Як быццам пачуўшы мае думкі, Віталь спытаў:
— А вам не страшна, што калі давесці гэту думку да канца — уцелясніць паэзію чыну ў сваім жыцці — то з яго назаўжды прападзе невымоўнае?
— Не страшна. Страшна не прайсці свой подзвіг наскрозь і перажыць веліч. І застацца ў абдымках духаў — мацнейшых за цябе.
Апошнія словы прагучалі так урачыста, што ўсе сцішыліся — і ў гэты момант мы ўсе пачулі варушэнні з-за сцяны: на гэты раз замураваная кабета не цырымонілася і грукала ў сцяну з усяе моцы.
— Што гэта? — прысела разгубленая Вольга. Замест таго, каб прызнацца, я чамусьці ўпарта маўчу. Я не прызнаюся не толькі таму, што баюся помсты спадарыні Веры. Я маўчу ў нейкай хваравітай асалодзе, бо гэты патайбочны грукат дадае чагосьці невыносна-страшнага — і ў той жа час жаданага — нашай апошняй сустрэчы ў старым годзе.
У нейкі момант я бачу яе твар праз сетку вентыляцыі. У мяне халаднеюць далоні, і я гатовая ўжо ўсё расказаць — але не паспяваю: трывожную цішыню разрывае нерашучае і няўцямнае хрыпенне прафесаркі ў дзвярах.
Прафесарка зайшла, размахваючы зялёнай пляшкай бэхераўкі, і прапанавала прыспешыць развязку дэтэктыва і сустрэць нарэшце Новы год — да яго заставаўся адзін кароткі паўночны дзень. “Сыпіць разлапісты снег, а ў мяне між кніг акурат прычарэлася апошняя пляшачка, — падміргнула яна і голасна рассмяялася. — Нап’емся, і знойдзем злачынцу”.
Частка сорак дзявятая. Ваганні — прэч
Я, не вагаючыся, пагадзілася на прапанову прафесаркі. Пагадзілася і Рада, якую ўсё яшчэ дробна трэсла ад падзеяў мінулага дня. У знак прымірэння прафесарка ўзяла за руку і рыжага студэнта — яна пацягнула яго за сабой у кабінет і зачыніла дзверы.
Бэхераўка прыемна блішчэла ў маім кілішку.
Не выйшла, — усміхалася я той старой кабеце, што праклінала мяне вось ужо амаль год таму і што глядзела на мяне цяпер праз сетку вентыляцыі. Замураваная, як вантробны жах. Год мінае. Мінае — думала я. А я вось тут — жывейшая за ўсіх жывых.
Я заўважыла, што акурат на Міхале бэхераўка скончылася — і яму запаслівая прафесарка, неяк па-апякунску, наліла цёцінай слівовіцы. Я падняла келіх: за тое, што вечнага пакарання няма, — усміхнулася я ўсім прысутным. Рада весела — і крыху нервова — рассмяялася і перакуліла кілішак. Прафесарка не смяялася. Яна чакала нечага і напружана глядзела на дзверы.
— Аж гэта нехта з нас, — сумна пахітала яна галавой. У той самы момант па сцяне з таго боку, дзе мусіла ахавацца спадарыня Вера, чымсьці бухнулі.
Дзядзя яшчэ раз паўтарыў сваю думку пра небяспеку сувязяў з духамі.
— Мы самі і гарым у тым агні, які распальваем, — працытаваў дзядзя, неяк сувора паглядзеўшы на цёцю.
— Гэта таксама з Мэры Шэлі? — пацікавіўся Віталь.
— З Персі Бішы, — сумна ўздыхнуў дзядзя і паглядзеў на дзверы, нібыта ведаў, што зараз нехта зойдзе. Зайшоў следчы.
Частка пяцідзясятая. Вочная стаўка
Хаця не ўсе падазраваныя яшчэ прыйшлі — адсутнічала Караліна — следчы скамандаваў пачынаць вочную стаўку. Адразу было відаць: ён мае мала цікавасці да таго, што адбываецца. Ён нават тэлефон, які надрываецца, не міргнуўшы вокам, захутвае ў сіні плашч, бо гук адключаць, відавочна, не ўмее. Абы хутчэй усё скончыць.
Крыху п’яныя, усе прысутныя змрочна маўчаць і нечага чакаюць. Мне ўсё гэта не падабаецца — у такім стане яны могуць пачаць вінаваціць адно аднаго. Прафесарка — Міхала, які мог весці вайну густаў і забіць Ганну з эстэтычных перакананняў. Міхал — Раду, бо яна, у паганскай традыцыі, магла змагацца за правільную здаровую расу, у якой не было б месца лесбіянкам. Рада магла б напасці на Караліну, якую, відавочна, недалюблівала, і заявіць, што тую кампраметавалі заляцанні Ганны і што так Караліна хацела выратаваць сваю рэпутацыю. Караліна ж магла паказаць на каго-заўгодна, нават на мяне — бо, у рэшце рэшт, гэта мой здымак з подпісам ляжаў у торбе Ганны, калі яе забілі. Але Караліны не было — з учорашняга вечара яе так ніхто і не бачыў. Я ж маўчу, бо ведаю: сапраўдная забойца — спадарыня Вера — ужо пакараная, і нікому пра гэта ведаць не трэба.
Зрэшты, ніхто з нас так і не наважваецца загаварыць.
Тады бярэ слова следчы.
— Бачыць падобнае ў розных праявах — неверагодная асалода, — кажа ён. — Ад яе засынаеш. І, здаецца, усе мы спім, пакуль абвінавачваем адно аднаго, знаходзім нейкія знакі падабенства і сляды, якія маглі б кагосьці кудысьці прывесці. Каб прачнуцца — варта толькі штосьці ад чагосьці адрозніць. Пабачыць адценні ў гэтай нібыта суцэльна ружовай гісторыі. Але мы не можам. А калі і зможам, то пасля моцна аб гэтым пашкадуем: хто аднойчы прачнецца — той ужо не засне. Гэта цёмная справа — у ёй замяшаныя нечалавечыя сілы, праклёны, узоры. Не для нашага розуму гэта ўсё. Гэта гісторыя, у якой прачынаюцца духі. Сустрэча з імі цяпер блізкая як ніколі. І я лічу, што справу варта спыняць.
Читать дальше