Леанід Дайнека - След ваўкалака

Так было два разы. А ў трэці раз, як толькі Ульяніца вылезла з глыбокіх дубовых ночваў, як толькі выцерла вочы, нешта ціхенька рыпнула за шіячамі ў яе. Танюсенькі быў рып, незаўважны. Але яна імгненна павярнулася, як маладая ваўчыца, што ўсім сваім нутром адчула смяротную небяспеку. У бярвенчатай сцяне лазні былі, аказваецца, прарэзаны дзверцы, непрыкметныя воку. I вось гэтыя дзверцы былі адчынены, і ў іх шчаміўся, пралазіў нейкі чалавек.

— Хто ты? — у роспачы выгукнула Ульяніца, адчуўшы, як млеюць ногі. Яна прыкрылася лапушыстым бярозавым венікам, з жахам глядзела на нечаканага незнаёмца. Ён быў чарнавусы, з паголенай, як бы лысай галавою. Вочы ззялі нясцерпнымі вугольчыкамі.

— Я Гнеўны, — ціха адказаў чалавек. — Ты не бачыла мяне, а твой муж прыходзіў у маю пячору. Не бойся, не бойся... Для ўсіх я Гнеўны, але я магу быць пяшчотным, як ніхто.

Ён стаяў перад Ульяніцай на каленях, прагаа глядзеў на яе, і жаўлакі перакочваліся па сухіх бледных шчоках.

— Я магу быць пяшчотны, як цёплая начная раса, як птушыны пух, — шаптаў Гнеўны. — Дзесяць год жыву я пад зямлёй... Я даў зарок... я кусаў локці ўначы... Але я болын не магу... Не Гнеўны я, а Яфрэм. Чуеш? Яфрэм. Такая, як ты, снілася мне кожную ноч... Вішнёвацелая, мяккая... Пашкадуй мяне, багіня...

На каленях ён падпаўзаў усё бліжэй да Ульяніцы. Яна прыціснулася да гарачай сцяны, ударыла Гнеўнага венікам па твары. Ён нават вокам не міргнуў. Неадрыўна пазіраў на яе, выцягнуў з-за пазухі скураны мяшэчак, развязаў яго, шаптаў, задыхаючыся:

— Бяры срэбра і золата... У мяне шмат усяго... Рахманы працуюць спраўна... Бяры вось гэтыя пацеркі з жамчужынамі-зоркамі. Такія не насіла жонка рамейскага базілеўса.

Ульяніца кінулася да дзвярэй, але Гнеўны з глухім хрыпам-стогнам скокнуў за ёй, сашчапіў у абдымках, паваліў яе на гарачыя сасновыя дошкі.

— Пусці, — білася, звівалася ўсім целам Ульяніца...

Свечачка, як і ўчора, дагарэла на стале. Белавалод стаяў пасярод хаткі, наструнена ўслухоўваўся ў начную цішыню. Трывога, якая не давала дыхаць увесь вечар, успыхнула з такой сілай, што ён пахіснуўся, абшчаперыў рукамі гарачы твар. «Што са мною? — думаў ён. — Трасе, як у ліхаманцы. Ніколі са мной не было такога». I раптам ён зразумеў — нешта сталася з Ульяніцай. Заўсёды, нават калі Ульяніцы не было побач, ён адчуваў, калі ёй блага. Такое адчуванне прыходзіла нечаканым штуршком у сэрца.

Белавалод выбег з хаткі ў начны змрок, спыніўся. Спала селішча, спалі, як пчолы, рахманы, натаміўшыся за доўгі дзень. Хмарны полаг павольна валачыўся над зямлёй. Вецер нябачным звярком шастаў у мураве. Усюды, на зямлі і ў небе, чорным ценем вісела трывога.

Ён не ведаў, у які бок бегчы, і гэта надавала асаблівую вастрыню ягонаму адчаю. Раптам ён успомніў, што каля вялікай будыніны, каля дубка ёсць біла, якое склікае рахманаў у пушчы на абед, гоніць на работу. Ён ужо некалькі разоў чуў голас гэтага біла, урачыста-сумны, трывожны, што пераліваўся над усім наваколлем. Белавалод памкнуўся туды, але ў тое ж імгненне заўважыў белы цень, які няясна мільгануўся зводцаль. Ён прыпыніў дыханне, прыслухаўся. Маладыя босью ногі часцілі па калянай пясчанай сцежцы. Так мог бегчы толькі смяртэльна перапалоханы чалавек. Ульяніца!

Яна ў роспачы кінулася на шыю Белавалоду, выгукнула:

— Здаецца, я забіла яго. Ён ляжыць і не дыхае.

— Хто ляжыць? — прытуліў Ульяніцу Белавалод.

— Гнеўны. Той, што пад зямлёй жыве. Калі я была ў лазні, ён адчыніў у сцяне дзверцы... Ён кінуўся на мяне, як вурдалак, як звер... Я ўпала, а каля сцяны, якраз пад правай маёй рукой, ляжаў замок... Жалезны замок ад дзвярэй... Я ўдарыла Гнеўнага замком па галаве.

Ульяніца была ў адной лёгкай сукенцы, басанож. Яе пачало трэсці ад хвалявання і холаду. Белавалод адчуў, як яна абвяла ў ягоных руках.

— Супакойся, — сказаў Белавалод. — Супакойся. Хадзем у хату... Вось табе і святыя людзі.

Ён амаль занёс Ульяніцу ў хатку, пасадзіў у цемры каля стала.

— Не запальвай свечкі, — спалохана зашаптала Ульяніца. — Трэба ўцякаць, бегчы адсюль.

— Вось табе і святыя людзі, — зноў паўтарыў сваё Белавалод. — Ах, чарвяк падземны, макрыца.

Ярасць і гаеў бушавалі ў ім. Ён узяў Ульяніцу за плечьі, дрогкім голасам спытаўся:

— Ёнцябе не...

— Я стукнула яму замком па мазгаўні, — жорстка, не даючы Белавалоду дагаварыць, сказала Ульяніца. — Бяжым адсюль.

—Як?

— Па небе, пад зямлёю, але трэба бегчы, ратавацца.

Яны асцярожна выслізнулі з хаткі, прыгінаючыся, пабеглі ў той бок, дзе, па іхніх падліках, павінен быў стаяць калаўрот з вяровачнай лесвіцай. Яны не думалі, ці здолеюць звалодаць з гэтым калаўротам, яны беглі.