Алена Брава: Каменданцкі час для ластавак

Аповесці, апавяданні

Падрыхтаванае на падставе: Алена Брава, Каменданцкі час для ластавак. Аповесці, апавяданні., — Мінск: Мастацкая літаратура, 2004. — 183 с. (Дэбют)

Copyright © 2015 by Kamunikat.org

Калі Загадчык гарадской культуры з істэрычным узвіскатам тупой пілы верашчыць, што яна звольнена, так — зволь – не – на за правал учарашняга фэсту, вядома ж, бессэнсоўна нагадваць, што менавіта яна, Вікторыя, папярэджвала, ды што там — проста такі прарочыла на ўвесь голас магчымыя ападкі, заклінаючы правесці “мероприятие” не на вуліцы — усё ж верасень, не ліпень! — а ў сценах палаца культуры, і што ўвогуле яна стамілася, бы тая траянская Касандра, прадказваць няшчасці, якія потым здараюцца з-за чужога глупства ды безадказнасці. Спраўдзілася і ўчора — дакладна так, як маляваў ейны страх: дождж быццам толькі і чакаў узмаху дырыжорскай палачкі, каб абрынуцца скрозь прапалены феерверкамі навес на сцэну і ўмомант — дырыжор не паспеў яшчэ скончыць немузычную фразу з рэзка акцэнтаваным рытмам — ператварыць яе ў свежазалітую коўзанку. Аркестр захлынуўся дажджавой вадою. У пачатку праспекта паказаўся ўжо начальніцкі картэж, а прыбіральшчыцы з вёдрамі ды анучамі, мабілізаваныя Загадчыкам на няроўную барацьбу са стыхіяй, раскірачана соўгаліся па хлюпкай сцэне, павярнуўшыся да высокіх гасцей спінамі. “Кто р-распор-рядился?!” — закрычаў, вылецеўшы з машыны і вылупіўшыся на ўсю гэтую бяссэнсавую валтузню, местачковы Куратар, і Вікторыя, рупліва захоўваючы на твары маску пераможцы, адказала на пытанне. Загадчыка, на яго шчасце, побач не было, ён паімчаўся да дырэктара універмага, хацеў заслаць мокрую сцэну дыванамі. “Плевать я хотел на его указания, начинайте концерт!” — прашыпеў, ужо шэптам, Куратар, таму што з аўто якраз выходзіла пад дагодлівыя парасоны сама Кіраўніца з міністэрства культуры, адно прозвішча якой выклікала ў кар’ерных абарыгенаў трымценне жаху, — цвёрды жэст, якім яна па-мужчынску паціскала працягнутыя рукі, напомніў Вікторыі маму. Менавіта для гэтай сурагатнай маці, а зусім не для дзяцей, і ладзіўся фэст — дзецям наогул давялося горш за ўсіх: вылецеўшы ў іскрыстым рытме “Крыжачка” на коўзкую, як лёд, сцэну, яны адразу ж пачалі падаць… Словам, свята, да якога мастацкія калектывы правінцыяльнага палаца культуры рыхтаваліся ў моцна настоенай атмасферы нервовага зрыву, перанасычанай — аж да немагчымасці дыхаць! — пахам карвалолу, асабліва пасля “наездаў” сталічных рэжысёраў, што ліхаманкава правілі ўжо зацверджаны сцэнар, — свята гэтае абярнулася задницей, у якой усе яны цяпер сядзяць. Грубае слова — яго ўчора ўвесь час паўтараў, бы цвікі забіваў ім у галовы, раззлаваны Куратар — назойліва свярбіць ў мазгах, правакуючы — Вікторыя адчувае гэта — прыступ недарэчнага смеху, які пагражае перайсці ў істэрыку. Яна спяшаецца пакінуць кабінет Загадчыка.

На гарадской плошчы яшчэ тлее ўзбуджэнне ўчарашняга фэсту. Рознакаляровыя палаткі прапаноўваюць “у шырокім асартыменце” паўгарэлыя шашлыкі ды “гумавыя” беляшы. Дарослыя і дзеці ляніва працуюць сківіцамі, уталопіўшыся на сцэну (зусім ужо прасохлую), дзе выдурняюцца скамарохі. Натоўп цясніць Вікторыю з усіх бакоў, патыхаючы едкім потам і гарэлачным духам, і яна адчувае, як звычайна ў такіх выпадках, што сэрца надта ўжо часціць. Дзіўна, аднак, іншае: яна не адчувае страху! Недаверліва, без асаблівай надзеі, Вікторыя прыслухоўваецца да сябе: тая дзяўчынка-баязлівіца, што з некаторага часу жыла ў глыбіні яе істоты і зусім не пачувалася пераможцай, — тая дзяўчынка знікла, быццам памерла. Галаўны боль, які пачаўся ўчора, пасля правалу, па-ранейшаму сцягвае скроні пульсуючым абручом, але страху — страху няма!

Вікторыя задуменна выбіраецца з натоўпу, садзіцца ў бліжнім скверыку на лаўку, дзе трое дзяўчат дымяць цыгаркамі ды разліваюць па пластыкавых пляшках таннае віно. Яна міжволі звяртае ўвагу на вясёлую кампанію, бо ведае адну з іх па мастацкай самадзейнасці. Менавіта з гэтай дзяўчынкі — яна быццам бы адмаўляецца ад чаркі — пасміхаюцца сяброўкі: “А табе — слабо? Давай, пойла выкіпае!” “Не згаджайся,” — у думках звяртаецца Вікторыя да дзяўчынкі, што вагаецца, але тая раптам ненатуральна смяецца: “А вось і не слабо!” — і працягвае руку па цыгарку. Вікторыя ўздыхае і паднімаецца з лаўкі.