Валянцін Акудовіч - Дыялогі з Богам

Між іншым, Ева таксама напісала дзве кнігі

(«Прароцтвы Евы» і «Евангелле Евы»)...

І хаця, як ужо адзначалася, навукоўцы не мелі тэкстаў першакніг, але не былі б яны навукоўцамі, каб на падставе адсутнасці гэтых інкунабулаў не стварылі цэлую літаратуразнаўчую навуку, у дыскурсе якой было напісана мноства цудоўных прац. Не магу не згадаць хаця б адзін выдатны твор з бясконцага шэрагу выдатных. Гэта «Спроба ўводзінаў у гісторыю дапатопнай літаратуры», якую ў 1727 годзе выдаў слынны навуковец Рэйман.

Пэўна, у звязку з кнігамі Адама і Евы вам найперш закарціць спытацца: а якім альфабэтам яны карысталіся? Слушнае пытанне...

Вядома, напісанае застаецца, гэта значыць рана ці позна, але патрапіць камусьці на вочы. Так яно было і ў нашым выпадку. Аднойчы ў самым глухім закутку ватыканскай бібліятэкі нейкі няўрымслівы бібліяфіл адшукаў некалькі «матрыц» з нікому не вядомым альфабэтам, але з тлумачэннем, што тут выразаныя тыя самыя літары, якімі карысталіся Адам з Евай.

Біблейны альфабэт быў адразу надрукаваны, і навукоўцы ўсхапіліся яго расчытваць. Найбольшага плёну ў гэтай справе здабылі італьянец Анджэла Рока, ангелец Джэймс Хэпбёрн і немец Лаўрэнцій Шрадэр (між іншым, дарадца Фердынанда І). І хаця вынікі іх даследзінаў не супадалі паміж сабой, гэта ўжо не мела асаблівага значэння. Істотны быў сам факт: Адамаў (Евін?) альфабэт — рэальнасць, а значыць, рэальнасць і тыя кнігі, што яны стварылі. А тое, што ніхто іх не бачыў, — не аргумент. Нікому яшчэ не патрапіў на вочы арыгінал «Слова пра паход Ігаравы», але апошняе зусім не замінае нам лічыць гэтае «Слова» першым геніяльным творам беларускай і казахскай (гл. кнігу Алжаса Сулейменава «Аз і Я») літаратур.

Ды што там: бачылі — не бачылі адзін рукапіс... Ніхто, акрамя двух чальцоў навуковай экспедыцыі, якую папа Грыгорый ХІІІ спецыяльна паслаў у Абісінію, не бачыў бібліятэкі царыцы Саўскай, дзе былі нават кнігі Аўраама (па філасофіі) і Ноя (па матэматыцы). Аднак колькі пра гэтую бібліятэку казалася і пісалася ў свой час!

Слушна некалі заўважыў знакаміты рускі філосаф Казьма Пруткоў: «Не давай веры вачам сваім». Не давай веры — калі бачыш, і не давай веры — калі не бачыш. Зоры кожную ноч зіхацяць на небе, а анёла нават днём не ўгледзіш. Але з гэтага хіба адно недаверак які стане рабіць выснову, быццам зоры існуюць папраўдзе, а анёлы — толькі ў нашым уяўленні. І калі такі недаверак скажа мне:

— А хто анёла пальцамі мацаў?

Дык я яму ў адказ тое самае скажу:

— А хто зоры пальцамі мацаў?

Гэта здарылася на трэцім месяцы пасля сыходу сыноў Ізраіля з егіпецкага палону. У сінайскай пустыні Майсей знянацку напаткаў Бога!.. Як вядома, вынікам гэтай сустрэчы сталася гандлярскае пагадненне. Высечаная на каменных скрыжалях дамова абавязвала сыноў Ізраіля ахвяраваць свае жыцці на карысць адзінага (на мове філосафаў — маністычнага) Бога, а той, ім у разлік, мусіў апекавацца габраямі давеку.

Ідзе час, мінаюць эпохі, але трымаецца хаўрус Бога і абранага ім народа. Таму людзі ва ўсім свеце моцна зайздросцяць габраям — што і зразумела. Не кожнаму выпадае такое шчасце — свайго чалавека на нябёсах мець.

Беларусы раней таксама моцна зайздросцілі, а цяпер ужо — не, не вельмі. І ўсё дзякуючы Уладзіміру Караткевічу. Нейкім годам яго доўгі час ніхто не бачыў, аднак потым ён усё ж такі аб’явіўся на людзі і адразу кажа: «На Беларусі Бог жыве!».

Пачуўшы такую навіну, беларусы аж галовы паўгіналі: гэта вам не жартачкі — Бога мець у суседзях. Адзін я галавы не ўгінаў, бо трохі ведаў Караткевіча. Ат, блюзнерыць паэт, — падумаў смехам. Але пасля, сёе-тое ўзважыўшы, аж раззлаваўся на сябе: а чаму, уласна кажучы, я мушу верыць нейкаму там Майсею, а не свайму чалавеку? Тым болей, што Караткевіч не з дуба ляснуўшы такое сказаў. Да таго ж ён сур’ёзна абгрунтаваў гэтую, хай сабе і нечаканую для тэолагаў усяго свету, версію.

Як на мой розум, дык аргументацыя Караткевіча ну проста бліскучая. Паслухайце:

Што за вытанчаная логіка, праўда? Які там Кант са сваімі антымоніямі. Бог жыве з намі, бо людзі ў нас на Беларусі ўвогуле неблагія, а жанчыны — як нідзе вабныя...

Ах, які вы разумнік, Уладзімір Сямёнавіч, як добра, як пераканаўча гэта сказана. І хай сабе Майсей гаворыць, што гаворыць, мы-то цяпер ведаем, хто з намі суседзіцца.