Іван Шамякін - Петраград — Брэст

Багуновіч слухаў тлумачэнні Пастушэнкі, а глядзеў на салдат, думаў пра іх лёс і адчуваў новы прыліў удзячнасці ім.

Калі выйшлі з бліндажа, малады Сухін, знешне маўклівы, але на самай справе даволі бурны, хмыкнуў:

— А парадачкі ў іх тут яшчэ царскія.

— Парадкі ваенныя,— асек яго Чарназёмаў. Камандзір рабочага палка слухаў тлумачэнні ўважліва, унікаў ва ўсе дэталі акопна-бліндажнай тэхнікі, аховы пярэдняй лініі, арганізацыі абароны на выпадак, калі ваенныя дзеянні раптам маглі ўзнавіцца. Не саромеўся паказаць, што сапраўды вучыцца, а не інспектуе. Нават неяк палагаднеў, падабрэў, звяртаўся да Багуновіча з большай павагай, ва ўсялякім разе, ужо без крыўднай для Сяргея паблажлівасці старэйшага.

Ад гэтага ці, хутчэй, ад парадку ў батальёне лагаднеў і Багуновіч. Адмовіўся ад своеасаблівага пратэсту: няхай расказвае Пастушэнка. Пачаў ахвотна адказваць на пытанні гасцей. Не звяртаў асаблівай увагі на ўедлівыя заўвагі Сухіна. Пашкадаваў, што вечарэе і ён не можа паказаць гасцям яшчэ адну баявую часць, да якой меў дачыненне,— мясцовы чырвонагвардзейскі атрад Рудкоўскага: разышліся сяляне па хатах. Другім разам абавязкова пакажа.

Пад канец паездкі Багуновіч сказаў Чарназёмаву:

— А цяпер я хацеў бы пазнаёміцца з вашым палком.

Чарназёмаў і латыш пераглянуліся.

— Па вайсковай часці павучыцца ў нас яшчэ няма чаму. А павучыць вы нас можаце. Таму — калі ласка просім. Калі? Заўтра?

— Заўтра.

— У нас ёсць два дзесяткі вёрст палявога дроту Мы хацелі б устанавіць тэлефонную сувязь з вашым штабам.

Гэтаму і Багуновіч, і Пастушэнка ўзрадаваліся асабліва: адарванасць ад правага суседа — палка іншай дывізіі — іх заўсёды моцна трывожыла, яны добра ведалі, што стыкі армій, дывізій — тыя слабыя месцы, па якіх немцы на працягу вайны наносілі ўдары.

Немцаў, як ён сам казаў, Багуновіч адчуваў скурай. Пакуль ездзілі ўздоўж лініі фронту, магчыма, ён адзін убачыў, як бліскалі на сонцы нямецкія біноклі. Не адзін. Некалькі. Ці не замнога пад час перамір'я на невялічкім участку бінокляў? За кім і за чым яны сочаць? Ад такой думкі зрабілася трывожна на сэрцы.

Міры зноў стала горш, уначы яна трызніла, і Багуновічу не хацелася ехаць да суседзяў. Але не паехаць было няёмка — сам напрасіўся. Безумоўна, можна паслаць веставога з прабачэннем, нейкую прычыну можна выдумаць. Але яшчэ ўчора, калі развіталіся з гасцямі і пасля абмяркоўвалі нечаканую падзею дня, убачыў, што паехаць у першы полк новай арміі хочацца не толькі яму, але і Сцяпанаву, і Пастушэнку. Ды і Міра загарэлася гэтай ідэяй і цэлы вечар хваліла яго жаданне наведаць суседзяў, вельмі шкадавала, што хвароба не дазваляе ёй паехаць разам з імі, ачуняе — адразу паедзе. Гэта ж не хто-небудзь, не сяляне, апранутыя ў шынялі,— петраградскія пралетарыі, добраахвотнікі! Там, напэўна, не жменька, як у іх палку, партыйцаў-бальшавікоў, а добрага паўпалка. Раніцой яна і слухаць не захацела, што ён адкладзе паездку.

— Што ты выдумаў? Якое трызненне? Гэта я ў сне гаварыла. Мама казала, што я заўсёды гавару ў сне. Цікава, на якой мове я гавару ў сне? Часта сню, што гавару па-нямецку. Дзіўна. Неяк сніла, што я з табой гаварыла па-нямецку. А ты не разумеў, ты адказваў па-французску. Мне было страшна. Я ніяк не магла ўцяміць, чаму нам не гаварыць па-руску, каб мы разумелі адно аднаго. Сасніш жа такую бязглуздзіцу!

Сяргей папрасіў гаспадыню паглядзець хворую. Альжбета пакрыўдзілася.

— Пане паручнік, няўжо ж вы думаеце, што мы з Юстынай пакінем хворае дзіця? Як вам не сорамна! За каго вы нас лічыце? А яшчэ такі жэчны пан!

Але ад крыўды яе зрабілася хораша на душы. Заспакоены Багуновіч паехаў у штаб.

Толькі развідняла. Наваколле ахутваў марозны туман. Здаецца, трохі пацяплела, але ад туману такога было вельмі золка, не ратаваў і кажух. Здавалася, туман лез нават у боты, ногі вельмі хутка замерзлі.

Пастушэнка і Сцяпанаў былі ўжо апранутыя. Чакалі яго.

Пятро Пятровіч прапанаваў, што нядрэнна было б суседзям падарыць што-небудзь сімвалічнае. Як кажуць, на добрую дружбу. Пачалі думаць, што можна падарыць. Ды стары палкоўнік, відаць, усё прадумаў ужо: дастаў з шуфляды стала трафейны браўнінг. Браўнінг, пэўна, належаў высокаму нямецкаму чыну: ручка інкруставаная, на адным баку яе — вензель кайзера Вільгельма. Ці не сам кайзер дарыў яго свайму генералу?

Сцяпанаву падарунак не спадабаўся — не той сімвал: змагаемся за ажыццяўленне Дэкрэта аб міры, а дорым зброю, ды яшчэ нямецкую.