Шата Руставелі - Дрэва вечнасці

Гром літаўраў, барабанаў зліўся з гоманам натоўпу,
Заспяшаліся насустрач войска шчыльныя рады,
Засядлалі коней шпаркіх і памчаліся галопам,
Прывітаць хацеў тут кожны трох герояў маладых.

Цар паехаў верхам, следам палкаводцы паскакалі,
Адусюль людское мора шматгалосае цякло.
Галасы ляцелі ў неба, літасць бога праслаўлялі:
«Хай дабро кіруе намі, хай навекі згіне зло!»

І калі бліжэй пад'ехаў караван, пакрыты пылам,
Тарыэлю задуменна так прамовіў Аўтандзіл:
«Бачыш, хмара наплывае, быццам пыл на небасхіле?
Вось таму палае сэрца, белы свет мне стаў не міл.

Там мой цар — настаўнік, едзе ён паспешна на сустрэчу;
Не пайду туды, мне сорам і душа мая ў агні.
Так, як я, хто мог на свеце страціць гонар чалавечы?!
Памажыце вы з Прыдонам той агонь мне супыніць».

Тарыэль сказаў: «Прыемна, што нясеш цару пашану;
Заставайся тут да часу, я ж пайду туды адзін.
Раскажу яму, якую ты на сэрцы носіш рану,—
Сведка бог — цябе злучу я з ясным сонцам — Цінацін!»

Аўтандзіл шацёр паставіў, сам, як леў, вачамі бліскаў;
Побач з ім — Нестан. Сляпіла вочы ўсім яе краса.
Вейкі так трымцелі квола, нібы іх крануў вятрыска.
Тарыэль сяброў пакінуў, да цара паехаў сам.

З ім Прыдон таксама рушыў па дарозе камяністай.
Цар пазнаў яшчэ здалёку Тарыэля гнуткі стан.
Злез з каня і пакланіўся льву адважнаму ўрачыста,
Па-бацькоўску прывітаўся, ўшанаваўшы царскі сан.

Тарыэль схіліўся нізка, поўны шчырасці і згоды,
Уладар абняў героя і прыціснуў да грудзей.
Цалаваў яго, як сына, ён з вялікай асалодай:
«Сонца — ты, з табой разлука робіць ноччу ясны дзень!»

Цар здзіўляўся з прыгажосці Тарыэлевай ільвінай,
Углядаўся ў твар юначы, сілу рук яго ўсхваляў.
Тут Прыдон з'явіўся слаўны, пакланіўся дабрачынна,
Ды сустрэцца з Аўтандзілам нецярпліва той жадаў.

Тарыэль заўважыў смутак у вачах цара старога
І сказаў: «Табе ўдзячны я ўсім сэрцам і душой.
Я здзіўляюся, як шчыра славіш віцязя чужога,
Ці ж магу я Аўтандзіла замяніць табе сабой?

Не дзівіся, у спазненні Аўтандзіл не вінаваты.
Сядзем лепш у засень дрэва, на расквечаны мурог.
Я скажу табе прычыну, што не ўзяў з сабой сабрата,
Я б хацеў звярнуцца з просьбай, калі б мець дазвол твой мог!»

Селі побач, і дружына стала ратная навокал;
Ззялі вочы ў Тарыэля, быццам водбліскі зарніц.
Розум траціў той, хто бачыў Тарыэля хоць здалёку;
Красамоўна і пачціва стаў з царом ён гаварыць:

«Цар, лічу сябе не вартым быць паслом ад Аўтандзіла.
Я, аднак, прыйшоў з жаданнем просьбай сэрца закрануць:
Я прашу і просіць тая, што падобна да свяціла,
Што праменнем асвятляе ночы змрок, туману муць.

Мы цяпер цябе абое шчыра просім, слёзна молім:
Аўтандзіл, свой боль забыўшы, адшукаў для нас бальзам,
Пра сваё забыў ён гора, нас ратуючы ад болю;
Дакучаць табе, напэўна, не да твару зараз нам?

Дзева віцязя кахае, закахаўся ён у дзеву,
Колькі гора перажыў ён, колькі слёз праліў дарма!
Я, укленчыўшы, ўпрашаю, не знішчай іх сваім гневам,
Ты дачку аддай асілку, бо такіх, як ён, няма.

Больш нічога не скажу я ні каротка, ні працягла».
Тут ён выцягнуў хусцінку, ёю шыю абвязаў.
Ён укленчыў — і ляцелі з вуснаў віцязя асмяглых
Словы просьбы. Выгляд гэты ўсіх пакораю здзіўляў.

Цар сумеўся, як убачыў Тарыэля на каленях,
Адступіўшы, пакланіўся ён да самае зямлі
І сказаў: «Прынёс ты радасць, а яна мільгнула ценем,—
Не хацеў цябе зняважыць — ад таго душа баліць.

Цар, ні ў чым табе адмовіць я ніколі не пасмеў бы!
Я б жыццё дачкі каханай для цябе ахвяраваў.
Ці ў палон аддаў бы. Нават калі б я ўзляцеў на неба,
Аўтандзілу роўных, пэўна, я б і там не адшукаў.

Не знайду я ў цэлым свеце зяця лепш за Аўтандзіла;
Я зрабіў дачку царыцай, царствам ёй і кіраваць.
Ружа толькі расцвітае, мой жа цвет завяў пахілы,—
Дык ці ж буду я пярэчыць, іх каханню замінаць?

Хай дачку рабу якому ты б аддаў — і то б я змоўчаў;
Хто табе адмовіць можа — той ці дурань, ці вар'ят.
Аўтандзіла дарагога хочуць бачыць мае вочы;
Бачыць бог, на шлюб іх шчасны ўсёй душою згодзен я!»

Тарыэль, пачуўшы гэта, быў глыбока ўсхваляваны
І схіліўся нізка долу ён з пашанаю нямой;
Цар таксама пакланіўся ў знак вялікае пашаны —
Кожны быў душой шчаслівы за ўчынак добры свой.