Іван Шамякін - У добры час

Каля дарогі, дзе стаялі бочкі з гаручым і вадой і ляжала куча мяхоў з насеннем, Пеця спыніў трактар.

Ён саскочыў з сядзення на зямлю, стрымана прывітаўся, як з чужымі і малазнаёмымі людзьмі, адвёў позірк убок. Пасля таго, як Маша вышла замуж, Пеця наогул паводзіў сябе пры сустрэчах з ёй дзіўна: ні то саромеўся сястры, ні то крыўдзіўся на яе. Дарэмна Маша намагалася ласкавасцю, клопатамі аб ім аднавіць ранейшыя сяброўскія адносіны — Пецю, здавалася, нічога не кранала. Машы было балюча і крыўдна. Асабліва выразна яна адчула гэтую крыўду цяпер, пасля яго халоднага прывітання. Яна не ведала, пра што гаварыць з ім і спытала таксама, як толькі ў знаёмага:

— Як ты жывеш, Пеця?

Ён адказаў коратка, не гледзячы на яе:

— Жыву.

— Жыве! — падхапіў Прымак. — Яшчэ і як жыве! Хату сваю ператварыў у штаб-кватэру трактарыстаў. Жаніцца надумаў, але вочы ў яго разбегліся — не ведае, якую выбраць... Адным словам, не ў цябе ўдаўся, Маша...

— Але-ж, жаніцца! — зняважліва хмыкнуў Пеця, і сцершы далоняй зямлю з гусеніцы, палез на трактар.

— Чаму-ж ты ніколі не зойдзеш, Пеця?

— А што мне рабіць у вас?

— Пабачыў-бы пляменніка.

— Та-ак, Пеця, і не ўгледзеў, кажаш, браце, як дзядзькам стаў, — пажартаваў дзед Яўмен, які спачатку корпаўся ў сеялцы, а цяпер падышоў да іх.

— Не ўгледзіш, як і дзедам станеш, — дадаў Прымак. Пеця павярнуўся, глянуў на Машу з вышыні трактара, засмяяўшыся, спытаў:

— Добры хлопец, Маша?

— Добры, Пеця. Вочы ў яго на твае падобныя.

— Не слухай, Пеця, выліты Лазавенка, нічога кацубаўскага, — зноў адгукнуўся з-за трактара Прымак.

Пеця прадаўжаў глядзець на Машу з нейкай цікаўнасцю, але ў поглядзе гэтым была ранейшая цеплыня, братняя шчырасць, іскрылася хітраватая жартаўлівасць. Маша пасля доўгага перапынку ўбачыла брата такім, якім ведала яго з маленства, і надзвычай радасна стала ў яе на душы.

— Добра, зайду, хоць і не люблю я твайго Лазавенку.

Гэтае яго шчырае, па-дзіцячаму непасрэднае прызнанне ўсіх рассмяшыла, і сам ён засмяяўся. Маша не пакрыўдзілася.

Яшчэ некалі ўвосень гаварыў ёй пра гэта Васіль, здзіўляўся: «Наколькі паважае мяне твая сястра, настолькі не любіць брат. Не разумею, чаму такія крайнасці?»

Тады Маша даказвала, што ён памыляецца наконт Пеці, што хлопец проста сароміцца. Цяпер яна зразумела: Пеця маўчаў і пазбягаў яе, калі сапраўды ў яго былі з нейкай невядомай прычыны няпрыязныя пачуцці да Васіля. Але цяпер ён сказаў няпраўду. Цяпер, відаць, ад гэтых пачуццяў нічога не засталася, таму ён і прызнаўся і так узрадаваўся запрашэнню наведацца да іх.

Прымак уважліва агледзеў матор трактара. Засыпалі ў сеялку насенне. Маша хацела была дапамагчы дзеду Яўмену падняць мяшок, але нечакана падскочыў брат, адхіліў яе.

— Табе нельга, — і твар яго заліўся чырванню.

Калі Пеця завёў матор і пачаў разварачвацца, дзед

Яўмен сказаў Машы і Міхайлу:

— Вы, брыгадзіры, патурбаваліся-б, каб хлопцаў кармілі лепей. Па дзве нормы даюць. Хто, можа, думае, што гэта лёгка, а я вось паездзіў з імі, дык ведаю, што гэта такое — дзве нормы. А ўчора зайшоў да іх, паспытаў боршч, які яны елі, плюнуць хацеў. Назначыў старшыня Вольгу Ладачку гатаваць ім, а яна ў сябе дома за ўсё жыццё смачнага баршча не зварыла. Бесталковая баба... Толькі добрыя харчы псуе...

— А чаму-ж яны самі маўчаць? — спытаў Прымак.

— Ды яны табе і не скажуць ніколі. Хлопцы. А твае дзе вочы? Ты — камандзір. Можа, таму баішся заглянуць у іх талерку, што Ладачка сваячка твая?

— Твая таксама, дзед.

— Я заглянуў і сказаў ёй. Так сказаў, што зарумзала ажно.

— Дзед Яўмен! Паехалі, — паклікаў Пеця.

— Іду, іду, Пеця. Глядзіце-ж, начальнікі, праверу зноў, — пагразіў дзед і жвава пабег да сеялкі.

Вёска таксама здалася Машы незвычайнай, быццам за месяц, які яна адсутнічала тут, усё перайначылася, абнавілася.

У сапраўднасці нічога асаблівага не адбылося, акрамя хіба таго, што тады пачынаў раставаць снег, а цяпер з палісаднікаў бялела чаромха, ды больш стала над галавой правадоў: працягнулі электралінію. На кожнай хаце, над вокнамі, цяпер ужо было па дзве пары ізалятараў — маленькія і вялікія. Магчыма, што іменна правады гэтыя і надавалі вёсцы новы выгляд, якога яна ніколі не мела з дня свайго заснавання. Маша зайшла на калгасны двор. Некалі яна часта спрачалася з конюхамі, з Максімам з-за беспарадку, які звычайна панаваў на двары. Але цяпер нішто не выклікала ў яе пачуцця незадавальнення, пратэсту; усё тут было прыведзена да ладу. Толькі двое саней усё яшчэ стаялі каля канюшні, палазамі на зямлі. Маша знайшла конюха і пасароміла яго за гэтыя сані, загадала зацягнуць іх на вышкі.