Мікола Цэлеш - Хмары над Бацькаўшчынай

Скіраваліся да наступнай выгарыны. Лорд прарабіў той самы манэўр, што й раней: раз і два напружыста мільгануў перад намі й спыніўся, уцягнуў носам паветра, асьцярожнымі крокамі падвёў нас да выгарыны й застыў на мейсцы. Чарот перад намі закалыхаўся, як быццам пад ім забушавала вада, і з-пад яго пачаў вырывацца мацёры качур.

-- Пільнуй! -- крыкнуў на гэты раз Ігнат.

Мой стрэл быў першы -- качур ані варухнуўся, ляцеў далей. Не затрымаў яго й стрэл кампаньёна. Тады Кандрат спакойна ўзьняў сваю паядынку, добра прыклаўся й стрэліў. Качур перавярнуўся пузам угару й шлёпнуўся на ваду. Але Лорд усё яшчэ стаяў на мейсцы ў мёртвай стойцы, скіраваўшы вочы ў чараты выгарыны.

-- Пэўна, не адзін ён тут, -- заўважыў Кандрат, пасьпешна заганяючы новы набой у сваю паядынку.

-- Пільнуй! -- зноў пачуўся Ігнатаў крык.

З густымі пырскамі вады й з амаль заглушаючым усё наўкола крыкам і лапатаньнем крылаў вырвалася з чаратоў цэлая чарада крыжнаў, прыгожа пабліскваючы ў промнях сонца зырка зялёнымі й белымі пёрамі. Першым стрэліў зноў я й таксама хібіў, бо дужа хваляваўся. Ігнат дубальтам зваліў дзьве, але Кандрат на гэты раз хібіў.

-- Трэба было цэліць крыху ніжэй, а ты пусьціў набой у неба, -- зганіў яго Ігнат.

-- Ну, пабачым, куды ты будзеш пускаць свой набой!

-- Ды куды? У качку, а ня ў неба...

Падышлі да новае вялікае выгарыны, суцэльна зарослай аірам, пухоўнікам, чаротам, а там, дзе крыху віднелася дно, асакой.

-- Тутака іхнае царства-гаспадарства! -- зазначыў Ігнат. -- Але і ўтапіцца можна...

І праўда, мох пад нагамі гушкаўся, і перад вачмі вырасталі гузы -- гэта вада, націснутая нашымі нагамі, пампавалася пад мохам у другое мейсца наперадзе нас, уздымаючы ўгару гэтыя гузы. Качкі (і ўсё буйнейшых гатункаў) выляталі з чаратоў амаль памінутна, некаторыя зь іх комам зноў падалі на ваду пасьля нашых стрэлаў, іншыя перапалохана зьнікалі ўдалечыні.

Торбы нашы моцна абцяжарвалі плечы -- пара было-б ужо й спыніць страляніну, але новае «пільнуй!» заахвочвала нас яшчэ пастраляць крыху. Урэшце па вялізным качуру схібіў і Ігнат.

-- Трэба было-б браць крыху вышэй, а ты пусьціў набой у чараты, -- зганіў яго, у сваю чаргу, Кандрат.

Ігнат незадаволена зірнуў на яго, але прамовіў лагодна:

-- Стаміўся, пэўна! Пара ўжо спыніць гэта!

Падыходзячы да вёскі, Кандрат смачна лыкнуў языком.

-- Вось цяпер з ахвотай пап’ём і студзёненькага кваску...

-- Дык-жа ідзі, вынесі гарлач на двор!

Кандрат пайшоў у хату, а мы паселі на груду бярвеньня, што ляжала каля сьцяны сьвірна. Кандратава гаспадарка мала чым розьнілася ад Ігнатавай: такі самы човен, перавернуты ўгару дном; на плоце сетка-таптуха; такія-сякія гаспадарчыя будынкі, крыху, праўда, больш занядбаныя, чым Ігнатавы; хата з падгніўшым вянцом... Але хлебны квас ягоны быў найвыдатнейшы: Пекла ягоная, відаць, была спраўнай гаспадыняй...

Гады цераз два нам зноў захацелася пабываць на Птычы. Напісалі Ігнату, каб прыехаў па нас да чыгункі. Аднак адказу ад яго ня было. Гэта нас моцна зьдзівіла: Ігнат заўсёды вылучаўся рупнасьцю й акуратнасьцю. Доўга разважалі: ехаць ці ня ехаць? Калі паедзем поездам, а Ігнат нас на станцыі з канём не спаткае, дабрацца да яго будзе вельмі цяжка. Усё-ж паехалі. Ігнат ня прыехаў. Гэта было адразу-ж відаць, бо ён звычайна станавіўся із сваёй хурманкай на відным мейсцы каля станцыі. На гэты раз тут ня было аніводнае хурманкі...

-- Што цяпер рабіць?

Да Клетні -- трыццаць кілёмэтраў! З такой цяжкой паклажай, якая заўсёды бярэцца паляўнічымі на два дні паляваньня, нечага было й думаць ісьці пехатою. Ды якімі мы будзем пасьля гэтакай цяжкой маршыроўкі?! І вяртацца назад, ня выпусьціўшы аніводнага набою, было таксама дзікім. Селі на лаўку каля станцыйнага будынку, чакаючы на які-небудзь выпадак. За сьпіной было адчыненае вакно тэлеграфнай канторы. Час ад часу званіў тэлефон, стукаў апарат і чулася нейчая гамонка. І раптам у вакно прасунулася галава, ужо палыселая.

-- Мрыйнікі? -- спытала. -- На паляваньне да Клетні дабіраецеся? Я таксама з такіх, але якраз выпала дзяжурства. А заўтра там будзе цэлая кананада!..

-- Ды вось-жа, ня прыехала па нас хурманка, і цяпер ня ведаем, што рабіць.

-- Цяжка, праўда, -- прамовіла галава. -- Знайсьці цяпер хурманку амаль немагчыма з тае прычыны, што кожны стараецца збыць каня, калі мае яго, бо дужа вялікія й падатак і цягла... -- потым раптам: -- Хаця пачакайце! Можа, яшчэ ўладзіцца: зьвярніцеся вунь у тую хату зь зялёнымі вакяніцамі -- ён балагол і, здаецца, учора прывёў каня. Завуць гэтага балагола Шаем.