Арлоў Уладзімір - Адкуль наш род

Абвяшчэнне незалежнасцi

Прыхільнікаў беларускай незалежнасці з кожным днём станавілася ўсё болей. Браты Луцкевiчы, Вацлаў Ластоўскi, iншыя нашы палiтыкi бачылi, што спадзявацца на Расею нельга. Не запытаўшыся ў беларусаў, Расея i Нямеччына падпiсалi ў Берасцi мiр i дзялiлi нашу зямлю памiж сабой.

Увечары 24 сакавiка 1918 года пачалося пасяджэнне Рады Беларускай Народнай Рэспублiкi (БНР). Праца доўжылася ўсю ноч i завяршылася ўраннi прыняццем Трэцяй Устаўнай Граматы Рады БНР.

Беларуская Народная Рэспублiка была абвешчаная незалежнай i вольнай дзяржавай. Таму траціла сiлу падпiсаная расейцамi i немцамi ганебная для нас Берасцейская дамова.

Нашая дзяржава павiнна была аб’яднаць усе землi, дзе большасць жыхароў — беларусы: Магiлеўшчыну, Меншчыну, Вiленшчыну, Гарадзеншчыну, Вiцебшчыну, беларускiя часткi Смаленскай,Чарнiгаўскай ды iншых сумежных губерняў.

Беларуская Народная Рэспублiка зацвярджала ўсе дадзеныя раней грамадзянам Беларусi правы i вольнасцi.

Перад нашай Бацькаўшчынай адкрываўся шлях да самастойнага жыцця і ўмацавання сваёй дзяржаўнасці.

Трэцяя Устаўная Грамата, якая абвяшчала Беларусь незалежнай, была прынятая 25 сакавiка 1918 года. Гэты дзень — наша найвялiкшае дзяржаўнае свята. Калi б не Беларуская Народная Рэспублiка, не iснавала б i нашай цяперашняй дзяржавы — Рэспублiкi Беларусь.

Першыя крокi нашай дзяржавы

Усе беларускiя землi былi абвешчаныя адзiнай дэмакратычнай дзяржавай. Першы ўрад незалежнай Беларусi пачаў працаваць з новымi сiламi. У гэты ўрад, якi называўся Народным Сакратарыятам БНР, уваходзiлi самаадданыя людзi: Iван Серада, Васiль Захарка, Аркадзь Смолiч, Пётра Крэчэўскi, Кастусь Езавiтаў.… Вышэй за ўсё яны ставiлi iнтарэсы Беларусi i яе народа. Старшынёй ураду быў Язэп Варонка.

Народны Сакратарыят зацвердзiў дзяржаўную пячатку з нашым старажытным гербам «Пагоняй». Iшла падрыхтоўка да адкрыцця ў Менску Беларускага унiверсiтэта. Адчыніліся курсы беларусазнаўства для беларусаў i людзей iншых нацыянальнасцяў. Наладжваліся сувязi з суседнiмi краiнамi.

Незалежную Беларускую Народную Рэспублiку прызналi Арменiя, Аўстрыя, Грузiя, Латвiя, Польшча, Турцыя, Украiна, Фiнляндыя, Чэхаславакiя, Эстонiя. Ужо нiхто не мог казаць, што Беларусi i беларускага народа не iснуе.

Расейскiя камунiсты былi супроць існавання беларускай дзяржавы. Яны хацелi, каб Беларусь заставалася часткаю Расеi. Але воля нашага народа да самастойнасцi мацнела. Тады бальшавікі далі беларускiм камунiстам дазвол на стварэнне залежнай ад Масквы Беларускай Савецкай Сацыялiстычнай Рэспублiкi (БССР).

Слуцкае паўстанне

Увосень 1920 года Расея і Польшча, якія тады ваявалі між сабой, падпiсалі дамову пра замірэнне. Расейцы прапанавалi палякам забраць сабе Заходнюю Беларусь. Хоць яна была часткаю БССР, кiраўнiкоў Савецкай Беларусi на перамовы з польскай дэлегацыяй нават не пусцiлi. Гэта паказвала, якой у сапраўднасцi была “незалежнасць” створанай камунiстамi БССР.

Але наш народ не хацеў мірыцца з тым, што родную зямлю дзеляць драпежныя суседзi. Беларусы са зброяй у руках баранiлi сваю незалежнасць. Прыклад змагання паказалi iншым жыхары горада Слуцка i ягоных ваколiцаў.

Напачатку сабраўся з’езд Случчыны. Ён праходзiў у вялiкай зале дома Эдварда

Вайнiловiча, багатага беларускага шляхцiча, якi за свае грошы пабудаваў Чырвоны касцёл у Менску. Зала з’езда была ўпрыгожаная нашымi нацыянальнымi бел-чырвона-белымi сцягамi.

Дэлегаты з’езда прагаласавалi за падтрымку Беларускай Народнай Рэспублiкi. Уладу расейскiх камунiстаў яны называлi чужынскай. З’езд пастанавiў узняць паўстанне за незалежную Беларусь. Улада ў горадзе i слуцкiх вёсках перайшла да Рады Случчыны. Ёю кiравалi смелыя змагары Уладзiмiр Пракулевiч i Павел Жаўрыд.

Рада за тры днi стварыла Слуцкую брыгаду стральцоў Беларускай Народнай Рэспублiкi. У брыгадзе было два палкi: Слуцкi i Грозаўскi, у якi ўваходзiлi жыхары мястэчка Грозаў i навакольных вёсак. 10 тысяч случакоў былi гатовыя баранiць беларускую свабоду i незалежнасць ад расейскiх бальшавiкоў.

Паўстанцы пачалi баявыя дзеяннi 27 лiстапада 1920 года. Камандаваў Слуцкай брыгадай капiтан Антон Сокал-Кутылоўскi. Паўстанцкiя аддзелы занялi мястэчкi Семежаў i Вызна i працягвалi наступаць на бальшавiцкія войскі. Слуцкiя сяляне ўсім, чым маглі, дапамагалi змагарам. За гераiзм у баях Слуцкi полк атрымаў ад Рады сцяг залацiстага колеру з дзяржаўным гербам «Пагоня».

Бальшавiкi кiнулi супроць паўстанцаў свежыя добра ўзброеныя палкі, якія ў некалькi разоў пераважалі беларусаў сваёй колькасцю. Паўстанцы мусiлi з баямi адыходзiць на захад. Яны перайшлi раку Лань, за якой стаялi польскiя войскi.