Ігар Бабкоў - Адам Клакоцкі і ягоныя цені

* * *

Карцiны былi падкрэсьлена «заходнiя». Iхны заходні калярыт быў, напэўна, гэткай жа стылiзацыяй, як i нашая «кiтайшчына». I ўсё ж яна была iстотнай. Гэта былi партрэты на тле Вялiкага Муру. Дзiкi, бязьлюдны ляндшафт, намаляваны амаль рэалiстычна. Мур, зарослы i закiнуты, цягнецца, захiнаючы сабой (ва ўсiх карцiнах) далягляд. На цьвiках (забiтых у мур) вiсяць карцiны. Карцiны ў карцiнах.

Немагчыма апiсаць гэта адчуваньне: на момант мне здалося, што я зразумеў нейкую iстотную тайну. Там былi партрэты iмпэратараў, якiя акуратна вiселi на вышынi чалавечага росту, былi партрэты багоў, рыбаў i птушак, партрэты закатаваных (бязрукiх, бязногiх, безгаловых целаў). Часам партрэтная рамка зьлiвалася з тлом Вялiкага Муру, й тады здавалася, што на цьвiках вiсяць не партрэты, а самi людзi. Увесь гэты цыкаль зваўся «Барбары з Поўначы». На адной з карцiнаў я пазнаў самога Фэна.

* * *

На наступны дзень ён мусiў ад’яжджаць.

Праз тыдзень пачалi прыходзiць лiсты. Фэн пiсаў iх у цягнiку й адпраўляў з усiх магчымых станцыяў па дарозе. У iх было пра ўсё: пра дзяцiнства і пра калiграфiю, пра кiтайскую паэзію й пра Ван Гога, пра шанхайскую самоту, пра дзесяцiмэтровы пакойчык, у якiм яны жывуць разам з жонкай i маленькiм дзiцём, пра тое, што менавiта цяпер трэба быць асьцярожным — таму яны ня змогуць адразу выслаць запрашэньне — як мы дамаўлялiся ў Менску.

* * *

Апошнi лiст быў зусiм кароткi. Фэн паведамляў, што яны прыехалi дахаты й мелi колькi часу на невялiчкае падарожжа на Поўнач, да Вялiкага Муру. Яшчэ ён пiсаў, што, магчыма, хутка ўсё зьменiцца i яны гатовыя да ўсяго. Да лiста быў дададзены фатаздымак: Фэн разам з жонкай стаяць на Вялiкiм Муры, якi губляецца ў глыбiнi ляндшафту. На заднiм пляне нейкiя размытыя сылюэты — танныя кодакаўскiя апараты не бяруць заднi плян, — але можна заўважыць абрысы самой сьцяны, горы й нейкiя чорныя кропкi, раскiданыя паўсюль.

Фатаздымак адразу знайшоў сваё мейсца — на палiцы старой шафы з кнiгамi, за шклом. I, нягледзячы на ўсе нашыя пераезды й рэпарацыi, ён нязьменна знаходзiўся сярод папераў i кнiгаў i нязьменна ўзносiўся на старую шафу. Гэтая нязьменнасьць пачала дзiвiць i нават пужаць, тым больш што ад Фэна болей не было анiякiх вестак, а мой лiст, падпiсаны нязграбнымi гiероглiфамi, хутчэй за ўсё не дайшоў.

Час iшоў, абвалiлася Iмпэрыя і наш дзiцячы садочак з гiероглiфамi ўсё больш i больш адсоўваўся ў глыбiнi памяцi, каб выплываць адтуль у рэдкiя моманты ўспамiнаў. Я паступова забываў кiтайскiя вершы, Чжуан-Цзы, якога я быў зьбiраўся перакладаць, усё далей i далей патанаў у архiве. Маё памкненьне «на самоце граць старую мэлёдыю» таксама не атрымалася: пры першай жа магчымасьцi я нечакана для сябе рынуўся ў вiр жыцьця й праз пэўны час быў абкладзены з усiх бакоў падзеямi, праектамi, сустрэчамi, плянамi, рахункамi. Недзе раз на год, выпадкова перабiраючы паперы, я прыгадваю сваё старое жаданьне стацца вялiкiм самотнiкам i сэнтымэнтальна ўсьмiхаюся.

З часам усё мяняецца. Час увогуле надае ўсяму сапраўдны вымер i сапраўдную велiчыню. Так, некаторыя рэчы на фатаздымку, якi даслаў Фэн, нiбыта расплылiся — фотаапарат i торбачка, якую трымае жонка, амаль не апазнаюцца, пераўтварылiся ў каляровыя плямкi. Затое вочы сталi больш выразнымi. У iх раптам праявiлася туга, амаль што скруха. Ды й ледзь заўважныя кропкi на тле ляндшафту вiдавочна пабольшалi, пачалi набываць пэўную форму.

Звычайны турысцкi фатаздымак, нiчога асаблiвага.

Я ведаю: заўтра я напiшу пра гэта апавяданьне. Там будзе шмат культурных гульняў, стылiзаваных пад успамiны, крыху ўспамiнаў, стылiзаваных пад культурныя гульнi, жменька сэнтымэнтальнасьцi, разбаўленай юнацкiм рамантызмам, — тонкае пiсьмо, што так нагадвае ягоную ўлюбёную калiграфiю. Усё гэта таксама расплывецца зь цягам часу, й застанецца самае iстотнае: вочы, поўныя скрухi, ды чорныя кропкi на даляглядзе — барбары з Поўначы, што сьпяшаюцца на плошчу Цянь-Ань-Мэнь.

Менск, 1997

(раман)

цёмныя дрэвы ў парку

анічога ня бачаць:

нават уласнага ценю

Undoubtedly but that it show, Shaun replied, the muttermilk of his blood donor beginning to work, and while innocent of disseminating the foul emanation, it would be a fall day I could not, sole, so you can keep your space and by the power of blurry words I am lo...

Чытаць далей ня мела сэнсу. Ён паспрабаваў прасачыць ланцужок словаў наперад, радок за радком, намагаючыся адначасова ўцямiць, ухапiць, зразумець, прыдумаць (?) хаця б якi сэнс. Сказ быў зьдзеклiва-доўгi, кропка знайшлася адно на сярэдзiне старонкi.

У роспачы, незразумелай яму самому, ён паклаў кнiгу на стол, забыўшыся паглядзець нумар... Ён знайшоў сябе ў невялiчкiм, тыпова студэнцкiм пакоi. Ложак, дзьве шафы, лямпа, пiсьмовы стол. Да сьцяны была прымацаваная вялiкая дошка, на якой практыкавалiся ва ўлюбёнай гульнi лёнданскiх пабаў — кiданьні дроцiкаў. На стале ляжалi шэсьць кнiгаў. Яны былi падабраныя досыць дзiўна: тры Дэрыда, адзiн Эко, адзiн Кундэра, адзiн Ейтс.