Іван Шамякін - У добры час

Маша, не жадаючы, каб пачалі гаварыць пра Максіма, перапыніла старшыню:

— Вы. Амяльян Дзянісавіч, заўжды адказваеце зусім не тое, аб чым у вас пытаюць.

— А-а, ты аб жыце? Нічога яму не стане. Першы раз хіба? І пры дзядах нашых і пры бацьках...

— Вось і дрэнна, што мы па дзедаўскіх законах жывем. Дзяды збіралі па дваццаць пудоў з дзесяціны — і рады былі. А цяпер вунь нашы суседзі па сто збіраюць.

Шаройка зразумеў, якіх суседзяў яна мае на ўвазе, і, нездаволена перасмыкнуўшы вусамі, адказаў:

— Па сто не па сто, але і ў нас не па дваццаць... А які

год быў! Што ты хацела ў такі год?

— Засуха, — каротка выдыхнуў нехта з калгаснікаў.

— Засуха ў нас — гэта яшчэ нішто, а вось вайна што нарабіла.

— Адным словам, не адразу Масква будавалася.

— Паўлаўна, запрасі ты лепей нас на вяселле, а то потым у спешцы забудзеш.

Маша ўспыхнула і адразу пакінула Шаройку, павярнулася да калгаснікаў.

— Паклічу ўсіх, нікога не забуду.

— А пачырванела дзеўка,— заўважыў Лукаш Бірыла.

Яна адчула, што шчокі загарэліся яшчэ мацней.

Маша, не ўздумай толькі з свае хаты ў зямлянку ісці. Мы для цябе будавалі.

— Ты яго ў прымакі бяры.

— Пойдзе ён! Гэты чорт — у бацьку.

Людзі разважалі сур'ёзна, без лішніх жартаў, і Машы ўдалося схаваць сваю збянтэжанасць. Але размова зноў балюча паласнула па сэрцы, і яно заныла, зашчымела. З канцылярыі Маша рушыла праз гароды ў поле — не магла стрымацца, каб не паглядзець па азімыя.

За гародамі — адразу малады хвойнік.

Хрусцела пад нагамі ледзяная корка. Панура абвіслі да самай зямлі абледзянелыя галінкі хвоек. Дыхаў лёгкі ветрык — і ўвесь лясок жаласліва звінеў, раняючы долу вясёлкавыя сасулькі. Яны разбіваліся, зямля пад хвоямі была пакрыта дробнымі пацеркамі лёду, але не празрыстага ўжо, а белага.

За хвойнікам — адзін з азімых кліноў калгаса. У канцы яго, на мяжы з зямлёй «Волі», — насенны ўчастак, на якім Маша з групай комсамольцаў узялася вырасціць стодваццаціпудовы ўраджай.

Столькі сіл яна аддала гэтаму ўчастку! Шаройка падтрымліваў толькі на словах, прыгожа распісваючы яе задуму на сходах ды на нарадах у раёне. А калі да справы дайшло, дык ён усё не мог ніяк перакінуць з другога кліна трактар, даць радковую сеялку. Амаль апошнім засеяла звяно свой участак. І ўсё-такі, не гледзячы на гэта, усходы пайшлі дружныя, вясёлыя, перагналі ўсе суседнія, дзе жыта было пасеяна па-старому, без мінеральных угнаенняў, без дадатковай апрацоўкі. Але нядоўга Маша радавалася сваім участкам. Пазнаёмілася з Вільямсам, з планамі Васіля па асваенню травапольнага севазвароту ў «Волі» і задумалася. Трыста гектараў сее іх калгас зерневых, а яе ўчастак — дзесяць. Не, гэта не тое, што трэба, каб падняць усю гаспадарку, даць дастаткова хлеба дзяржаве, зрабіць заможнымі калгаснікаў. Тут трэба іншае — тое, што робіць Васіль. Але для гэтага трэба, каб не Шаройка кіраваў калгасам...

Маша выпіла з хвойніку.

Усходы паляглі, прыліплі да зямлі, прымерзлі. Куды знікла тая густая, вабіўшая вока, рунь, якая пушыстым зялёным дываном засцілала зямлю ўсю восень!

У Машы ажно пахаладзела пад сэрцам. Яна нахілілася, растапіла далоняй ледзяную корку, расправіла пальцамі некалькі кволых жытнёвых сцяблінак.

Схамянуў яе трэск у хвойніку. Праз момант адтуль, нагнуўшыся, вылез Васіль Лазавенка са стрэльбай. Прывітаў яе добрай, сяброўскай усмешкай.

— Турбуешся, гаспадыня? Пазнавата. Цяпер ужо відно, што за дзень растане. Бачыш, вецер павярнуў. А я на досвітку выбег і людзей паслаў разбіваць корку. Хлопцы мае ўжо і прыладу вынайшлі, каб рабіць гэтую работу коннай цягай.

Маша пайшла яму насустрач, першая падала руку.

— Што-ж гэта ты на заняткі не з'яўляешся? Учора новы аграном прыехаў. Разумны хлопец. Малады, але... Ты нешта перастала хадзіць на заняткі. Двойчы ўжо не была...

— Усё часу не было неяк...

— А-а, разумею, — прамовіў ён.

Яны не прыкмячалі, што ціха ішлі паўз хвойнік у напрамку лугу-

— Калі вяселле?

Машу паласнула гэта, нібы нажом: «Зноў вяселле»... Аднак яна ўпотайкі зірнула на яго: пытае ён сур'ёзна ці жартам? Васіль задумліва глядзеў некуды ўдалеч, кусаючы губу. Гэта сведчыла, што ён не толькі не мае намеру жартаваць, а нават усхваляваны. І яна коратка адказала:

— Хутка.

— Люблю вяселлі. Толькі каб вяселле было, як мае быць... Не люблю, калі гэта робіцца — абы адбыць... Такая ўрачыстасць бывае раз у жыцці і помніцца павінна ўсё жыццё. Мая старая і зараз расказвае аб сваім вяселлі — заслухаешся. — Ён паглядзеў на дзяўчыну і ўсміхнуўся.