Янка Брыль - З людзьмі і сам-насам

1989 год. Леў яшчэ жыў, працаваў, сціпла падзяляў з народам усе яго беды-нягоды, a порсткія «адраджэнскія» вослікі бяздумна падбрыквалі вакол яго, падкідалі яму абразлівыя пісьмы. Такое — прароку ў сваёй айчыне... Праўда, дагэтуль адны вослікі проста стаміліся, змоўклі, а да іншых i сталасць прыйшла, цвярозае апамятанне.

А ён i далей усталёўваецца ў нашу народную вечнасць.

* * *

Дурань сам па сабе не такі i страшны, калі падумаць, колькі дурняў, за якімі агромністая сіла ўлады, на якую ён, кожны ўсеўладны дурань, апіраецца.

* * *

Галоўны на ўрачыстым вечары выступіў па-беларуску, зрэдку заглядваючы ў паперыну. А потым, у тэлеперадачы, вядучым было сказана, што выступіў ён «на втором государственном языке».

* * *

Без пары спалавелае ад штодзённай спякоты поле аўса. Пад самае ранне — нарэшце!—хоць трохі пацерушыўся нейкі міжвольны дождж.

Ідучы пакропленым пылам прылясной дарогі, прыемна думаецца, як гэта на кожную гронку, на кожнае звіслае зярнятка i востры лісток-тыркун прыйшлося хоць па кропельцы.

I мне таксама дыхаецца лягчэй. Бо неба яшчэ ўсё прыхмаранае.

* * *

У паўдзённай лёгкай прахалодзе сяджу на лаве за доўгім сталом. Нада мною высозны, агромністы шацёр густой лістоты, а побач шурпаты, аднаму не абняць, ствол красуні ліпы. Далей умывальнік, белая пластмасавая бочачка з накрытай свежай вадой. За ёю — карэла-тоўстая, тым часам i старая ўжо сліва, за якою тое, на што я гляджу, метраў за дзесяць. Гэта цымантовы круг, які аказаўся лішнім, калі капалі калодзеж: вада пайшла раней, чым меркавалася. Дно круга пазней зацымантавалі, i гадоў блізу пятнаццаць маем вялікую бочку на ацяпленне вады на сонцы, для вячэрняга паліву агарода.

А гаворка пра ўсё гэта па той, няхай сабе i дробязнай, але ж i незвычайнай, прыемнай прычыне, што на край гэтай поўненькай бочкі раптам сеўпрысеў не хто-небудзь, а дзяцел!.. Калісьці я з гэтай самай застольнай лавы назіраў, як падобны прыгажун на градцы каля сцяны дома зладзейкавата кляваў клубніцы. А цяпер другі нечаканы госць у чырвонай шапачцы прысеў на тоўстым канце бочкі, спачатку клюнуў глыткоў з дзесятак вады, а потым вырашыў i купнуцца. Вядома ж, не нырнуў качкай у дно, а разпоразу злёгку штурхаўся дзюбай у ваду, то трапечучы крыльцамі, то пашчыпваючы пер'e на валляку i вакол яго, аднак не ахкаў, як гэта рабіў бы ад асалоды чалавек, a зноў i зноў моўчкі тыцкаўся ў цёплую ваду, усмак наталяючыся раскошай.

З-за ствала слівы калодзежны круг бачыўся мне напалавіну, i дзяцел то паказваўся на ім, то знікаў, а ўжо на заканчэнне любаты нібы знарок адкрыўся са сваёй шапачнай чырванню ўвесь. Не надоўга, бо пырхнуў на яблыню, нават здалося — дзюбнуў у бліжэйшую стромую галіну, як быццам выпрабоўваючы сілу, якое пэўна ж пабольшала.

* * *

«Выпад у свет» быў бы яшчэ весялейшы, каб не агідна-сцішнаваты смог у дзесяць — дванаццаць гаДзін зноў жа сонечнага дня, i ў Міры, i ў дарозе, лесам i сярод палёў, на якіх ужо, хоць i зарана, капаюць бульбу.

A дыміць, нібы прачнуўшыся, каб далучыцца да небяспечнай «моды», былы торфазавод Міранка, хоць там, як кажуць, хто ведае або толькі чуў, торфу (тарпы па-мясцоваму) зусім ужо няма, вычарпалі да дна i «канавай абкружылі тое балота». А вось жа дыміць, дыміць...

Дапісваю пазней:

Пазаўчарашні смог, пра што сусед удакладніў у Беражне, не ад былога торфазавода: гэта за Нёманам — во дажыліся!— гарэлі лугі, ажно стаўбцоўскім пажарнікам прыйшлося добра, доўга папрацаваць...

* * *

Прагноз ізноў на сухую сонечнасць, а на тэрмометры сёння, каля сямі гадзін раніцы — пяць градусаў.

Сыплюцца яблыкі, сыплецца лісце, буслоў ужо не відаць, не чуваць. Толькі жоравы абжальваюць занёманскім пераклікам заўчаснае заканчэнне лета.