Уладзімір Дубоўка - Пялёсткі

Прыходзілі нават да нас аграномы пытацца:

- Што вы робіце, чаму ў вас таматы на лясе чырванеюць?

Тады для Вятчыны гэта было дзіва. Цяпер, праз сорак гадоў, - там гэта звычайная рэч. Але скажам пра вясну. Мы ўсё пасадзілі ў добрым часе, усё ў нас расце, з лех вывальваецца, а ў гаспадыні, на адабраным у нас кавалку - поўная пустка. Да таго пустка, што нават маленькі дзіцёнак, наш сын, заўважыў:

- Мабыць, яны, тата, не ўмеюць працаваць. Гэта ж у нас было поўна гуркоў, а ў іх няма ніводнага...

Можа, падумаецца каму, што я казкі расказваю, байкі баю, але прыходзіць зноў да нас гаспадыня і пачынае пакаянную прамову:

- Даруйце мне, грэх папутаў, сквапнасць прымусіла ўзяць адабраць ад вас леташні гарод... Бог мяне пакараў. Нічога ў мяне не вырасла... Дазвольце хоць пару гурочкаў у халаднік узяць у вас...

- Ды бярыце хоць дзесятак, на добрае здароўе ешце, хопіць нам, - адказвае мая жонка...

Гэта ж не канец. Увосень, не чакаючы вясны, зноў ідзе да нас гаспадыня і пачынае сваю размову...

- Раіліся мы з мужам, думалі і надумалі...

Але ў мяне цярплівасці тут не хапіла, і я адказаў, не даслухаўшы яе да канца:

- Не выказвайце сваіх думак, каб пасля вам не прыйшлося зноў прасіць прабачэння. Мы ў вас ніякім гародам карыстацца не будзем, бо паедзем на іншую кватэру.

Так і пераехалі...

Пайшлі мы з жонкай у піянерскі парк у горадзе Ўфе, каб пасядзець у халадочку, бо дзень быў спякотны.

Побач з намі села сціплая, даволі прыгожая дзяўчына, з выгляду або маладая настаўніца, або студэнтка якой вышэйшай школы. Мы былі заняты сваімі думкамі кожны, усе маўчалі. У гэты час каля нас прайшла жанчына ў гадах, пасля вярнулася, спынілася і сказала:

- Даруйце, што я вас турбую. У мяне не хапае грошай на параходны білет. Можа, ваша ласка будзе памагчы мне?!

Жонка дастала крыху грошай і дала той жанчыне. Дзяўчына таксама дастала свой партманет і дала грошай столькі, колькі і мая жонка. Жанчына падзякавала і пайшла далей. Мая жонка, не звяртаючыся ні да кога, разважаючы нібыта сама з сабой, кажа:

- Хто яго ведае, каб на свеце не было ашуканцаў, можна было б распытаць жанчыну, колькі менавіта ёй не хапае грошай, і дапоўніць адразу ўсю суму. Але ж часта сабраныя такім або падобным спосабам грошы ідуць немаведама для чаго...

Дзяўчына адказала маёй жонцы так:

- Вы кажаце правільна. Але ў той жа час прыходзіцца і верыць, проста інтуіцыяй распазнаваць, дзе праўда, дзе хлусня... Літаральна гэтымі днямі пазванілі да нас у кватэру. А ў нас сям'я немалая: бацькі, браты, сёстры. Адчыняем дзверы. Стаіць кабета сярэдняга ўзросту, на руках дзіцёнак. Другі - трымаецца за матчын падол.

Пытаемся, як звычайна:

- Што ж вам трэба?

- Пазычце мне тры рублі. Трэба даць тэлеграму матцы, каб яна прыслала мне дапамогу.

Мы запрасілі яе зайсці ў кватэру, пакармілі яе і дзетак, далі ёй ношанай, але добрай і прыстойнай вопраткі для яе самой і для дзяцей і вось пра што мы даведаліся, размаўляючы ў той жа час з ёю.

Яна нарадзілася і жыла ў вёсцы. Выйшла замуж. Муж яе адыходзіў на заработкі, пасля прыязджаў зноў дадому. І вось у апошні свой прыезд заявіў:

- Я завербаваўся на добрыя работы ў Сібір. Паедзем усе разам. Там будзе кватэра на ўсю нашу сям'ю.

- Я пачала збірацца з усёй сваёй маёмасцю. Маці радзіла: не кратайся з месца. Няхай едзе, усталюецца, напіша, з'ездзіш паглядзіш, а пасля таго - забірай дзяцей і ўсе рэчы. Я яе не паслухала, бо, так мне думалася, будуць лішнія выдаткі на дарогу. Адным словам, спакавала ўсё, да апошняй дзіцячай пялюшачкі, і прыехалі параходам да Ўфы. Тут нам, паводле ягоных слоў, трэба было пераязджаць на вакзал і далей ехаць чыгункай. Пасадзіўшы нас на прыстані чакаць, ён забраў усе рэчы: свае, мае і дзіцячыя, а затым пагрузіўся на цягнік і паехаў адзін. Пра гэта я даведалася дакладна...

Мы запыталіся, дзе яна жыве, як харчуецца. Жанчына адказала, што жыве ў дзіцячым пакоі на прыстані, што ў яе няма грошай толькі на тэлеграму. Мы далі ёй грошай крыху больш, чым яна прасіла.

Праз два дні чуем зноў званок, зноў яна са сваімі малымі. Атрымала ад маткі грошы і прыйшла аддаваць нам доўг. Зразумела, мы ад яе грошы не ўзялі. А цяпер скажыце: а каб ёй ні мы, ні іншыя людзі не паверылі? Каб ніхто не пазычыў грошай? Што ж ёй рабіць тады? У той жа час, калі б такі нягоднік, як яе муж, прыйшоў бы пазычаць грошы на які «няшчасны выпадак»? Цяжка распазнаць праўду, але прыходзіцца верыць людзям...

На тым мы і развіталіся...

Мяне асабліва здзівіла, калі я трапіў на Далёкі Ўсход, што ва ўсіх вадаёмах, вялікіх і малых, была рыба. Ідзеш тайгою - каля сопкі нейкая калюжына, метраў дзесятак удоўжкі, метраў пяць-шэсць упоперак. Зірнеш - аж вада кіпіць ад рыбы. Можна рукамі лавіць, а якой посцілкай - колькі згодна. Мясцовыя людзі, тубыльцы, нам растлумачылі, што ікру па такіх калюжынах або азярынках разносяць, насяюць качкі. Плаваюць качкі па рацэ. Да іхняга пер'я прыстае ікра. Пералятаюць на якую лясную азярынку, пачынаюць плаваць там - ікрынкі адмываюцца вадой, насяюцца. Вось табе і рыба ў такіх вадаёмах, дзе няма ні вытокі, ні прытокі...