Іван Шамякін - У добры час

— У вас сям'я вялікая?

— Дачка. У трэці клас ходзіць.

— Нішто дзяўчынка. Піонерка? Так, так...

— А што, доктар?

— Ды вось гляджу, што брудна ў вас.

Густая чырвань заліла твар жанчыны. Але адказала яна дзёрзка і злосна:

— А каму яна трэба гэтая чысціня? Быў муж, дык ззяла ўсё навокал, а цяпер... — у вачах удавы заблішчэлі слёзы. — Толькі ў працы і знаходзіш уцеху, а праца мая ад цёмнага да цёмнага, на ферме...

Ладынін адразу памякчэў; была ў доктара адзіная слабасць — добрасумленнаму працаўніку многае мог дараваць. Голас яго стаў па-бацькоўску ласкавы, спакойны.

— Але... як вас? Давайце знаёміцца, калі так...

— Клаўдзя Хацкевіч.

— Па бацьку?

— Кузьмова.

— Дык вось, Клаўдзя Кузьмічна, у роспач кідаюцца толькі слабыя. А вы, я думаю, не з слабых. Ці можна вам забываць галоўнае — у вас такая дачка! Яе трэба расціць, вучыць, вывесці ў людзі, зрабіць сапраўдным чалавекам. А вы перад ёй бруд апраўдваеце, перад вучаніцай... Ды навесці парадак у хаце — гэта-ж просты абавязак такой дзяўчынкі. Я сёння-ж зайду ў школу і перад усім класам пасаромлю вашу дачку.

— Ой, што вы, доктар! — маці шчыра спалохалася і папрасіла: — Не рабіце гэтага. Далібог-жа, больш не будзе... Хоць знарок заходзьце.

— І зайду, я чалавек неспакойны, знаёмых не люблю прамінаць.

Праз хвіліну Ладынін непрыкметна перавёў размову на іншую тэму.

— Ну, а на ферме як справы?

Клаўдзя махнула прасцірадлам; яна, ні на хвіліну не спыняючы размовы, спрытна прыбірала ў хаце: заслала на стол абрус, падмяла каля грубкі трэскі, прывяла ў належны парадак падушкі на ложку.

— Раней мы гаварылі: не горш, як у людзей... А цяпер нават і Шаройка наш так не адказвае... Бо ў людзей лепш. Я вось неяк пабыла на ферме ў «Волі», дык ажно душа зайшлася. Хораша так усюды, чыста...

— Чыста? — доктар нібы здзівіўся.

Яна зразумела яго хітрасць і пачырванела.

— Нібы вы не былі там? Я-ж ведаю, не адзін раз заходзілі... Вядома — чыста. Няма чаго душою крывіць. Што бачыла, тое і кажу.

— А ў вас вусім дрэнна?

— Не сказаць, што зусім, але-ж можна, каб было лепей.

— Дык ад каго гэта залежыць? Ад вас-жа саміх.

— Ад тых, што на ферме працуюць?.. Можа і ад нас, Але я так думаю, што больш ад кіраўнікоў.

— Ад якіх кіраўнікоў?

— Ад розных. І ад вас у тым ліку.

Клаўдзя ў сваю чаргу хітра прыжмурылася.

Такі нечаканы адказ здзівіў Ладыніна, хоць ён ужо здагадваўся, аб чым яна скажа далей. Прыкінуўся крыху абураным, крыху здзіўленым.

— Непарадкі на вашай ферме залежаць ад мяне? Цікава.

— Не на адной ферме, ва ўсім калгасе. Вы парторг у сельсовеце, так? А колькі разоў вы былі ў нас на калгасным сходзе? Пару разоў даклады зрабілі. А на ферму пі разу не заглянулі.

— Я кароў не лячу. — Ладынін знарок падліваў масла ў агонь, бо яму падабалася гэтая рашучая і смелая жанчына.

— Вы людзей лечыце. Дык лячыце ад усіх хвароб. І галоўнае, усіх аднолькава. А то ў вас так атрымліваецца: дзе густа, дзе пуста. Калі «Воля» ў перадавіках, дык ім усё, а мы адстаючыя, дык нам — дулю пад нос. Там і сельсовет, там і школа, туды і дапамога, туды і кіно, а ў нас што? А потым параўноўваюць, крытыкуюць...

Ладынін сагнаў з твару ўсмешку. Разважанні такія ён чуў не раз і часцей за ўсё ад Шаройкі і, хоць прызнаваў, што доля праўды ў гэтым ёсць, аднак адносіўся да гэтай тэорыі «сынкоў і пасынкаў» насцярожана, ведаючы, як часта такой тэорыяй прыкрываюць сваю ўласную бяздзейнасць.

А яна, расчырванелая, з закасанымі рукавамі, азірала хату — дзе яшчэ што трэба прыбраць — і прадаўжала:

— У людзей агітатары працуюць, асабліва цяпер перад выбарамі. А тут разумнага слова не пачуеш. Прызначылі нам агітатара Дзядкова. Вы-ж самі прызначалі... А што ён робіць, цікавіліся вы? Ён і носа ні разу не паказаў.

— Трэба ён табе, гэты агітатар! Ты сама добрая агітатарцы, — упершыню за ўсю размову адгукнулася з печы старая. — Чалавеку, можа, часу няма, а ты... гаранку варыш...

— Не ваша справа, мама! Маўчыце! — рашуча загадала Клаўдзя.

Ладынін нездаволена адзначыў:

«Але-е, суровая жанчынка».

Аднак развітаўся ён з ёй з пачуццём задавальнення. Жанчына зацікавіла яго. Такія людзі заўжды помняцца доўга... Але з усяго Ладынін адзначыў самае галоўнае, што падабалася яму ў жанчыне: гарачае яе жаданне, каб іх калгас быў не горшым за другія, каб і яны дасягнулі таго, што суседзі, а то і зусім перагналі іх. Яна верыла, што зрабіць гэта можна.

«Трэба толькі падхапіць, распаліць, правільна накіраваць гэтае жаданне. Трэба мне часцей наведвацца да іх».