Вінцэсь Мудроў - Багун

Кірпіч перарэзаў сьцізорыкам шнур, які лучыў шар з бляшанай скрынкай, тузануў за канец шнура, прыкідваючы, ці прыдасца гэтая надзіманая халера ў гаспадарцы, і нечакана пусьціў шар па ветры. Той шорхнуў наастачу па яблыневых галінах і паляцеў пад разьвітальны Жучкавы брэх уздоўж вясковай вуліцы.

— Хай яшчэ куды заляціць. А то прывяжы да плоту, дык на раніцу ўся вёска зьбяжыцца.

— … Божухна, гумовы пузыр са шпіёнам пераблытаў, — сустрэў мяне іранічны голас гаспадыні, калі я, завітаўшы па выпадку за хлеў і палашчыўшы змучаную брэхам Жучку, вярнуўся ў хату і бухнуўся на энкапээсаўскі тапчан.

— Ты нічога ня ведаеш, дык маўчы, — незадаволена азваўся гаспадар. – Я адразу па вайне ў Дрысе вучыўся, дык нам вайсковец лекцыю чытаў. Пра імпэрыялістычныя падкопы. І фотаздымак паказваў, на якім дакладна такі пузыр быў сфатаграфаваны. Казаў, на такіх пузырах шпіёны празь мяжу і пералятаюць. Ды я ў дзяцінстве… – гаспадар падвысіў голас, зьвяртаючыся ўжо да мяне, — сам на шпіёна ўзьбіўся. Тут жа да вайны, адразу за Дзьвіной, Польшча была. І вось пасьвім мы аднойчы са старэйшым братам статак, а тут з-за кустоў чалавек выходзіць. Незнаёмы, не па-нашаму адзеты. “Як тут, хлопцы, да чыгуначнай станцыі прайсьці? Мне, – кажа, – у Менск трэба, у Цэнтральны камітэт камсамолу”. Так і сказаў: ня ў Мінск, а ў Менск. Лёшка, брат мой, неўпрыкмет падміргнуў, павёў таго чалавека ў Свольну, а я на заставу кінуўся. Начальнік заставы потым у школу прыходзіў. Падзяку нам абвясьціў за дапамогу ў затрыманьні лазутчыка.

Гаспадар змоўк, зычна керхануў, празь нейкі час засоп, а я ляжаў, разьмежыўшы вочы, і думаў: які подлы гэты Кірпіч. Здаў чалавека, і яшчэ ганарыцца. А гэта ж, відаць, быў заходнебеларускі камсамолец. Мяне апанавала злосьць на Кірпіча. Я хацеў быў кульнуцца на бок ды ў гэты момант рыпнулі спружыны і гаспадыня белым прывідам выплыла з-за шторы. Нячутна, у сваіх лямцавых тэпцях, яна выйшла ў сені і там напорліва зумкнула вядро. У мяне заняло дыханьне. Я перапоўз на край тапчана, і калі Сабіна ўваходзіла ў сьвятліцу, схапіў жанчыну за руку. Думаў, гаспадыня закрычыць, лясьне мяне па твары, а тая паказала вачыма на печ і стоена шапятнула:

— Заўтра.

Заўтра… якое чароўнае слова! Слова — прадвесьце шчасьця і ўадначас помста кадыкастаму мужлану, які дрыхнуў на печы. Дый ня заўтра, а ўжо сёньня, калі ў хаце ня будзе Кірпіча (націск на апошні сказ), я зноў схаплю Сабіну за руку, прыпаду вуснамі да голага пляча, зьнямелай далоньню правяду па малочна-белых сьцёгнах!.. Вушы напоўніліся аднастайным шумам, і наўкол стала на дзіва ціха: нават Кірпіч пакінуў сапці і ходзікі ня тахкалі на кухні. Я ляжаў у шчасьлівым здранцьвеньні, і скрывіўся як ад болю, калі на печы схрапянулі, а на другім канцы вёскі – у той бок якраз паляцеў пузыр, — гамузам, з залівістым енкам, забрахалі сабакі.

Памяці І.П.Ш.

Выходзячы з машыны, Іван Андрэевіч згубіў гузік з прарэху (давялося падняць з асфальту), а ўзьбягаючы па прыступках, двойчы спатыкнуўся. Гэта былі знакі зьверху, папярэджаньне вышніх сілаў. Іван Андрэевіч – чалавек далёка не прымхлівы, — але цяпер, напярэдадні паседжаньня бюро абкаму, тройчы плюнуў празь левы плячук. Якраз з таго боку шыбаваў Мішка Гардыка. Ля ўваходу Іван Андрэевіч павітаўся кіўком галавы са знаёмым міліцыянтам, паціснуў руку калегу – першаму сакратару Разьдзярышчанскага райкама Пятру Халімону (калісьці разам працавалі ў камсамоле) і, пераводзячы дых, спыніўся на імгненьне ля шыкоўнага, ці не даваеннага яшчэ люстра. Іван Андрэевіч дастаў грабянец, зачасаў на патыліцу разбэрсаныя валасы, прыняў паважную паставу і з-за сьпіны ягонай, як заўсёды недарэчы, вытыркнуўся Мішка Гардыка. Гэты рудавалосы, рабаціністы (пра такіх кажуць: мухамі заседжаны) маладзён першы год працаваў загадчыкам сельгасаддзелу, упершыню быў запрошаны на паседжаньне бюро абкаму, і ўпрыкмет хваляваўся.

Іван Андрэевіч адышоў ад люстра, нетаропкай хадою, сюд-туд здароўкаючыся са знаёмцамі, рушыў па калідоры.

Загадчыца агульнага аддзелу Зінаіда Станіславаўна, ладнага веку, але па-ранейшаму прыгожая жанчына, абагнала іх, тыцнула паперкі з парадкам дня паседжаньня.

— Та-ак, мы стаім пятымі, – Іван Андрэевіч азірнуўся на Гардыку, мімаходзь парукаўся (— Добрага здароўечка!) са старшынём абласнога выканкаму Казьленям. – Галоўнае, Міша, не хвалюйся. І кажы па сутнасьці. Бацька ня любіць вады…