Андрэй Федарэнка - Гісторыя хваробы

Яна кажа: «Ты хочаш, каб я цябе ўзненавідзела... пасля гэтага? Да ўсіх пасля гэтага нянавісць!»

«Усіх, — паўтараю я, — усіх тых».

«А ўсіх было двое», — чырванее яна. Можа, гэта і праўда, але мне робіцца раптам так страшна, што адрываецца нешта ўсярэдзіне, і я раблю так, як рабіў у дзяцінстве, калі дарослыя, смеючыся, палохалі мяне: «Памрэш, памрэш — станеш стары і памрэш!» Жах паралізоўваў мяне ўсяго, я ведаў, што гэта праўда, але пачынаў шаптаць: «Не вер! Не вер!» Памагала. Праз нейкі час я ўжо забываўся на смерць. Тое самае раблю і цяпер, шапчу: «Толькі двое!» Хутка робіцца лягчэй — цяпер я веру, што была яна толькі з двума.

Але ніколі я не паверу, што яна ненавідзіць Сяргея. Адзін раз, падчас гэтых нудных вечароў, якія не адрозніш адзін ад другога, я сказаў, калі яна глядзела на Сяргея, дык у яе зусім інакш ззялі вочы. Толькі пачуўшы гэтае імя, яна страпянулася ўся і, бедная, разгублена спытала: «Так? Бачыш, а я і сама не помню».

Калі б ён першы паспрабаваў вярнуцца, прыйшоў да яе і сказаў прыкладна тое, што я кажу ёй ужо два месяцы: «Таня, я цябе кахаю, я не магу без цябе жыць. Давай вернем тую ноч, бо інакш я проста звар'яцею», — яна не вагалася б ні хвіліны.

4.4.87

Упершыню цэлых два дні да яе не заходзіў. На трэці яна прыйшла сама. Адбылася такая прыкладна размова:

— Чаму ты не прыходзіш?

— Таня, я не магу ўжо адносіцца да цябе проста як да чалавека... Калі я не магу дабіцца таго, што й Сяргей, дык...

— Ого! А калі хто пра мяне падумае, як я сама хачу?

— Я не скончыў... Без кахання ты не будзеш мая, я ўжо бачу. Таму і не прыходжу.

— Дурны ты, Вяргейчык. Проста... за гэтыя два дні я пабачыла. Проста я не магу без цябе жыць — усяго толькі. Ну, чаго ты ўбіў сабе ў галаву, што каханне правяраецца такім спосабам? Калі ты зразумееш, што, чым больш ты думаеш і гаворыш пра адно і тое ж, тым больш настройваеш мяне супроць сябе?

— Я не веру, што мяне можна кахаць. Але я ніяк не ўцямлю, чаму мне не можна таго, што можна Сяргею? Я замучыўся страшэнна, Танюха, мне нішто не наўме ўжо... Толькі і думаю, чаго я не нарадзіўся Сяргеем?

— І што было б?

— Тады была б ноч...

— А пасля? Чаго і ты пра мяне не падумаеш?

— Пасля я зрабіў бы ўсё, што ты сама захацела б.

— Вяргейчык, у цябе было і ёсць вельмі простае выйсце. Мне здаецца, ты яго даўго ведаеш.

— Якое?

— Гэтага я табе ніколі не скажу.

— Давай напішам на паперцы.

Я ўзяў аловак, даў ёй асадку і паперку, сам сеў на ложак і хутка напісаў на чыстым ражку газеты: «Табе трэба было падмануць мяне, сказаць, што хворая, ці што-небудзь выдумаць, і што «зможаш» толькі ўвосень. А за лета я цябе забыўся б. Я ж усяму веру і гэтаму паверыў бы».

Яна сядзела за сталом, пісала вельмі доўга, абдумвала, крэсліла; урэшце мы абмяняліся, і я прачытаў: «Лепш было б, каб я любіла твайго Брусаўца, а ты — маю Віку (дзяўчына, з якой яна жыла), але гэта жарт. Выйсце ў цябе вельмі простае, але не дай Бог, каб ты здагадаўся, бо тады я апынуся на тваім месцы, а гэта страшна».

Першае, што мігнулася, было — жаніцьба. Мне — жаніцца?! На жанчыне, якая сама мала спала з двума, адзін з якіх ранейшы мой сябра і сакурснік? Гэта было нешта немагчымае, я адкінуў думку пра жаніцьбу праз паўхвіліны.

— Я нічога не разумею.

— Дай, бо сапраўды ты зараз навыдумляеш... — яна выхапіла паперку і засмяялася.

5.4.87

Што яна хацела сказаць, напісаўшы ў паперцы пра маё выйсце? Калі ёй можа быць страшна, апынуўшыся на маім месцы? Калі кінуць яе, не прыходзіць? Знайсці сабе другую дзяўчыну? Лухта.

Значыць, яна проста хацела выйсці замуж. Я насіў у галаве сваё, а яна, мабыць, толькі: «Замуж! Замуж!» Няўжо так проста? Калі я нават і памыляюся, да яе ўжо не цягне. Адчуванне волі, якога за два месяцы яшчэ не было. Быццам знайшоўся шыфр і адразу, раптам, расшыфраваў усе яе словы і дзеянні за гэты перыяд. Правільна яна аднойчы сказала: «А ты не ведаеш жанчын». Апёкшыся колькі разоў, яна хоча гарантый, што, калі тое адбудзецца, я яе не пакіну. Як лёгка і проста! «І адыйшла зіма трывог, і стаў з нябёс герояў строй, і зноў ёсць май, і зноў ёсць бой, і зноў ёсць свет і ў свеце — Бог!»

Іншым, значыць, гэтае дазволена без усялякіх гарантый.

Для іх, жанчын, хлопцы, відаць, як і яны для нас, дзеляцца на катэгорыі: з гэтым можна адно, а з гэтым — іншае... Як добра, што ўсё скончана!

9.4.87

Цыдулкі, якія пісаў ёй, седзячы на лекцыі, і пабаяўся аддаць. «Я не ведаю тваіх намераў, але так не робяць! У жанчыны на першым месцы заўсёды цела. І тое, што яна з некім пераспіць — гэта не распуста, а ўзвышэнне, бо пасля яна набывае права асуджаць таго чалавека. Яна тады становіцца вышэй за мужчыну, і кожнае яе слова будзе праўда».