Васіль Ткачоў - Пахвалі пражыты дзень

Марыя Антонаўна прымае ў сваіх землякоў грыбы і ягады, дзякуе.

...Галонская рыхтавалася сустракаць гасцей. Хведар, мужык яе, быў на працы ў калгасе «Чырвоная Дуброва», а яна корпалася патроху ў хаціне: дзеці абяцаліся прыехаць, трэба прыбрацца.

Успамінаюць старэйшыя прыгожых і дужых дзяцей Галонскіх, якімі тыя ў маленстве былі. Спрытныя, увішныя, бы птахі. Хто раней іх, бы- вала, за першым грыбам роснай ранічкай у лес паспее? Прыпамінаюць аднавяскоўцы, а самі ў бок Марыі Антонаўны ківаюць: яна, маці, прывучыла дзяцей да лесу.

Ужо вось тры дзесяцігоддзі гэтая жанчына загадвае ў Сярэдніх Печах, звычайнай палескай вёсцы ў Лельчыцкім раёне, грыбаварным пунктам. Наўрад хто з яе паплечнікаў можа пахваліцца такім працоўным стажам.

На адным тыдні сабраліся дзеці. Весялосць у доме, смех, гоман, нібы ў тыя часіны, як малымі былі яны. Сядзелі за сталом, аб чым толькі не размаўлялі, а Марыя Антонаўна слухала родныя галасы, не ўтрымалася, сказала:

— Грыбочкі пайшлі, дзеткі. Заўтра трэба ў лес наведацца. Паможаце мне? Калі ж час гарачы на сяле: і касіць наспела па другім заходзе, і гароды не адпускаюць людзей.

— Дай, Марыя, адпачыць хоць дзецям,— заступіўся было Хведар.— Гасцяваць прыехалі, а ты ім кошыкі ды вёдры ў рукі...

— Чаму ж, тата, у грыбы абавязкова пойдзем,— падаў голас Міколка.— Лепшага адпачынку і прыдумаць нельга. Пойдзем, пойдзем, мама.

— Так яна і дасць адпачыць,— зноўку азваўся бацька.— Яна любога захамутае. Нафтавікоў і тых да рук прыбрала. Нечага, кажа, сядзець тарчма ў лесе, камароў карміць. Пакуль вашы тыя трубы падвязуць, бярыце кошыкі ды грыбы збірайце.

— А хіба не так? — зіркнула на Хведара гаспадыня.— Правільна зрабіла. Сядзяць людзі дзень, другі, усё чакаюць і чакаюць машыну, калі ж за гэты час можна было паўтоны грыбоў сабраць. Не лапатай таксама грошы грабуць. Спатрэбіцца капейка. I канчаюць работку сваю раненька, ёсць калі па лесе патупаць.

Цудоўная жанчына Марыя Антонаўна, непаседлівая, неўгамонная. I хоць лічыцца яна грыбаварам-нарыхтоўшчыкам, аднак зайдзіце ў яе хату, надзівіцеся, чым яна займаецца. Нават грушы сушыць. Арганізавала і іх прыёмку.

— Хто ж ад грушавага кампоту адмовіцца? — кажа не без гонару за справу, якую робіць.— Не, кампот з груш — смачнейшага і сама не піла. Асабліва з дзічак. Лясных.

А ўзімку, калі завіхураць снежныя завеі на Палессі, Галонская таксама не сядзіць без занятку: збірае ў насельніцтва другасную сыравіну. Ды не проста збірае, каб паказаць, што працуе, недарма грошы атрымлівае, а па ўсіх паказчыках у вобласці наперадзе. 3 пяці вёсак, што абляпілі з усіх бакоў яе Сярэднія Печы, спяшаюцца ў хату Марыі Антонаўны людзі. Па- сядзяць, пагамоняць, чаю з дарогі пап'юць. А гаспадыня — не-не ды ў размове не праміне пра лета сказаць. Ці будзе, цікавіць яе, ураджай на грыбы ды ягады. Хочадца пачуць, што на гэты конт думае іншы. Бо жыве чалавек заўтрашнім днём, жыве лесам, яго багаццем, і бачыцца жанчыне адзін клопат: не спазніцца, паспець...

Сямёра дзяцей выхавала Марыя Антонаўна. Пры доме сёння адна Зойка, васьмікласніца. За працу Галонская ўзнагароджана ордэнам «Знак Пашаны», медалём «За працоўную доблесць», мае багата грамат, падзяк. Толькі не дзеля ўзнагарод стараецца гэты чалавек, не. Яна б паш- тальёнам працавала альбо прадавала талоны на гарадскі транспарт праз маленькае акенца, думаецца мне, і то рабіла б гэта так, як ніхто, бадай, іншы. Звярнула б на сябе ўвагу і там. Таму што самую звычайную работу выконвае, як самую складаную і патрэбную. Аднолькава.

— А цяпер у нас справы яшчэ лацвей пойдуць,— кажа Марыя Антонаўна.— Вунь магазінчык будуецца. Спецыяльна для нарыхтоўкі ляспых дарункаў. Там і падсобка будзе. Усё як трэба. Папрацую яшчэ, не збіраюся на спачын. Лес хіба адпусціць так? Не-а, урасла ў яго, не адарвеш. Пакуль рухаюся, то і буду старацца.

...Гэтага чалавека ў Гомелі ведаюць многія, хоць і жыве ён тут нядаўна.

Калі я прыехаў да Івана Ігнатавіча Сячко на праспект Кастрычніка, дзе жыве ён у кааператыўнай друхпакаёвай кватэры, і на званок паказаўся ў дзвярах гаспадар, адразу ўспомнілася паездка ў Церуху сонечным чэрвеньскім днём. Якраз паспелі ў лесе суніцы, хіба можна ўседзець дома. Іван Ігнатавіч з усіх пасажыраў, што набіліся ў вагон, нечым прыглянуўся мне. Вакол яго сабралася купка людзей, і ён расказваў пра лекавыя травы.

I вось гэты чалавек прыветна запрашае мяне ў сваю кватэру, і я ведаю цяпер, хто ехаў тады ў адным са мной вагоне...

— Збіраю лекавыя травы, грыбы,— расказвае ён.— Думаеце, за грашамі ганюся? Пенсія ў мяне добрая. А на дваіх з жонкай ці многа нам трэба? Хапае. Проста хочацца і цяпер, калі стаў пенсіянерам, нейкую карысць прыносіць людзям. Я ж сабраныя травы і так, за добрае слова, аддаю.