.

Пасяджэнне вёў Зінін на адзінай даступнай яму мове - рускай. Пераваж- ная большасць прамоваў - таксам на гэтай мове. Не здрадзіў гэтай чужой нам традыцыі і сакратар ЦК КПБ “беларус” Барташэвіч. Усё гэта, адчуваецца, рэжысура Паўлава. Дакладчык сам наўрад ці дадумаўся б зрабіць выпад у адрас “ЛіМа”

і яго рэдактара Анатоля Вярцінскага. На ўсе сто працэнтаў я ўпэўнены, што гэта Паўлаў упісаў у даклад сваю “думку”, што “А. Вярцінскі дапусціў у “ЛіМе” аднабаковую дыскусію па мове, у рамках якой публікуюцца розныя няспелыя матэрыялы. У перадапошнім нумары, напрыклад, быў змешчаны артыкул Л. Та- расюк, у якім яна груба сказіла ленінскія палажэнні аб нацыянальным пытанні і нацыянальных мовах”.

Гэта ўсе зразумелі як паўлаўскі вокрык “спыніць дыскусію”! “Карыстайцеся мовай інтэрнацыянальных зносінаў”! Люба Тарасюк, дарэчы, нефальшавала “ленінскія палажэнні”, яна іх добрасумленна выпісала з “першакрыніцаў” і ўзяла ў двухкоссе.

Дурні-дурні, не чакайце ніякай адлігі! Жывіце сабе чужынцамі на сваёй Бацькаўшчыне! Прынамсі, пакуль будзе доўжыцца панаванне паўлавых!

2 лютага 1987 году. У кабінеце С. Андраюка сёння мне прэзентавалі сігнальны экземпляр “Кола дзён’87” - як яго заснавальніку. Раіса Хмялеўская так і сказала галоўнаму: “Аддавайце гэты сігнал Міхаілу Фёдаравічу. Гэта ж яго дзецішча”.

Не аспрэчваю. Маё! Я доўга марыў пра беларускі каляндар, пакуль не атрымаў разам з дырэктарскай пасадаю і магчымасць рэалізаваць гэтую сваю мару. Любая Вера Сямёнаўна, хоць ведала пра неймаверныя цяжкасці, што яе чакаюць з гэтым выданнем, усё-такі, з задавальненнем, узяла яго ў план сваёй рэдакцыі. Вельмі хутка знайшліся і энтузіясты-складальнікі. Адзін з іх - Міхась Чарняўскі - якраз быў у рэдакцыі крытыкі і літаратуразнаўства, калі я выказваў Веры Палтаран і ўсім прысутным у яе свой боль з прычыны адсутнасці ў нас нацыянальнага ка- лендара. Адразу там мы і дамовіліся, што Міхась складальніцкі клопат возьме на сябе. Ён пасля “прыцягнуў” да справы яшчэ і іншых выдатных беларусазнаўцаў

- Івана Саламевіча і Генадзя Каханоўскага. У першага з іх беларускія календары нават з’яўляюцца адным з хобі.