Неизвестно - Нераток

- Не-не, я здагадваюся, пра што вы думаеце! Проста мы з вамі даўно знаёмыя, а вы мяне, магчыма, забылі. Вы тады былі яшчэ маленькім. Памятаеце, як вы. ты ў лесе заблукаў, Пашка?

5

Я ўспомніў затадкавата незнаёмца. Мяне, пяцігадовага, бадькі ўзялі з сабой у лес па чарніды. Я неяк загуляўся і не заўважыў, што іх няма побач. Пачаў гучна і ва ўсе бакі крычаць. Пабег, упаў, перакуліў алюмініевы літровы бітончык, прывязаны да пояса, абдзёр шчаку сухой галінай. Я выціраў кроў, злізваў яе з далоні і прамаўляў ужо напаўголасу: “Мама! Тата!”. І спадзяваўся, што крык душы такі ж пранізлівы, якім павінен быць голас, каб яго пачулі самыя блізкія людзі.

Нечакана я заўважыў перад сабой чорнага чалавека, большага нават за тату. За вухам у яго ляжала папяроса “Беламор”. І выглядаў ён старэй, чым тата.

- Як цябе завудь, хлопчык?

- Пашка.

- Павел, значыцца, па-вашаму.

Незнаёмы не падаўся асабліва страшным, таму я ўпарта паўтарыў:

- Я - Пашка.

- Ты адзін такі маленькі прыйшоў у лес?

- Не, я з татам і мамай, яны мяне з сабой узялі, мы чарніцы збіралі, - сказаў я і на ўсякі выпадак дадаў: - Мой тата самы дужы, ён марак!

- А дзе працуе твой тата? - распытваў незнаёмы.

- Яны з мамай у клініцы прадуюць: тата ўрачом, а мама фельчаркай.

- Ты, напэўна, заблудзіў, Пашка?

- Ага-а! - адказаў я і зарумзаў, бо значэнне гэтага жудаснага слова мне падрабязна і вобразна растлумачыла маді.

- Цішэй-цішэй, Патка! Я - дзядзька Віця. Зараз ты супакоішся, высмаркаешся, вытраш слёзкі і пачнеш крычаць: “Ау, мама!”, потым трошкі паслухаеш і зноў крыкнеш: “Ау, тата!”, зноў паслухаеш і яшчэ раз: “Ау, мама!”. Калі пачуеш мамін голас, крычы: “Я тут!” А калі вернешся дадому, бадька купіць табе кукурузных палачак.

Паглядзі, дзе сонейка? Яно цябе бачыць, і маму з татам бачыць. А калі раптам не сустрэнецеся, я зноў прыйду і дапамагу табе. І не бойся ваўкоў, удзень іх тут не бывае. Яны страшныя, але самі баяцца сонейка і людзей. Цяпер яны спяць у калючых зарасніках, хаваюцца ад людзей і сонейка. А сёння ні хмар, ні дажджу не будзе. Вазьмі ірыску. Калі доўга не будуць прыходзіць, з’еш ірыску і зноў пакрычы: “Ау, мама! Ау, тата!”

Дзядзька Віця пайшоў. Я крыкнуў два-тры разы - і вось маці ўжо цягне мяне за вуха і кажа, што я няўважлівы неслух, а бадька яе суцішвае: “Ну, не трэба! Галоўнае, што знайшлі!”

.Бадька купіў тады кукурузных палачак, але пераканаў, што ніякага чорнага дзядзькі Віді не было.

20

- Вы дзядзька Відя, які мне ірыску даў? Ён, па-мойму, старэйшы быў, а цяпер, напэўна.

- Не-не, ты памыляешся, Павел. У мяне заўсёды адзін і той жа

ўзрост.

- У вас валасы былі цямнейшымі!

- Табе здалося, Пашка. Проста ў твайго бадькі былі глыбокія залысіны, а ў мяне іх не было. І ты ўспомніў аповеды бабулі пра чорных людзей.

- Дзядзька Віця?!

Прыліў эмадыйных успамінаў захліснуў маё дыханне, у горле нешта заказытала, выклікаўшы недаплаканую дзідячую слязу, якую ў мяне, маленькага, суняў таямнічы незнаёмец дзядзька Віця. Чамусьці ўспомнілася трагічная песня пра загінуўшую грузінку.

- Ціха, ціха, Пашка. Супакойся. Паглядзі на тую дзяўчыну, ад думкі пра якую ў цябе перарываецда дыханне, гадоў праз пядь. Павер, гэта хутка будзе. Ты з ёй - як лімон і бетон: прымітыўна рыфмуецеся і ніяк не спалучаецеся. Звярні ўвагу на тых, хто побач, і выберы тую, якая глядзідь на цябе прыхільна. Часам думаецца, што мне не даводзілася кахадь, аднак я памятаю, што каханне між людзьмі існуе. І павер: я тысячу разоў назіраў за тым, што табе давядзецца прайсці і што мне больш прайсці не давядзецда.

- Мне здаецца, што ты праспяваў тады песню “Суліко”: “Доўга я пакутаваў і сумаваў: хто цябе забіў, Суліко?”

- Ты ўсё пераблытаў, Паша. Словы гэтай песні не такія. І спяваў яе, хутчэй за ўсё, твой бадька, які служыў на Паўночным флоце. А я. Ну, можа, мармытаў, калі сыходзіў.

Калі б не два рублі восемдзесят капеек, невядомым чынам далучаныя да рубля, які я пакінуў на магчымую каву-глясэ ў буфеце кінатэатра, візіт дзядзькі Віці (ці проста Віді?) можна было б лічыць не менш ірэальным, чым мой дзіцячы ўспамін пра яго.

30-40

Не хацелася б паказацца манатонным і нудным, як вуркатанне на халастых абаротах матора калгаснага трактара, што стаіць блізу сядзібы, пакуль трактарыст абедае. Таму пераскокваю праз пятнадцать гадоў да чарговай сустрэчы з чалавекам, якога да гэтага называў Відем.

Быў канец дзевяностага года мінулага тысячагоддзя. На экранах савецкіх кінатэатраў круцілі “Драпежніка”, “Дандзі- кракадзіла” і “Рэмба”, Тэлебачанне зачароўвала фінскімі тэхналогіямі, прыцягвала праграмай “Крок” і сеансамі масавых гіпнатычных лячэнняў, расчульвала першым тэлесерыялам пра танкакосную рабыню Ізаўру, трошкі насцярожвала рэкламай гадзіннікаў “Алівеці” на праграме “Час”. Газеты чыталіся і абмяркоўваліся з такім імпэтам, што падпіска на палову заробку нікога не здзіўляла. Эмісары бізнесу краіны, кіраўнікамі якой у некарэктным выглядзе была сфармулявана заведама невырашальная задача, прама з прадоўных месцаў кінуліся на гандаль у бліжняе замежжа, якое дагэтуль не лічылі заграніцай.