Іван Шамякін - У добры час

Цяжка было ў Машы на сэрцы гэтыя апошнія дні, калі прыехаў Максім. Дрэнна яна адчувала сябе перад людзямі. Становішча яе было надзвычай крыўднае, абразлівае. Людзі думаюць адно, пра вяселле ўся вёска гаворыць, а на самай справе — нейкае непрыемнае непаразуменне. І раптам, нібы ў насмешку, такая прапанова. Маша, спакойная, разважлівая Маша, не стрымалася. Яна груба адхіліла ад сябе сяброўку і сурова сказала ёй:

— Ты яму — стрыечная сястра, ты ідзі і скажы.

Гаша была дзяўчына шумлівая і сварлівая. Яна заўсёды была рада выпадку палаяцца.

— Ага, вось як!— злосна і, здавалася, радасна крыкнула яна. — Гаварыць аб парушэннях статута ты добра гаворыш, а як да справы — дык у кусты. А-а? Жаніха баішся закрануць? Харошанькай хочаш быць? Добра-ж, я — пагавару, дзе трэба. Я да доктара схаджу! — крыкнула яна і, моцна ляпнуўшы дзвярыма, выскачыла з хаты.

Тады толькі Маша зразумела, што зрабіла памылку. Яна хацела вярнуць Гашу, але той і след прастыў.

Алеся апетытна сёрбала суп і з-пад ілба назірала за сястрой, якая ўсё гэта расказвала. Алеся час-ад-часу ўсміхалася, але неяк дзіўна — аднымі вуснамі, а вочы былі сур'ёзныя і задумлівыя. Маша прыкмеціла адну з такіх яе ўсмешак і спынілася, уражаная:

— Ты смяешся?

— Вельмі-ж па-мядзведжаму ўжо ў гэты раз Шаройка залез у калгаснае дабро. Грубая работа. Раней ён рабіў гэта чысцей.

— А цяпер яму няма чаго хітрыць. Ён ведае, што старшынёй яму засталося быць нядоўга і, відаць, пранюхаў, што Максім думае працаваць, калі не ў калгасе, то ў раёне. Вось і падлізваецца. І дом — у адзін дзень, і сустрэча, як сапраўднаму герою. Апраўдацца яму лёгка будзе. У каго хопіць сумлення сказаць што-небудзь супраць сына Антона Лескаўца? Я ўжо ўяўляю, як Шаройка будзе апраўдвацца перад сходам, — Маша стала насупраць Алесі, разгладзіла ўяўляемыя вусы, абаперлася кулакамі аб стол, надзьмула шчокі.— Хто такі Максім Лескавец? Сын Антона Захаравіча Лескаўца, які шэсць год быў старшынёй нашага калгаса, які... І пайшло, і пайшло...

Яны абодве засмяяліся.

Маша адышла, прытулілася плячыма да гарачай грубкі.

— Але самае крыўднае, што Максім ідзе на яго вудачкі... Крыўдна і прыкра...

Алеся перакуліла міску і выліла рэшткі супу ў лыжку, як гэта робяць дзеці, калі страва ім прышлася да спадобы.

— Ах, смачны суп... А гэта таму, што ён дурны, твой Максім.

— Мой?!.

— А чый-жа?! І табе трэба неадкладна сустрэцца з ім і ўправіць яму мазгі. Што гэта за такая далікатнасць? Два тыдні жывуць на адной вуліцы і не могуць сустрэцца. Ды я яго-б ужо сем разоў сустрэла.

Маша задумалася. Сапраўды чаму ёй самой не сустрэцца і не пагутарыць? Хіба пасля сямігадовай дружбы, пасля тых пісем, якія яны пісалі адзін аднаму, яна не мае права на гэта?

У дзверы пастукалі.

Сёстры многазначна пераглянуліся, і Алеся шпарка пабегла адчыняць.

Зайшла Сынклета Лукічна. Маша збянтэжылася і пасля прывітання доўга маўчала, не ведаючы, аб чым начніц, гаворку, пра што спытаць, як трымаць сябе. Да гэтага яны сустракаліся так проста і шчыра, па некалькі разоў на дні хадзілі адна да адной. А цяпер... было прыкметна, што і Сынклета Лукічна адчувае сябе ніякавата, хвалюецца і таксама не ведае, як пачаць гаворку. Яна села каля стала, узяла ў рукі кнігу, заглянула ў другую, разгорнутую, заўважыла:

— Адразу відаць, каму што рупіць. У Машы — «Агранамія», у Сашы — вершы... — і зноў змоўкла.

Размову пачала Алеся і пачала, як кажуць, з лабавой атакі.

— А мы думалі — Максім, — нібы зусім абыякава, гартаючы кнігу, сказала яна.

— А мне вы ўжо і не рады? — паспрабавала пажартаваць Сынклета Лукічна, узрадаваная, што размова пачалася ў патрэбным ёй кірунку.

— Што вы, цётка Сыля! — прамовіла Маша, нездаволена глянуўшы на сястру.

— А я па даручэнню сына.

— А ён ужо дома? — хітра спытала Алеся, хоць добра ведала, што ён вярнуўся.

— У Шаройкі. Вечар там. Частуюць яго. І вось ён паслаў мяне, каб я цябе, Машанька, запрасіла... Там усе патр...

— Што-о? — Маша не дала ёй скончыць.

Яна працягнула гэтае слова ціха, здзіўлена, і Сынклета Лукічна спалохана змоўкла.

Маша адарвалася ад грубкі разам з гэтым працяглым «што-о...», хвіліну пастаяла нерухома і, раптам, адчуўшы нейкую дзіўную слабасць, села на ложак. У першы момант у грудзях зрабілася холадна, а потым усё нутро заліла балючая гарачыня. У скроні застукала кроў. Яна сашчапіла пальцы і моцна прыціснула далоні да грудзей. І можа ад гэтага стала цяжка дыхаць.

У адзін момант яна ўспомніла, як некалькі дзён назад уяўляла яго прыезд, сваю першую сустрэчу з ім.