Андрэй Федарэнка - Гісторыя хваробы

— Таня, я зноў за старое. Я ніяк не магу вызначыць, што ў нас за адносіны? Як ты сама іх разумееш?

— Звычайныя. Ты кахаеш мяне, я — цябе, — яна падышла і абняла мяне. Я вызваліўся.

— Хіба так кахаюць? Нашто ты хлусіш? Ты ж халаднееш з кожным днём больш і больш. І я ўжо не ведаю, кахаю ці не...

— А, так! А сапраўды, як гэта я не заўважыла, што ты перастаў у апошні час дамагацца свайго... Я ж ведала, што гэтым скончыцца.

— Як ведала? Значыць, ты ведала, бачыла, што я цябе перастаю кахаць, і нічога не спрабавала зрабіць інакш? Табе ўсё роўна, кахацьму я ці не?

— Не ўсё роўна, проста ведаеш, калі сутыкнуць халоднае і гарачае, дык не заўсёды награецца халоднае, звычайна астывае гарачае.

— Не стаў, калі ласка, усё з ног на галаву, не рабі мяне вінаватым.

— Ну, добра... Раз ты так дабіваешся, я скажу, як я ўсё гэта разумею... Каб можна было, я зрабіла б усё, каб Сяргей пасля той ночы не ўбачыў цябе; я зрабіла б усё, каб ты не даведаўся, што я з некім была! Я не хацела твайго кахання, я, калі шчыра, кахання перабачыла ўсякага, і мяне цяжка здзівіць яшчэ адным... А тыя восеньскія адносіны паміж намі, як сястры з братам, гэта было нешта сапраўднае, ні на што не падобнае — і павер мне, вышэйшае і лепшае за любое каханне. Але вярнуць нельга, раз яно так здарылася, я сама хацела пакахаць цябе. І нешта ўзнікала, але ўспамінаўся твой націск... Калі б ты пабыў са мною, ты зрабіў бы гэтаксама, як Сяргей... Ну што табе ў гэтым?.. Табе трэба даказаць самому сабе, што ты не горшы за Сяргея?

— Не!

— Так! А я што — машына для вашых маральных эксперыментаў?

Я маўчаў. Яна паклала галаву мне на плячо і сцішылася. «Харошы ты, Вяргейчык... Пастаім даўжэй, каб больш ніколі не сустракацца. Ты ж хоць галавою кіўнеш пры сустрэчы?» Засмяялася і дадала: «Я ж усё адно цябе буду кахаць — па-свойму, без ложка». Адштурхнула мяне і пайшла, не аглянуўшыся ў парозе.

Я даходжу ўжо да таго, што сам пішу, быццам ёй, і сам чытаю, уяўляючы, быццам яна чытае. Нешта вельмі нядобрае са мною за гэты час адбываецца. Цяпер смешна, што я пісаў сам сабе ўчора ўвечары, калі яна пайшла:

«Ніколі б не падумаў, што будзе так страшна. Аказваецца, я даўно ўжо жыву толькі для цябе і толькі табою, і раптам — няма для каго жыць, няма каму пахваліцца, як добра я штосьці раблю, які я напісаў верш. Гэта мне трэба было — жыць для кагосьці, а я думаў, што гэта табе трэба — каб для цябе нехта жыў. Аказалася, нікому не трэба, каб я хадзіў у інстытут, у інтэрнат, на пасяджэнні «Раніцы», еў, піў, спаў».

«А каму трэба, каб я гэтае рабіла?»

«Мне».

«Дык што ты хочаш? Воць я ем, п'ю», хаджу на «Раніцу», у інстытут — ведай гэта, думай, што я раблю гэта для цябе».

«Мне нічога іншага і не застаецца. Ведаеш, калі ты пайшла, ноч была такая... дзікая. Схадзіў я на вакзал, купіў два пачкі цыгарэт і смаліў, смаліў, аж пакуль не збялеў. Тады лёг — і сон нейкі дурны і страшны. Звычайна пасля якіх бедаў сны шчаслівыя — ведаеш, сніцца, што ўсё добра, а калі прачынаешся, успамінаеш, аж скаланае ўсяго. А на гэты раз і ў сне не забыўся, і тут не так, як ва ўсіх...»

«Колькі я цябе ведаю, ты ўсё плачаш ды скардзішся».

«Мне ж больш няма каму».

«Ах, кінь, Вяргейчык! Колькі можна пра адно і тое ж?»

«Ну, не крыўдуй, калі ласка, хоць тут не крыўдуй. Ты ж на паперы толькі... А помніш, Таня?.. Слухай, я ніколі не ведаў, як табе больш падабаецца зваць цябе, перабіраў усе склоны...»

«Нічога, як завеш, так і добра».

«Проста мне так не падабалася, як ты звала мяне ўсё Вяргейчык, Вяргейчык. Адзін раз толькі назвала імя, памятаеш?»

«Усё памятаю».

«Хто цябе вучыць гэтым «памятаю» зусім не беларускім? Не чытай, дзеля бога, Караткевіча, не вучыся яго ўкраінізмам і неалагізмам, вучыцца мове нам трэба ў Гарэцкага, і ў Ластоўскага, і ў Калюгі, а не ў Караткевіча! А помніш, Танечка, я шчэ ўвосень любіў цытаваць: «Бывае, выльеш горыч на паперы, і ўсё лягчэй здаецца на душы?» А памятаеш, як ты раз павязвала мне гальштук, і я, смеючыся, сказаў, што ёсць такая прыкмета: калі дзяўчына павяжа хлопцу гальштук, дык яны палюбяцца? Няўжо некалі такое было, што ты была мне амаль чужою і я ніяк цябе не раўнаваў!»

«Вяргейчык, ты сапраўды так мучаешся ці прыдурваешся?»

«Навошта, для якое мэты мне цяпер прыдурвацца? Помніш, ты сама казала: «Я думала, у цябе гэта хутка пройдзе, але не ўлічыла, што ты не такі, як усе? »

«У цябе ж было лёгкае і простае выйсце».

«Таня, Таня! Чаго ты ні Сяргею, ні першаму свайму хлопцу не раіла шукаць нейкіх іншых выйсцяў! Як на добры лад, як ёсць каханне, дык якое яшчэ трэба выйсце? Я для цябе зраблю ўсё на свеце, але ж справа ў чым? Ты ад мяне нічога не патрабуеш, і гэта страшней усяго. Мне часта хочацца стаць перад табою на калені, абняць за ногі...»