Іван Шамякін - У добры час

Алеся выцягнула аднекуль з-пад стала томік любімага паэта, разгарнула наўгад, прачытала:

Хачу неспакойнаю хмарай грымець, Маланкамі ўвесь апавіты...

Задумліва паўтарыла, падняўшы вочы, смакуючы кожны гук.

— Якую ўладу мае чалавек над словам: так проста, звычайна і словы звычайныя. Чаму я не магу папісаць так? Я-ж адчуваю гэта розумам, сэрцам.

Алеся чытала доўга, нястомна.

Не сустрэліся ні разу мы з табою за вайну, А твае лісты з маімі стрэчу мелі не адну.

Маша паднялася.

— Я выйду. У мяне галава баліць.

Сястра правяла яе засмучаным позіркам і, калі яна вышла, цяжка ўздыхнула.

На двары — цёмна і ціха. Толькі вецер даносіць шум недалёкага хвойніку. Вецер — марозны, калючы.

Галава сапраўды балела. Проста гарэла ўсё. Гэта ад таго, што яна так напружана доўга думала. Ёй хацелася апраўдаць Максіма, каб супакоіцца і самой. Але апраўданняў, акрамя таго, якое яна выказала сястры, не было «Тры дні, як дома, і не мог зайсці. Чаму? Чым растлумачыць? А так пісаў... Здаецца аб усім ужо дамовіліся. Нічога не было няяснага. Шэсць год чакала, шэсць год жыла аднымі надзеямі, верыла, кахала ўсім сэрцам... Састарылася, — яна горка ўсміхнулася. — А цяпер што-ж, Максім Антонавіч, можа, трэба пачынаць спачатку?»

Маша жахнулася гэтай думкі і сурова дакарыла сябе:

«Дурніца!.. Усялякае глупства надумаеш. Прыдзе — не дзе дзенецца... Загуляў хлопец. Няхай пагуляе, пакуль халасты», — і ёй зрабілася весялей ад гэтай жартаўлівай думкі.

Яна пайшла на гарод. Вочы звыкніся з цемрай і адрознілі яблыні ў канцы саду — іх толькі некалькі ўцалела ад пажару. Яна падышла да адной, ласкава пагладзіла халодную, шурпатую кару і рушыла далей. Зноў завалодалі трывожныя думкі.

«А можа яму хто нагаварыў на мяне? Ёсць-жа злыя языкі...»

Непрыкметна яна вышла на поплаў. Пад нагамі зазвінеў тонкі лядок. Маша схамянулася, спалохана азірнулася па баках і хутка пайшла назад.

Каля хаты яна сустрэла брата: ён вяртаўся з Дабрадзееўкі, з вечара.

Пятру ішоў пятнаццаты год, але быў ён рослы і дужы. Вайна перашкодзіла хлопцу вучыцца. Пасля вызвалення ён палічыў сябе пераросткам і адмовіўся пайсці ў пяты клас. Цяпер вучыўся ў вячэрняй школе і працаваў у калгасе, зарабляў за год больш працадзён, чым нават Маша. Старэйшую сястру ён паважаў і любіў — яна з маленства была яму за маці. Яны разам увайшлі ў хату.

Алеся ляжала на ложку, пад коўдрай, і чытала, прымацаваўшы лямпу над галавой. Угледзеўшы брата, яна хітравата прыжмурылася.

— Нішто сабе, малады чалавек. Гадзіна ночы. Відаць, Галачка затрымала? Маленькая, а такая дасціпная, саладуха гэтая...

Пятро пачырванеў.

— Зноў пачынаеш. Я на вечары быў, з хлопцамі. Які вечар быў! Чаму вы не прышлі? Доктар цікава даклад зрабіў. Вось гаворыць, дык гаворыць! Пастаноўка была. Ліда доктарава песні спявала. А пасля — танцы... Косця Бульбешка на новым баяне іграе. Эх, баян! Ну, брат ты мой, і танцы былі! — хлопец захапіўся і наіўна расказваў аб усім. — Да сёмага поту танцавалі. Нават старая Гарбыліха пусцілася... Але лепш за ўсіх танцавалі Максім наш і Ліда доктарава. Яны ўвесь вечар разам танцавалі... Каб вы бачылі!..

Злосны крык Алесі перапыніў яго.

— Ну і дурань ты! — і ў расказчыка паляцела падушка.

Здзіўлены Пятро злавіў яе на ляту і застыў з ёю, не разумеючы, чым абурыў сястру. Разгублена павярнуўся да Машы. Старэйшая сястра стаяла моўчкі, прыціснуўшыся спіною да печы. Твар яе быў бледны, пальцы рук нервова церабілі махры хусткі. Але Пятро нічога гэтага не бачыў і дакорліва сказаў ёй:

— Вось, дзівуйся. Я гаварыў табе, што яна хутка звар'яцее. Хай больш пачытае кніг!

Маша ласкава, па-мацярынску ўсміхнулася:

— Не звяртай на яе ўвагі. Вячэрай. Яна задачы не рашыла.

Ужо гэтыя першыя сустрэчы адразу акрылілі Максіма. Знікла тое адчуванне неасэнсаванай трывогі, якая часам з'яўлялася ў дарозе, калі ён думаў аб сваёй новай, цывільнай дзейнасці. Цяпер-жа здавалася, што ён ужо досыць паспяхова пачаў яе, гэтую дзейнасць. І ад гэтага было лёгка і светла на душы. Ён нават у думках пагразіў Васілю:

«Нічога, браце, як-небудзь і мы не адстанем. Таксама не лыкам шытыя. І тут не пуста», — ён пастукаў пальцам сябе па ілбе.

У тую ноч ён доўга не мог заснуць. Перад вачыма стаялі вобразы новых знаёмых, з якімі ён сустрэўся за дзень, успаміналіся размовы.

Але часцей за ўсё з'яўляліся два вобразы — двух дзяўчын. Адна — у старым кажушку, з віламі, з запэцканымі рукамі; непрыкметна выцірае руку аб кажух і збянтэжана ўсміхаецца: «Глядзі-ж, Максім...» Другая — у сінім лыжным касцюме, расчырванелая; яе звонкі, жыццерадасны смех напаўняе пакой, і ўсё навокал звініць ад гэтага смеху. З вачэй праменяцца жартлівыя іскры. «Вось вы які!» «Які?» «Прыгожы...»