Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

Вуліца Някрасава, якую Лявон абраў, каб прачарціць сьлядамі новы маршрут, сталася трохі сумная, але любая і ўтульная. Пяціпавярхоўкі, таполі, стары патрэсканы асфальт. «І ўсёткі, пасьля гэтага празарэньня застаецца асадак, нейкая нездаволенасьць, – разважаў ён павольна. – Так, вечнае лета, поўнае шчасьце. Бясконцасьць мінуласьці і будучыні, ніякіх абавязкаў, ніякіх патрэбаў, праблемаў... Але ці не зьневажальна гэта?» Ён паспрабаваў сфармуляваць, што менавіта зьневажальна, але адцягнуўся на парачку вераб'ёў, якія з гучным шчэбетам праскакалі праз дарогу ў колькіх мэтрах ад яго і, ці то ў сварцы, ці то ў гульне, пырхнулі адзін за другім на бярозу. «Зьневажальна ўжо тое, што я занадта добра памятаю і бацьку, і Міхася, і нашу хату, і старое радыё, але адначасна ведаю, што яны не існуюць. І выдатна памятаю, як уладжваўся на ўнівэрсытэт. Калі гэтага не было, дык адкуль у мяне ілжывыя ўспаміны?» Набліжаючыся да гаражоў, Лявон рассудзіў, што празарэньне – добра, але факты лепей. І што калі існаваньне мінуласьці і будучыні давесьці ці аспрэчыць цяжка, дык зьведаць канчальнасьць прасторы зусім проста: ісьці дый ісьці хоць якой дарогай наперад дый наперад, пакуль не сыдзеш з гораду. І паглядзець, што потым атрымаецца.

Хатка дзядзі Гені ля ўваходу ў «Гаражны кааператыў» была пустая, ён яшчэ не вярнуўся зь лецішча і не заступіў на вахту. Лявон абмінуў шлягбаўм і пашыбаваў уздоўж гаражоў, успамінаючы дзень, калі ён упершыню тутака пабываў. З тае пары мінуў усяго тыдзень альбо два, але Лявону здавалася, што гэта было ці летась, ці нават у другім жыцьці. «На якім з дахаў мы загаралі? На гэтым? Ці на тым, зялёным?» Дзьверы апошняга гаража былі прыадчыненыя, і Лявон паскорыў крок, узрадаваўшыся – ён засумаваў па Рыгору і хацеў хутчэй даведацца, як той маецца пасьля ўсіх іхніх прыгодаў. Галоўнае, каб ён яшчэ ня выхварэў! Трэба расказаць яму пра сьпеўнае празарэньне, пра свае высновы, а калі размова пойдзе, дык нават прапанаваць сумеснае падарожжа да таямнічае граніцы гораду.

Лявон зазірнуў у гараж і паклікаў:

– Рыгору! Ты тут?

У «пакоі», другім гаражы Рыгора, нешта грымнула, і адтуль зьявіўся незнаёмы высокі хлапец у красоўках, спартовых нагавіцах і тонкай скураной куртцы. Ён усутыч падыйшоў да Лявона, неадрыўна гледзячы яму ў вочы, і зь дзіўнай інтанацыяй, быццам намякаючы на нешта, расьцягнута спытаў:

– Ты хто такі будзеш?

– Лявон мяне клічуць. Я тутака ў Рыгора дыск пакінуў, прышоў вось забраць.

– Дыск, кажаш? – ён прыжмурыўся. – Дык гэта з табою ён банк адкаркаваў?

– Са мною, так, – пасьміхнуўся Лявон. У стане сьпеўнага празарэньня ён не адчуваў ані страху перад арыштам, ані патрэбы маніць. – А вы хто?

– Андрон я, кораш Рыгораў. Чуеш, браток, павязалі Рыгора, – ён уважліва сачыў, як Лявонаў твар набывае зьдзіўлены выраз. – Трымаюць у ваенным музэі на праспэкце, сукі. Нейкі стары перац яго пільнуе, сам-адзін. Што скажаш? Сяброў у бядзе не кідаюць, га?

Лявон кіўнуў.

– Карацей, хавай дзяцей. Давай так: сёньня як сьцямнее, а дванаццатай, пойдзем у музэй экскурсаваць. Я гляджу, у вас тут за халадзільнікам калашы засумвавалі. Дык возьмем іх на шпацыр, ушануем спэцназ, – ён закінуў за плячо адзін з аўтаматаў і паклаў у кішэні па пачку патронаў. – Дабазарыліся, ці як?

– Атож! – у тон яму гукнуў Лявон. – За Рыгорку ўсіх парву.

– Ваяка! – ухваліў ягоныя словы Андрон. – Ну дык давай шукай свой дыск, ці што там, а ў мяне яшчэ справы. Ды не спазьняйся.

Ён паціснуў Лявону руку і, не азіраючыся, годнай хадою рушыў прэч. Задуменна гледзячы яму ўсьлед, Лявон дастаў сьвежую папяровую хустачку і доўга высмаркаўся, спачатку адной ноздрай, потым другой. Пашукаўшы вачыма сьметніцу і выявіўшы яе пад варштатам, ён скамячыў хустачку, кінуў з адлегласьці трох крокаў і патрапіў. Разьвязаньне ўжо пасьпела – трэба пазьбегнуць гвалту і вызваліць Рыгора мірным шляхам.

Лявон прайшоў у «пакой» і адразу ўбачыў свой дыск, але не на калёнцы, а на прайгральніку. Рыгор клапатліва паклаў дыск люстраным бокам даверху, каб не падрапаўся. «Schubert. 25 Lieder», – прачытаў Лявон тонкі алоўкавы подпіс на дыску. Ён абвінуў дыск хустачкай і схаваў у кішэню заплечніка, а потым уважліва разгледзеў нагрувашчаньне апаратуры на тумбе і выбраў адзін з прайгральнікаў ды найвялікшы ўзмацняльнік. Вялізныя калёнкі, аж да поясу, былі адзінымі ў гаражы. Ён паспрабаваў падняць бліжэйшую, але вохнуў з каменнага цяжару і здолеў толькі нахіліць яе. Уся надзея была на тачку, якую ён заўважыў на сьцяне першага гаражу яшчэ мінулым разам. З крэкатам зьняўшы тачку з крука і ледзь не абрынуўшы паліцу зь нейкімі слоікамі, Лявон падкаціў яе да калёнцы. Дзяржальня тачкі была высокая і зручная, але колы пранізьліва рыпелі. Лявон памеркаваў, што дарогаю дэталькі прыцяруцца адна да адной, і рыпеньне скончыцца.