Арлоў Уладзімір - Адкуль наш род

Справу Iгната Буйнiцкага працягваў яшчэ адзiн адданы тэатру творца — Алесь Бурбiс. Ён кiраваў «Беларускiм музычна-драматычным гуртком» у Вільні. Акторы гэтага гуртка ўпершыню паставiлi п’есу Янкi Купалы «Паўлiнка».

Газета «Наша Нiва»

Усіх людзей, якiя змагалiся за адраджэнне Бацькаўшчыны, аб’ядноўвала i гуртавала газета «Наша Нiва». Яе заснавальнiкамi былi браты Iван ды Антон Луцкевiчы i яшчэ адзiн сябар Грамады Аляксандр Уласаў.

«Наша Нiва» выдавалася ў Вiльнi i прыходзiла да чытачоў кожны тыдзень ад 1906 да 1915 года. Яна зрабiлася сапраўды народнай, агульнабеларускай газетай.

«Наша Нiва» змагалася за правы i свабоды беларусаў. На старонках газеты апавядалася пра падзеi ў нашых гарадах i вёсках, пра жыццё суайчыннікаў у iншых краiнах. «Нашу Нiву» выпiсвалi не толькі ў Беларусi. Яна iшла таксама ў Чэхiю, Украiну, Францыю, Бельгiю, Амерыку.

Надзвычай шмат зрабiла «Наша Нiва» для беларускай лiтаратуры. Дзякуючы газеце беларусы змаглi прачытаць мноства твораў нашых пісьменнікаў і паэтаў.

Апрача таго, рэдакцыя выдавала беларускiя кнiгi i календары. Супрацоўнiкi газеты лiчылi сваiм абавязкам вяртаць праўду пра гераiчную i слаўную мiнуўшчыну. Тут з нумара ў нумар друкавалася «Кароткая гiсторыя Беларусi» Вацлава Ластоўскага. «Наша Нiва» клапацiлася пра развiццё беларускага тэатру, музыкi, усёй нашай культуры.

Царскiя ўлады няраз канфiскоўвалi нумары газеты, але зачынiць яе не здолелi. «Наша Нiва» перамагала, а разам з ёю перамагала i Беларускае Адраджэнне.

Пытаннi i заданнi

1. Якi час нашай гiсторыi называецца Беларускiм Адраджэннем?

2. Што ты даведаўся пра Iвана i Антона Луцкевiчаў? Чаму iх называюць бацькамi нашага Адраджэння?

3. Як называлася першая беларуская партыя? За што яна змагалася?

4. Якiх беларускiх вучоных таго часу ты ведаеш? За што мы iх шануем?

5. Якую назву мела беларускае выдавецтва ў Пецярбурзе? Якiя кнiгi яно выпускала?

6. Раскажы пра жыццё i творчасць Янкi Купалы.

7. Што ты ведаеш пра Якуба Коласа?

8. Чаму мы памятаем пра Iгната Буйнiцкага?

9. Раскажы пра газету «Наша Нiва».

Беларуская Народная Рэспубліка

Першы Усебеларускi з’езд

У 1917 годзе ў Расеi была скiнутая царская ўлада. Вызвалiўшыся з “турмы народаў”, беларусы атрымалi магчымасць стварыць сваю дзяржаву. Каб вызначыць, як далей будзе жыць нашая Бацькаўшчына, у снежнi таго ж года ў Менску сабраўся Усебеларускi з’езд.

На з’езд прыехалi 1872 дэлегаты з усёй Беларусi — ад Смаленшчыны да Беласточчыны. Тады ў свеце iшла вайна. Таму на з’ездзе прысутнiчалi і пасланцы тых беларусаў, якiя служылi ў войску, на флоце, а таксама тых, хто пакiнуў родную зямлю, ратуючыся ад ліхалецця. Такога вялiкага сходу тады не змог сабраць нiводны прыгнечаны народ былой Расейскай iмперыi.

На з’ездзе прагучаў заклiк: “Няхай жыве Беларуская Народная Рэспублiка!”. Дэлегаты з абурэннем гаварылi, што расейскiя камунiсты-бальшавiкi вядуць з немцамi ў Берасцi перамовы пра мiр i згодныя аддаць iм Беларусь. Бальшавікоў таксама запрасiлi на з’езд. Яны не з’явiлiся, але пiльна сачылi за тым, што там адбываецца.

Убачыўшы, што ўсё больш дэпутатаў хочуць, каб Беларусь была незалежная, камунiсты пастанавiлi разагнаць Усебеларускi з’езд. У залу ўварвалiся бальшавiцкiя салдаты. Яны арыштавалi частку дэлегатаў i не дазволiлi з’езду працаваць.

Але планы камунiстаў былi сарваныя. Прытулак з’езду далi менскiя чыгуначнiкi. Пад iх аховаю з’езд абраў кiраўнiцтва — Выканаўчы Камiтэт. На чале яго стаў адзiн з кiраўнiкоў Грамады Язэп Варонка.

Хутка пачаўся наступ нямецкiх войскаў, i камунiсты ўцяклi з Менска. Выканаўчы Камiтэт выйшаў з падполля. Ён абвясцiў, што бярэ ўладу ў свае рукi.

Устаўныя Граматы

Выканаўчы Камiтэт пачаў выдаваць Устаўныя Граматы. Яны паведамлялi жыхарам Беларусi, як будзе будавацца жыццё ў нашай дзяржаве. Быў створаны наш першы ўрад — Народны Сакратарыят.

Аднак неўзабаве Менск занялi немцы. Яны забралi ў Народнага Сакратарыята грашовую касу i скiнулi з ягонага будынку наш бел-чырвона-белы сцяг. Нямецкiя акупанты папярэдзiлi, што не дазволяць беларусам ствараць сваю дзяржаву.

Нягледзячы на гэта, наш урад працягваў працаваць. У новай Устаўнай Грамаце Беларусь была абвешчаная Народнай Рэспублiкай. Абвяшчалася свабода слова, друку, забастовак. Людзі ўсіх нацыянальнасцяў, што жылі ў Беларусi, атрымлiвалi роўныя правы. Зямлю перадавалi тым, хто на ёй працуе. Рабочы дзень у краiне не павiнен быў перавышаць 8 гадзiнаў.