Эдгар По - Маска чырвонае смерці

Пасля таго візіту мінуў, мабыць, месяц (увесь гэты час я не атрымліваў ад Леграна ніякіх навінаў), як раптам да мяне ў Чарлстан завітаў яго служка Юпітэр. Ніколі я не бачыў добрага старога мурына такім засмучаным. Я спалохаўся, што з маім сябрам здарылася нешта страшнае.

— Ну, Юпі, — сказаў я, — што гэтым разам? Як там твой гаспадар?

— Дальбог, маса, хутчэй дрэнна, чым добра.

— Дрэнна?! Вельмі прыкра чуць гэта. На што ж ён скардзіцца?

— А тое й яно, што маўчыць, дый годзе. А яму ж так пагана.

— Пагана, кажаш? Дык што ж ты маўчыш?! Ён што, ляжыць, не ўстае?

— Ды якое там! Дома й абцугамі не ўтрымаеш. А як сыдзе, не знойдзеш. Ой, баліць маё сэрца за масу Ўіла.

— Юпітэр, хацеў бы я ведаць, што ты маеш на ўвазе. Ты кажаш, твой гаспадар захварэў. А ці не казаў ён, што ў яго баліць?

— Толькі ж не злуйце, маса. Маса Ўіл не кажа, што з ім, але ж самі падумайце, чаго ён бегае паўсюль, голаў апусціўшы, белы, як гусак, ды на дошцы ўсё нешта крэсліць.

— Што крэсліць, Юпітэр?

— Ды значкі нейкія, ніколі ў жыцці такіх не бачыў. Ой, моцна мяне гэта пужае, скажу я вам. Яго цяпер трэба з вачэй не спускаць. А ўчора праспаў я, дык ён, як сонца яшчэ не ўзышло, уцёк і блукаў недзе ўвесь божы дзень. А я ўзяў вялізную палку ды збіраўся быў пабіць яго, як прыйдзе, але не паднялася мая рука, расчуліўся, як пабачыў гэтага небараку.

— Што?! Ого! Ведаеш, напэўна, так лютаваць не варта. Не бі бедалагу, Юпітэр, ён можа гэтага не вытрымаць. А ці ёсць у цябе нейкія здагадкі, што магло спрычыніцца да хваробы ці зменаў у яго паводзінах? Можа, здарылася што благое, пакуль мяне не было?

— Ды не, маса, потым нічога благога не здарылася. Якраз у той дзень, калі вы былі ў нас, яно й здарылася.

— Як так? Што ты маеш на ўвазе?

— Жука маю.

— Каго?

— Ну, жука таго. Думаю, гэта масу Ўіла залаты жук у галаву ўкусіў.

— А чаму ты так лічыш?

— Па-першае, лічу лапы вялізныя, па-другое, рот шырачэзны. Ніколі раней такога страшнага жука не сустракаў — б'е ды кусае ўсё, што трапіць. Маса Ўіл спаймаў яго, потым выпусціў, тады, мабыць, і цапнуў. Пашча страшная-страшная, голымі рукамі яго не возьмеш, дык я ўзяў кавалкам паперы, побач валяўся, закруціў у яго і зяпу заткнуў. Вось так.

— I ты напраўду думаеш, што твайго гаспадара пакусаў жук і нейкім чынам спрычыніўся да яго хваробы?

— Нічога не думаю, ведаю я. Чаму ж ён сніць пра золата, калі жук не кусаў? Шмат я чуў пра такіх жукоў.

— А адкуль ты ведаеш, што яму золата сніцца?

— Як адкуль? У сне ён пра яго гаворыць. Адкуль жа яшчэ?!

— Добра, Юпі, мабыць, ты маеш рацыю. Але чым я абавязаны твайму неспадзяванаму сённяшняму візіту?

— Вы пра што гэта, маса?

— Ці прынёс ты мне якое-небудзь пасланне ад Леграна?

— Ніякага паслання, маса, толькі пісьмо, — і Юпітэр працягнуў мне цыдулку наступнага зместу:

«Дарагі ***,

Чаму вы так даўна да нас не наведваліся? Спадзяюся, вы не пакрыўдзіліся на якую-небудзь маю нетактоўнасць. Але не, гэта проста немагчыма.

З часу нашай апошняй сустрэчы адбыліся падзеі, якія моцна мяне ўзрушылі. Мне неабходна вам нешта сказаць, але як гэта зрабіць і ці варта казаць наогул, не ведаю.

Цягам вось ужо некалькіх дзён я пачуваюся блага, а бедны стары Юпі сваёй добразычлівасцю і ўвагай прыносіць мне толькі раздражненне, часам я ледзь стрымліваюся. Можаце сабе ўявіць? Надоечы ён падрыхтаваў вялізную палку, каб пабіць мяне толькі за тое, што я ўцёк з-пад яго нагляду і ўвесь дзень правёў на самоце між узгоркаў мацерыка. Думаю, толькі хваравіты выгляд выратаваў мяне ад лупцоўкі.

Да маёй калекцыі не дадалося нічога новага.

Калі гэта толькі будзе зручна, калі ласка, прыязджайце разам з Юпітэрам. Вельмі прашу. Я хачу пабачыцца з вамі сёння ўвечары па справе, якая не церпіць адкладання. Запэўніваю вас, справа гэтая важная надзвычайна.

З найлепшымі пажаданнямі,

У гэтым лісце было нешта такое, што адразу ўстрывожыла мяне. Стыль пісьма рэзка адрозніваўся ад звычайнай манеры Леграна. Што прыходзіць да яго ў снах? Якая новая фантазія захапіла яго ўразлівы розум? I што гэта за «надзвычайна важная справа», якую ён хоча ажыццявіць? Аповеды Юпітэра пра Леграна не абяцалі нічога добрага. Я баяўся, што цяжар няўдачаў зусім звёў з розуму майго сябра. I таму, не марудзячы ні хвіліны, я сабраўся ў дарогу са старым мурынам.

Наблізіўшыся да прычала, я заўважыў на дне лодкі, на якой мы мусілі адплысці, зусім новую касу і тры рыдлёўкі.

— Што гэта значыць, Юпітэр? — запытаўся я.