Васіль Ткачоў - Вятрак – птушка вольная

– Гэты дуб абавязкова трэба даставіць у Германію такім, якім ён ёсць. Мы здзівім свой народ. Мы пакажам яму гэтае магутнае дрэва, каб ён мог пераканацца, якую вялікую і магутную краіну мы заваявалі! Хайль!

І вось цяпер, калі сышоў снег, обер- лейтэнант Шмейхель падрульваў з аховай на матацыклах да Цар-Дуба, каб на месцы разабрацца, як выдраць з зямлі гэтага волата, ці магчыма ўвогуле такое. Заданне ёсць заданне—яго трэба выконваць. Але як? Лёгка сказаць – даставіць дрэва на нямеччыну. Аднак жа няма ў фюрэра такой тэхнікі, на якой можна было б яго давезці. Няма. І, канешне ж, добра дубу, што няма.

Немцы здарожыліся, заглушылі матацыклы, і доўга моўчкі хадзілі каля Цар-Дуба, задзіралі галовы ўгору, захапляліся дрэвам. Потым яны фатаграфаваліся каля дрэва, выпівалі і закусвалі, а калі сабраліся ўжо ад’язджаць, то обер-лейтэнант, напаследак змерыўшы дрэва позіркам, сказаў:

– Толькі адно выйсце тут—пракласці сюды вузкакалейку ад Прыпяці, ці наадврот – ад дуба да ракі, і даставіць волата водным шляхам. Іншага выйсця няма.

Петрык крыху ведаў нямецкую мову, вучыў у школе, таму калі пачуў, што немцы быццам бы хочуць забраць да сябе гэтае магутнае дрэва, на якім ён сядзіць зараз, то ледзьве не зваліўся на зямлю. Бачыце, да чаго дадумаліся! Не-е, Цар-Дуб і самім трэба, дулю фрыцам. А дзе ж партызан Кавалькоў носіцца? Ці паспеў паведаміць у штаб? А калі паведаміў, то чаму ж тады яны паехалі такія задаволеныя! Эх, пальнуць бы па іх, каб больш на гэтае дрэва не замахваліся. Але нічога, нічога. Усяму свой час. Атрымаеце на сухары. Пертык нават і рады быў, што не дарэмна страху нацярпеўся: а няго ж, хіба так проста сядзець на дрэве, пад якім ходзяць немцы, ды яшчэ галовы задзіраюць, бы не дрэвам захапляюцца, а яго вышукваюць? Цяпер ён ведае, чаго прыязджалі сюды ворагі. Хутчэй да камандзіра, а то на партызана Кавалькова толькі спадзявайся!

Хлопчык злез нарэшце з дрэва і подбегам паімчаў па лесе—ён ведаў, куды. Хутчэй, хутчэй, хутчэй! Ага, хто гэта? Так і ёсць: партызан Кавалькоў. Партызан Кавалькоў ішоў не адзін –з партызанамі.

– Што, Пецька?– папытаў, наставіўшы на яго зацікаўленыя вочы, партызан Кавалькоў.

– Упусцілі,– Петрык, падалося, хлімкаў.–Паехалі...

– Нічога, нічога,– супакоіў партызан Кавалькоў.– Яны сваё атрымаюць. Ні сёння, дык заўтра.

– А чаго ж вы так марудна?

– Няблізкі свет...

– Няблізкі..Эх!

Пра тое, што немцы хочуць вывезці Цар-Дуб у Германію, Петрык вырашыў партызану Кавалькову не гаварыць: малы начальнік. Таму запатрабаваў, каб яму дазволілі пакінуць дазор, бо ёсць больш важная справа.

– Гавары мне,– загадаў партызан Кавалькаў.

Бач, чаго захацеў! Табе скажы, аднак жа яшчэ невядома, хто ты на самой справе, партызан Кавалькоў, ці ўмееш трымаць язык за зубамі. А калі раптам даведаюцца усе? Нельга. Усё ж Цар-Дуб, а не нейкая там асіна-вольха.

– Мне ў штаб трэба!– строга сказаў Петрык.

– Хто цябе там слухаць будзе?– партызану Кавалькову не надта ж хацелася, вядома, каб нейкую важную навіну паведаміў самому Аляксандру Фёдаравічу Фёдараву, камандзіру Чарнігаўскага партызанскага злучэння, якое робіць рэйды на гэты час у тутніх лясах, нейкі там Петрык: падумаеш, фігура!

Партызан Кавалькоў цёгся ўслед за Петрыкам, дыхаў таму ў спіну, і шморгаў раз-пораз носам:

– Прадай навіну, Пецька Дорага куплю. Я табе патронаў насыплю поўную шапку. Чуеш? Тады мяне зноў старшым паставяць. Над усімі. І над табой. Я цябе ў крыўду не дам.

– Далей я сам буду свой карабін насіць,-- сказаў, не аглядваючыся, Петрык.—Патронаў таксама дадуць. Патронаў багата. Я сам дзве каробкі прынёс. А навіну не прадам. Сёння навіну, заўтра... Сам, дзядзька, ведаеш, што можна заўтра прадаць – варта ў азарт увайсці.

Партызан Кавальчук не здаваўся:

– Шкадаваць будзеш. Шкадаваць. Ды позна будзе.

Што яшчэ сыпаў услед Петрыку партызан Кавалькоў, хлопчык не чуў – не да таго было: наперадзе паказалася стаянка брыгады, і ён па-сапраўднаму пачаў хвалявацца , а вартавы пазнаў сваіх, усміхнуўся і прамовіў:

– А-а, праходзьце, праходзьце! Як там, у дазоры?

Звычайна разгаворлівы партызан Кавалькоў на гэты раз маўчаў.

Пра Цар-Дуб было даведзена самому Гітлеру. Обер-лейтэнант Лотар Шмейхель стаяў перад ім навыцяжку, бы струна, і словы, што выляталі з роту фюрэра, не паспявалі трапляць у шчылінкі вушэй—яны, бы крыгі ў крыгаход, навальваліся, напаўзалі адна на адну, а на іх іншыя, і ствараўся затор: стоп, далей ходу няма. Але ён, на той час яшчэ верны служака фюрэру, лёс якому выпаў асабіста дакласці Гітлеру пра дрэва, якое той марыць даставіць любымі сродкамі ў Германію, каб здзівіць свой народ, усё ж паспяваў запамінаць, што гаварыў яму і куды больш высокім і важным, чым Шмейхель, сваім падначаленым фюрэр: