Васіль Ткачоў: Так і жывём, брат

– Здаецца, так,– пагадзіўся настаўнік.

– Я б узяў, але ж...– развёў рукамі Ягоравіч.

– Ды не , пра цябе і размовы не можа быць,– запратэставаў Саксонаў.

– Чаму? Я што, зусім аўтарытэт згубіў?– пакрыўдзіўся Ягоравіч, і яго твар паружавеў. – Дык не думайце так. Хай сабакі мяне баяцца, пеўні шмыгаюць у падваротні, калі мяне яшчэ здаля запрыкмецяць, але з людзьмі я агульную мову магу знаходзіць. Праўда, з жонкай сваёй, з Лідусяй, не атрымалася кансенсусу. Настаўнік, пэўна, не ведае, што развёўся я. Пакуль не паразумнеў... Аднак жа Лідуся не хоча вяртацца, а мне і не трэба. Цікава, чаму я не магу ўзяць цябе, Іван Валянцінавіч, на кватэру? Патлумачу: сабраўся жаніцца. Пакуль – ша, але не сёння-заўтра вас запрашаю ў сваты. Паедзем у суседняе сяло. У якое? Пакуль –маўчок. Навучаны. Не трэба балаболіць раней часу. Людзі нашкодзяць. У нас не ўмеюць радавацца чужой радасці. Падпсуюць. І вокам не міргнуць. Так што, шаноўныя мае, наперадзе ў мяне мядовы месяц...

– Зразумелі,– удыхнуў-выдыхнуў Саксонаў і першы падняўся з табурэткі.–Ну, будзь, Ягоравіч.

– Спадзяюся на вас,– Ягоравіч пагрозліва памахаў на гасцей пальцам. –Тады шапну. Чакайце. Толькі не падвядзіце. Абяцаеце?

– Абяцаем,– і за сябе, і за настаўніка адказаў дырэктар.

Аднак слова стрымаць не заўсёды ўдаецца чалавеку, бо не ўсё, пагадзіцеся, залежыць ад яго.

Кватэрнае пытанне пакуль вырашана не было, але ж і настаўнік не жыў пад голым небам – як і меркаваў Саксонаў, Суклета супраць не была, каб Шэпелеў пакуль пажыў таксама ў яе, але папярэдзіла:

– На двух едакоў у мяне надоўга круп не хопіць...

Мужчыны гэты тонкі намёк зразумелі. Суцяшала, што ёсць час наперадзе, каб настаўніку рэабілітаваць сябе ў вачах хутаранцаў, даказаць нарэшце ім, што ён хаця і фокуснік, але ж чалавек рахманы, бяскрыўдны, і кватэру падшукаць.

А заняткі ў школе тым часам пачаліся. І пасля першага ўрока ў клас забег нечым усхваляваны загадчык фермы Палазкоў, аддыхаўся і тузануў Шэпелева за рукаў:

– Ты фокуснік?

– Я настаўнік,– спакойна адказаў Шэпелеў.

– Так, так. Асноўная твая праца, наколькі я разумею, тут, у школе. Але ж па сумяшчальніцтву, кажуць, фокуснікам працуеш.

– Хто кажа?

– Людзі.

– У вас людзі, гляджу, усё бачаць. Ды Бог ужо з імі. Што вы хацелі?

– Выручы, Валянцінавіч. Век не забуду. На ферме прапалі тры мяхі камбікорму.

Настаўнік хмыкнуў:

– Па гэтаму пытанню звяртайцеся да ўчастковага.

– Звяртаўся. А як жа ты думаеш. Толькі ён адпасаваў мяне да цябе: настаўнік, кажа, назаве табе злодзеяў.

– Участковы пусціў вас па няправільным следзе. Даруйце, але я нават людзей не ведаю ў вашым Хутары, акрамя таго ж участковага і дырэктара школы. Вы ж павінны ведаць, хто тут у вас на што здольны. Адны могуць на гармоніку граць, іншыя печы кладуць, нехта самагон любіць, а нехта – сцібрыць тое, што не там ляжыць.

Палазкоў папярхнуўся, а калі адкашляўся, зноў тузануў настаўніка за рукаў:

– Увесь фокус у тым, што ўкрадзенае якраз і ляжала там, дзе яму і належала ляжаць. Так што маёй віны тут няма. Выручай, настаўнік. Магарыч з мяне.

– Даруйце, але вам дапамагчы я не магу,– Шэпелеў памкнуўся ісці, але Палазкоў зноў прытрымаў яго за рукаў. – Ну што вам трэба ад мяне, фермер?– адмахнуўся настаўнік.

– Прыціснуць іх, гадаў, да пазногця ! Вось што!

– Дык прыціскайце. А я тут пры чым?

– Эх, настаўнік! – Палазкоў зусім, здаецца, расчараваўся ў новым настаўніку, пра якога столькі баек хадзіла па вёсцы, і выйшаў з класа. – А я думаў!.. А ты такі, як і наш участковы...

На ферме ж Палазкоў паклікаў да сябе кармачоў Кандрацьку і Валодзьку, паставіў іх перад сабой на стойцы «смірна» і строга сказаў:

– Ну што ж, дарагія мае, нарэшце вы папаліся! Даскакаліся! Я ж папярэджваў! Вы што, думаеце, я жартаваць буду? Не, ніколі! Ніколі, панове! Вы выведзены на чыстую ваду, і выведзены дзякуючы новаму настаўніку Івану Валянцінавічу, які адразу ж абрысаваў мне злодзеяў, а потым я мог убачыць вас у люстэрку, што вісіць прама ў гардэробе ў школе. Не выкруціцеся! Прызнавайцеся, хто купіў у вас камбікорм? Ну! Хутчэй, хутчэй!

Кандрацька паскроб за вухам, прызнаўся:

– Ды Маньцы збылі, каму ж яшчэ.

– Ага,– шморгнуў носам Валодзька.

– За колькі?

– Мех – бутэлька.

– «Мех – бутэлька». А жывёліна галодная. Вам не шкада яе? Чаму вочы апусцілі? Эх вы, бессаромнікі! Падаю ў суд.

Злодзеі ўзмаліліся, а Кандрацька нават упаў на калені:

– Не губі, таварыш загадчык. У мяне ж сям’я. Дзеці ў мяне.