Бахарэвіч Альгерд - Сарока на шыбеніцы

І адварочваецца варта,

Прыняўшы хабар з нашых рук;

Мы цягнем за сабой упарта

Яго – і дзынькае ланцуг.

Пад вітражоў сьвятлом балючым,

Праз залі, поўныя вады,

Вядзем Яго, вядзем рашуча,

Як быццам цноту да заручын,

Як быццам ведаем, куды.

2007-2008, Гамбург

КАМЭНТАРЫ

1.

“Сарока на шыбеніцы” – карціна Пітэра Брэйгеля Старэйшага (каля 1525 - 1569).

“Alas! the destroyer came and went! - and the victim - where is she?” – “Разбуральнік прыйшоў і сыйшоў! – а ахвяра – дзе яна?” (ангельск.; з навэлы Эдгара Алана По “Бэрэніка”).

Ян Каменскі – чэскі пэдагог і думаньнік-гуманіст, заснавальнік пэдагагічнай навукі (1592-1670).

Валасы Веранікі – сузор’е Паўночнага паўшар’я неба. Паводле легенды, Вераніка, жонка эгіпецкага цара Пталемея, адрэзала свае валасы і аддала ў храм Афрадыты ў знак удзячнасьці багам, якія падаравалі яе мужу перамогу над асырыйцамі. На наступны дзень жрацы паведамілі Пталемею, што назіралі ноччу новае сузор’е ў выглядзе жаночых косаў.

Сукубовіч – ад слова “сукуб”: дэман у жаночым абліччы.

“...Я ўблытаны ў нешта; у што менавіта?... Я пытаўся пра гэта ў сябе ўголас. І шматгалосае рэха пакоя шэптам адказвала мне: “У што ж?”...” – цытата з навэлы По “Бэрэніка”.

“верхнегартаннага ды блукаючага нэрваў” – нэрвы, якія ўдзельнічаюць у працэсе дыханьня.

“...пад’язычнай косткі ды шчытападобнай костачкі...” – пад’язычная костка – костка паміж ніжняй сківіцай і гартаньню; шчытападобная костачка – адна з костачак гартані.

“Ты пачатак васьмідзесятых памятаеш, камэндант?” – маецца на ўвазе пэрыяд 1982-1984 гадоў, калі генэральным сакратаром ЦК КПСС быў Юры Андропаў, які ўзяў курс на ўмацаваньне працоўнай дысцыпліны як у партыі, так і на працоўных месцах, пачаў барацьбу з карупцыяй; пры ім у Савецкім Саюзе ўзмацнілася барацьба з іншадумствам.

“Гіпнас, ён жа Сомнус...” – адпаведна грэцкае і лацінскае імёны бога сна.

асфадэль – расьліна сямейства асфадэлевых; у старажытных грэкаў – сымбаль забыцьця; лічылася, што ў падземным царстве Аід па асфадэлевых лугах блукаюць цені памерлых.

2.

“...Пэўны час чалавек замест вопраткі носіць уласную маці...” – не зусім дакладная цытата з “Ілюмінатараў” беларускага літаратара і мастака Юрася Барысевіча (нар.у 1966).

Імбібіцыя (imbibitio; лац. imbibo убіраць у сябе, насычацца) – насычэньне тканак распушчанымі ў тканкавай вадкасьці рэчывамі.

“...менавіта ў гэтым горадзе... робяць месяц...” – намёк на “Нататкі вар’ята” Гогаля, дзе галоўны герой заяўляе: “Луна ведь обыкновенно делается в Гамбурге, і прескверно делается”.

. “Я, я, я. Что за глупое слово...” – цытата зь верша Уладзіслава Хадасевіча.

Хадасевіч – Уладзіслаў Хадасевіч (1886 – 1939), расейскі паэт і крытык, з 1922 года ў эміграцыі.

Хадановіч – Андрэй Хадановіч (нар. у 1973), беларускі паэт,эсэіст і перакладчык.

“Як брэйгелеўскі Ікар...” – намёк на карціну Пітэра Брэйгеля Старэйшага “Падзеньне Ікара” (1558).

3.

Asyl – палітычны прытулак.

“...Мне падабаецца ў гэтым паўночным Маконда...” – Маконда – назва гораду ў рамане Габрыэля Гарсія Маркеса “Сто гадоў адзіноты”.

4.

Lingua – язык (лац.)

“Fischer-Weltalmanach” – альманах-штогоднік, які выпускае нямецкае выдавецтва “Фішэр”.

ІСЕ – сетка хуткасных цягнікоў кампаніі Deutsche Bahn.

“...добрыя людзі з Сэзуана...” – “Добры чалавек з Сэзуана” (правільней: з Сычуані) – п’еса Бэртольда Брэхта (1898-1956).

“Creedence Clearwаter Revivle” – амэрыканскі рок-гурт 60-ых гадоў.

5.

“Гэты паэт назваў сьмерць “маўклівым гардэробшчыкам”...” – маецца на ўвазе швэдзкі паэт і тэатральны дзеяч Ялмар Гулбэрг (1898-1961).

6.

“...ўзровень сератаніна ў маім мозгу і 5-гідраксііндалеацэтынавай кіслаты ў сьпіннамазгавой вадкасьці...” – існуе вэрсія, паводле якой менавіта гэтыя фактары ўплываюць на схільнасьць чалавека да самагубства.

Манаманія – у псыхіятрыі: навязьлівае захапленьне адной ідэяй або суб’ектам.

Гіпэркапнія – атручаньне вуглякіслым газам.

плямы Тардзьё – дробныя кровавыліцьці на паверхні лёгкіх, якія часта знаходзяць пры ўскрыцьці ў загінулых ад мэханічнай асфіксіі.

плеўра – абалонка, якая пакрывае лёгкія і сьценкі грудной поласьці чалавека.

7.

“...Партатыўны мужчынскі заасад...” – цытата з раману Уладзіміра Набокава (1899-1977) “Глядзі на арлекінаў”.

Карас – адзін з ключавых паняткаў баканізму, рэлігіі, выдуманай (раман “Калыска для коткі”) пісьменьнікам Куртам Вонэгутам (1922-2007) – гурт людзей, сабраных разам для выкананьня божай волі без свайго ведама і згоды.