Валянцін Акудовіч - Дыялогі з Богам

«Затое ў мяне будзе свая вада, і сюды будзе хадзіць за вадой жанчына», — суцешыў сябе чалавек, каб не шкадаваць поту.

Выслабаніўшы ад непатрэбшчыны верхнюю кадку, ён апрастаў святлу шлях і зазірнуў у тхло прадоння.

Дно студні было забруджанае розным смеццем, паўзверх якога выцягнуўся мёртвы шчур.

— Ну, як ты там?—запытаўся чалавек у студні.

— Гібею! — рэхам, даўжынёй у пятнаццаць кадак, адгукнулася студня.

— Пачакай трохі, пацяплее, і я выкіну бруд.

— А ты не забудзешся?

— Калі запынюся тут, дык не забудуся.

— На халеру табе кудысьці цягнуцца. Хіба дзе знойдзеш саладзейшую ваду?

Ён нічога не адказаў. Усцягнуў дубовую накрыўку на кадку, але і праз накрыўку пачуў:

— Глядзі, ты абяцаўся.

«Абяцанкі-цацанкі, а дурню радасць», — раптам са злосцю падумаў ён і адкінуў рыдлёўку.

У дарозе ён прызвычаіўся быць нікому не патрэбным і пакрысе навучыўся жыць, каб і яму ніхто не быў патрэбны. А тут на яго кідаліся з усіх бакоў, як сабакі на голую лытку. І яму зайздросна ўспомнілася воля, зорная адзінота і яшчэ нешта, што не мела зграбнага слова, але было самым істотным у таямнічым пакліканні шляху. Той, хто збірае пыл дарог, ведае, што гэта такое.

Дарогі падсохлі, і аднойчы на золку ў адтуліну замка знаёмым посвістам паклікаў вецер. Чалавек ухапіўся за голае плячо жанчыны.

Тады вецер нахабна паляпаў у шыбу.

— Сціхні, прыблуда. Людзей пабудзіш, — злосна цыкнула акно.

Але хіба слова ўтаймуе вецер?

— Фіранкі хай застануцца, — папрасіў ён жанчыну, апрануўся і выйшаў на падворак.

— Вецер свішча, камні маўчаць. Хто з табой будзе размаўляць?—запытаўся ганак.

— Ты абяцаўся, — папракнула студня. Ён зайшоў у хлеў.

— Пайду, — сказаў варштату.

— Хада — гэта не работа, — паўтарыўся варштат. На кухні, куды ён вярнуўся, каб прысесці на дарогу, жанчына сказала:

— Вецер умее задзіраць спадніцы дзяўчатам, але ці атуліць ён цябе на ноч?

— Навошта табе глытаць пыл? — ужо на вуліцы запытаўся сусед. — Сядай у вазок і паляцім разам. А на вячэру вернемся дахаты.

— Сапраўды, — падахвоціла жанчына. — Я нараблю галушак.

Мужчына даслухаў і выйшаў за брамку. Аднак далей ногі пачалі блытацца. Ён азірнуўся і ўбачыў, як цень ушчаперыўся ў штыкеціну.

— А табе якая справа?! — гыркнуў ён і пайшоў шпарчэй.

Цень выцягнуўся ляйчынай і яшчэ нейкі час марудзіў хаду, але потым у сярэдзіне пэнкнуў — і чалавек зваліўся тварам у першы веснавы пыл.

Ён хварэў нейкі час на беспрытомнасць, і жанчына даглядала яго, як скінутае бурай птушаня. Яна брала ў рукі шытво і днямі сядзела каля ложка. І анёлкі былі тут. Спачатку яны палохаліся чужога жытла і туліліся да яе ног, але потым абвыкліся і часам ладзілі такі вэрхал, што жанчыне даводзілася кідаць працу, каб супакоіць неслухаў.

Праз нейкі тыдзень ён акрыяў, адшукаў рыдлёўку і пайшоў у сад. Следам пацягнулася валацужная зграя схуднелых за зіму катоў.

Бралася на ноч. Чорны шацёр неба ў адным месцы працёрся, і вецер зацыраваў дзірку поўняй.

Не было аніякага спеху, і ён мог адкласці справу, але яму гэтак закарцела. Той, каго абрала адзінота, шануе свае парыванні.

Пад каштэляй ён спыніўся і ўтыркнуў рыдлёўку ў дзірван.

Каты паўскоквалі на рэшткі гнілога плота і пакрыўджана завуркаталі. Як толькі ён перарушыў акопваць суседняе дрэва, яны адштурхнуліся ад плота і паляцелі некуды ў бок поўні... А насустрач ім кіраваў вазок.

— Я знайшоў яе, — крыкнуў сусед і святочна азірнуўся на жонку. Нябожчыца паняй сядзела за яго спіной і сарамліва торгала рагі чорнай хусткі. — Хай трохі пабудзе, а потым назад вярну.

Сусед, акрэсліўшы круг над вуліцай, прыстаў на свой падворак, а ён яшчэ доўга туліўся пад дрэвам, стомлена абапіраючыся на рыдлёўку. Затым прысланіў яе да галамня і натруджана пасунуўся ў бок хаты.

Над комінам хістаўся бялёсы дым, у вокнах гарэла святло, і на фіранках адбіваўся цень жанчыны, якая чакала яго вячэраць.

Зрэшты, падумаў ён, куды б ні ішоў адзінокі чалавек, ён заўсёды ідзе да самога сябе.

Толькі багі адразу нараджаюцца багамі, а чалавек — ён ад грахоўнага семені. І таму яно зусім няпроста выгадаваць з вісклівага курдупеля нешта людскае. Тым болей, што чорт дзяцей любіць і ад сябе не пушчае.

Беларусы пра гэта добра ведаюць і з першых дзён немаўляці пачынаюць змагацца з інфернальнымі сіламі. Хаваюць пестуна ад злога вока, шэпчуць розныя паганскія замовы, нясуць да папа хрысціць, вешаюць над калыскай асвенчаны крыжык ці загавораныя знахаркай зёлкі...