Патрык Зюскiнд - Парфума

Тое, што на пачатку гэтай раскошы стаяла забойства (калi толькi ён наогул усведамляў гэта), анi яму не абыходзiла. Вобразу дзяўчыны з вулiцы Марэ -- яе твару, яе цела -- ён ужо не мог успомнiць. Бо ж ён захаваў самае лепшае, што выбраў i прысвоiў: сутнасць яе духмянасцi.

Тымi часамi ў Парыжы было больш тузiна парфумнiкаў. Шасцёх з iх жыло на правым беразе, шасцёх -- на левым, а адзiн якраз пасярэдзiне, якраз на мосце Мяняйлаў, што злучаў правы бераг з востравам Сiтэ. Гэты мост забапал быў так шчыльна забудаваны чатырохпавярховымi дамамi, што з яго з нiводнага месца нельга было ўбачыць ракi, так што складвалася ўражанне нармальнай, грунтоўнай, добра выбрукаванай i да таго ж досыць элегантнай вулiцы. I сапраўды, мост Мяняйлаў лiчыўся адным з самых модных кварталаў горада. Тут былi славутыя лаўкi, дзе свой тавар выстаўлялi ювелiры, разбяры па чорным дрэве, найлепшыя вырабшчыкi парыкоў, чамаданаў, сумак i кашалькоў, найтанчэйшай сподняй бялiзны i панчох, рамак на карцiны i ботаў на верхавую язду, вышывальнiкi эпалетаў, гутнiкi па залатых гузiках i банкiры. I сама тут былi крама i жылы дом парфумнiка i пальчатнiка Джузэпэ Бальдзiнi. Над яго вiтрынай была напята шыкоўная зялёная паветка, побач вiсеў герб Бальдзiнi, увесь у золаце: залаты флакон з букетам залатых кветак, а перад дзвярыма ляжаў чырвоны дыванок, таксама ўгербаваны, шыты золатам. Калi адчынялiся дзверы, тылiнкаў званочак i выконваў персiдскую мелодыю, i дзве срэбныя чаплi пачыналi выпырскваць фiялкавую ваду з дзюбаў у пазалочаную мiску, якая акурат жа зноў была ў форме герба Бальдзiнi.

А за канторкаю са светлага буку стаяў сам Бальдзiнi, стары i маналiтны, як калона, i ў парыку, абсыпаным пудрай, у каптане, абшытым залатым галуном. Воблака мiндальнай вады Франжыпанi, якою ён пырскаўся шторанiцы, проста вiдавочна ахiнала i адсоўвала ягоную асобу ў нейкую празрыста-мглiстую далеч. У гэтай нерухомасцi ён нагадваў манекен самога сябе. Толькi калi тылiнкаў меладычны званочак i чаплi пачыналi фантанаваць -- што здаралася не вельмi часта,-- манекен iмгненна ажываў, стульваўся, рабiўся маленькi i ўвiшны, i, сцелючы паклоны i паклончыкi, вылятаў з-за канторкi так iмклiва, што пахучае воблака ледзьве паспявала за iм; пасля найпакорлiвейшым чынам прасiў клiента прысесцi i ўчаставацца выбарам найдаборнейшых духмянасцяў i касметычных цудотаў.

У Бальдзiнi iх былi тысячы. Асартымент -- ад чыстых эсэнцый, кветкавых алеяў, настоек, выцяжак, узвараў, сэкрэцый, бальзамаў i бальсанаў, смолаў i iншых прэпаратаў у сыпучым, цякучым i цягучым выглядзе -- памады, пасты, усемагчымыя пудры i мыла, сухiя духi, фiкстуры, брыльянцiны, элiксiры для дагляду барады, кроплi на звод бародавак i малюпасенькiя пластыры, каб выпраўляць пахiбы знешнасцi -- аж да прыцiрак, ласьёнаў, духмяных соляў, туалетных вадкасцяў i безлiчы розных духоў. Але Бальдзiнi не абмяжоўваўся гэтымi прадуктамi класiчнай касметыкi. Ён лiчыў за гонар збiраць у сваёй лаўцы ўсё, што сачылася хоць якiм водарам або хоць як надавалася на выдабыванне водару. I таму апрача курыльных свечак, пасцiлак i стужачак там мелiся ўсе пахошчы -- ад насення анiсу да карынкi, сiропы, лiкёры i фруктовыя воды, вiны з Кiпра, Малагi i з Карынта, мноства гатункаў мёду, кавы, чаю, гарбаты, сушоныя i цукраваныя фрукты, смоквы, карамелi, шакаладкi, каштаны, нават кансерваваныя каперсы, гуркi i цыбуля i марынаваны тунец. Апрача ж таго, араматызаваны сургуч на пячаткi, надушаная папера, чарнiла для любоўных пiсьмаў з пахам ружовага алею, бювары з гiшпанскай скуры, футаралы пад пёры з белай сандалавай драўнiны, горшчычкi i мiсачкi пад пялёсткi, курыльнiцы з латунi, флаконы i флакончыкi з крышталю з прыцёртымi бурштынавымi каранцамi, пахучыя пальчаткi, хусцiнкi, падушачкi для iголак, набiтыя мускатным цветам i прапашаныя мускусам шпалеры, якiя маглi сто гадоў напаўняць пакой пахам.

Ясна, на ўвесь гэты тавар не хапiла б месца ў пампезнай лаўцы, якая выходзiла на вулiцу (гэта значыцца, на мост), а як што падвала не было, дык не толькi кладоўка, але i другi i трэцi паверхi, а таксама ўсе павернутыя да ракi памяшканнi першага служылi складам. У вынiку ў доме ў Бальдзiнi панаваў неверагодны аж не апiсаць, хаос пахаў. Наколькi выштукаваная была якасць асобных тавараў -- бо Бальдзiнi купляў тавар толькi найвышэйшай якасцi,-- настолькi нязносны быў пах, якi з iх вывяргаўся адначасова, падобны на гучанне аркестра, у якiм кожны з тысячы музыкантаў грае фартысiма сваю адмысловую партыю. Сам Бальдзiнi i яго службоўцы даўно прынюхалiся да гэтага хаосу, як прыстарэлыя дырыжоры, якiя ж бо ўсе да аднаго тугавухiя, i нават жонка, панi спадарова, якая жыла на чацвёртым паверсе i з усёй сiлы супрацiўлялася далейшаму наступу складскiх памяшканняў, амаль усе прыцярпелiся да пахаў. Iншая справа -- клiент, якi ўпершыню наведваў лаўку Бальдзiнi. Кактэйль пахаў дзейнiчаў на яго, як удар кулаком у твар, выклiкаў, залежна ад характру клiента, захапленне i збянтэжанасць, прынамсi, збiваў яго спанталыку да такой ступенi, што чалавек часта пераставаў цямiць, чаго ён наогул прыйшоў сюды. Пасыльныя хлопчыкi забывалiся пра свае даручэннi. Нахабныя паны бянтэжылiся. А некаторыя дамы перажывалi цi то iстэрыку, цi то прыступ клаўстрафобii, млелi, i прывесцi iх да памяцi маглi хiба што самыя рэзкiя нюхальныя солi з гваздзiковага алею, нашатыр i камфарны спiрт.