Уладзімір Дубоўка - Пялёсткі

А было мне, «расказчыку», пяць гадоў. Ды на гэты самы дзень прыпала на маю долю свята. Жыў у нас тыдні са два кравец. Каму шыў новае, каму латаў ці перашываў старое. А для мяне, сабраўшы неяк розныя кліны і абрэзкі саматканага шарачка, ён пашыў новае пальцечка. Ды якое! У ім былі дзве кішэні, яно было зроблена адмыслова на мяне і для мяне! Да гэтага часу я ўсё даношваў братнія каптанікі ды розныя марынарачкі, куртачкі. Ад радасці я, як той казаў, не тоўпіўся ў сваім новым пальцечку. Мне здавалася, што нават сарокі, якія стракаталі на дрэвах, адна адной крычалі: «Гляньце, гляньце, што за ён!» Пад гэты строкат, як пад гукі ўрачыстага маршу, я пашпацыраваў па ўзлессі. Цікавага было там багата. Адных чырвоных ды пазлацістых лістоў колькі! Але раптам - грыб, казляк. За ім - другі, там-трэці. Спачатку я наважыўся ўзяць іх і адразу аддаць матцы. Пасля затрымаўся. «Не! Я іх пакладу ў кішэні, нікому нічога не скажу, а калі прыедзем дадому-дастану: во што я знайшоў! На цэлую вячэру».

Так і зрабіў. Напакаваў кішэні казлякамі. А кішэні, праўду кажучы, былі ёмістыя: кравец кужалю не пашкадаваў. Гэта ж не шарачок выцалёўваць!

Тым часам нашы выбралі бульбу. Частку ўсыпалі ў загадзя падрыхтаваныя ямы, а рэшту - пассыпалі ў мяшкі і склалі іх на воз. Усе ішлі пехатой, аднаго мяне пасадзілі на бульбу. Прыгрэўшыся ля мяшкоў, я заснуў.

Калі мы прыехлаі двору, мяне, соннага, занеслі ў хату і, не распранаючы, паклалі на печ. А самі заняліся парадкаваць бульбу ды гатаваць вячэру. Вячэраць у нас садзіліся ўсёй сям'ёй: дарослыя і дзеці. Пабудзілі, паклікалі і мяне.

Прахапіўшыся, я адразу палез у кішэні, каб даць маме свой здабытак.

Толькі прамовіў словы: «Мамачка! Што я знайшоў!», як мае рукі трапілі ў нейкі кісель. Ажно гэтыя казлякі на гарачай печы папякліся, ператварыліся ў сапраўдны клей.

Як я закрычаў, загаласіў - аж зайшоўся ад плачу. Бацькі напалохаліся: я ўзняў рукі ўгору, з іх цячэ нейкая брыда.

Колькі часу прайшло, пакуль дабраліся толку! Тады ж пачалося другое гора: забрудзіў новае пальцечка.

Але мяне суцешылі тым, што дакляравалі сёння ж пальцечка вымыць. Мне растлумачылі, яно стане яшчэ прыгажэйшае...

Так я ў самыя малыя свае гады даведаўся, што трэба насцярожана аглядаць і радасць, ці не схаваны ў ёй, часам, слёзы...

Мне споўнілася шэсць гадоў. Праўда, пары месяцаў не хапала, але я быў рослы хлопчык, і ніхто не сумняваўся, калі я казаў, што мне шэсць поўных. Гэтая мая пахвальба, мабыць, дапамагла таму, што мне надумалі даць пэўную работу на ўсс лета. Не цяжкую, без пылу і дыму, але... ад усходу сонейка і да сонейкавага захаду. Работа гэтая - пасвіць гусі. Іх у нас быў статак немалы: тры гускі, гусак ды пятнаццаць гусянят. Схадзіў я з мамай напярэдадні на выган. Расказала мне яна, як іх трэба пасвіць, каб яны добра наядаліся, як трэба пільнаваць, каб іх ніхто не крыўдзіў - ні дзеці, ні якія бобікі ці рудзікі.

- Заўтра, - мне сказана было, - як толькі сонейка пачне ўставаць, ты таксама ўстанеш і пагоніш гусі на пашу. Так сонейка і будзе даглядаць цябе цалюткі дзянёк. А калі яно пойдзе за небакрай, на адпачынак, дык і ты з гусямі двору...

Падрыхтавалі мне торбачку, а ў ёй луста хлеба ды невялічкі сырок.

- Калі захочаш піць пасля палудня - нап'ешся з ракі.

Добра я спаў. Разаспаўся надта. А тут мяне пад бачок:

- Сынок! Уставай! Сонейка пачынае ўзыходзіць...

- Мамачка! Яшчэ крыху пасплю...

- Сынок! Чуеш, гускі цябе шукаюць, клічуць: «Га-га-га, а дзе наш пастушок?» Уставай. Трэба ж і паснедаць...

Устаў я. Ногі мае аж запляталіся, калі я ішоў да мыцельніка. Папырскаў там вады на твар. Пасля - паснедаў. Торбачку цераз плячо. Дубчык у руку і - на панадворак. А гусі ўсе чакаюць ля брамы і гагочуць, гагочуць...

Адчынілі браму - яны адразу налева, на выган. Гусак наперадзе, гускі з бакоў і ззаду, а гусяняткі ўсярэдзіне, пад надзейнай аховай.

Гускі толькі гагакаюць на кожны шолах, на кожны стук.

Выбраліся мы на выган. Там яны ўсе да травы. Нездарма ж і пра людзей гавораць, калі іх да чаго вельмі цягне: «Прыпаў да гаворкі, як гусі да травы...»

Я тым часам бадай зусім ачуняў. Пачаў разглядаць, дзе што робіцца, як конікі свіргочуць і скачуць з травінкі на травінку, як божая кароўка клапатліва аглядае нейкую зёлку, як плісачка круціць сваім хвосцікам, а сама нібыта паклоны адбівае... Колькі ўсяго цікавага!

Пачакаўшы, паехалі людзі з суседніх вёсак нашай дарогай у мястэчка. Едучы, яны злазілі з вазоў, адчынялі вароты, за якімі была ярына. Праехаўшы, зачынялі вароты і тады толькі садзіліся на воз. Але адзін нейкі нявывалака, праехаўшы, за сабой вароты не зачыніў, паленаваўся. Сеў сабе і паехаў сваёй дарогай. Магчыма, ён разважаў так, што пастушок зачыніць вароты. А пастушок гэты і не здагадаўся.