Вячаслаў Адамчык - Дзікі голуб - апавяданні

У акне, што было на кухні, паказаўся кабецін твар і знік: Кароль убачыў жонку Красоцкага. Пашоргаў чаравікамі па драбінках, што ляжалі перад ганкам, і знарок загрукаў перад дзвярыма, каб было чутно ў хаце.

— Во, дзядзька Кароль прыехаў! — прачыніўшы дзверы, кабета дзяржалася адною рукою за клямку, другою трымала сабраныя за патыліцу валасы — ці не збіралася іх мыць. Рукі ў яе былі голыя аж да плячэй.

— То ідзіце ж у хату,— кабета зняла з клямкі голую руку і пастаранілася.

— Не... Я тут з канём. Прывёз дабро. А дзе аспадар? — спытаў Кароль, не заходзячы ў сенцы.

— Спіць. Улёгся, і каторая пара.

— Ат, такое бяды. То можа вы адамкняце хлеў? — спытаў Кароль, так і не пераступіўшы цераз парог. Рагі яго фуфайкі набрынялі вадою. Пад нагамі ўжо збіралася лужына.

— Чаму ж не, толькі акрыюся,— сказала яна і мільганулася за сцяну, недзе да вешалкі.

Ён пайшоў адчыняць браму.

— Хаця ж не едзьце — фікус возьдзека.

Ён зняў з прабоя зашчапіцу і аглянуўся на яе голас. Яна ўжо спускалася з ганка: у мужчынскім пінжаку з падкасанымі рукавамі, у белай хустцы, што гладка ляжала на галаве, завязаная недзе аж на патыліцы пад валасамі.

— Пачакайце, ці ж адна падымеце — гэтакі ценжар,— сказаў ён і тузануў да сябе дзверы — адчыніў браму.

Яна чакала яго: падвязвала, каб, мусіць, не раскалоўся, фікус. Сукня на ёй падцягнулася вышэй каленяў. Ён падышоў, пільна ўзіраючыся на яе яшчэ пруткія, цвёрдыя ногі, белыя пад каленьмі. Яму заўсёды падавалася, што яна была кругом як тая бежанка, хіба трохі нізшая.

Бежанку тую ён меў даўно, у другое ці першае лета пасля вайны. Была яна тады адных год з цяперашняю маладзіцаю — бралася пад сорак, была дзябёлая, толькі паўнейшая ў твары, вузшая ў клубах, такая ж русавая, і надта ж белае цела — можа як і гэта.

Ён узяўся за другое вушка ў цабэрку з фікусам і адвярнуўся, каб не глядзець ёй у вочы: саромеўся, што пачало думацца старому пра ўсё брыдкае і маладое.

Яны маўчком паняслі фікус пад хату. На іх лілося са страхі, густа, як праз рэшата цэд, але дождж перасціх. На ясным небе за хлявом востра паднімала цёмны вяршок маладая высокая груша.

Міса каля ганка была поўная, як вока, кругом яе ўжо стаяла лужына, жоўтая, нібы з попелу луг, і ў пене. Маладзіца абмінула лужыну і пайшла да хлява, слізгаючыся па раскіслай гразі. Сабака высунуўся з будкі і скочыў лапамі ёй на ногі. Яна крыкнула на яго, адмахнуўшыся рукою,— на лытцы ў яе чарнела пісягаю гразь.

У адчынены хлеў Кароль уехаў з калясьмі. Пахла свежым гноем; у загарадзі рохкаў белы доўгі япрук і шоргаў спіною аб сцяну.

— Нябось, добрая скварка,— сказаў Кароль і павесіў торбу з сенам каню на шыю.

— Леташні быў як лось, а гэты закажанеў, нічагутка не есць,— маладзіца падняла з тока астаткі зелля, урэзанага картапляніку і макрыцы, і кінула за загарадзь.

Кароль згроб з воза мокрыя анучы і растрос па таку ў пустой старане, дзе ляжаў яго палукашак — пакінуў некаторы раз,— і сказаў:

— Гадаваў бы і я, але хто карміцьме?

— Узялі б якую, ці ж мала?

— Не ў маіх ужо гадох.— Ён падышоў да воза і набраў бярэма ануч.— А быў панаравіў адну.— Ён ізноў падумаў пра бежанку.

— А кажаце — стары...

— Не цяперака, а як бежанцы ехалі ў першы год пасля вайны,— сказаў ён ужо каля сцяны, дзе горбаю кінуў анучы. Вярнуўся да воза і сказаў яшчэ: — Маладая была, не раўнуючы, як вы цяпер,— і ўкалоў вачыма.

Маладзіца пачырванела і схавалася за каня — сышла з яго вачэй.

— I чаму ж, дзядзька...

— Дзеці асталіся тамака.

— Скуль жа яна?

— Недзе з-пад Варонежа, з сяла Ганны, казала.

— I многа дзяцей?

— Трое, казала.

— Удава хіба?

— Чаму ж? Не,— ён прынёс і ўклаў у воз лазовы палукашак.— Інвалід толькі.— I яму прыпомнілася, што бежанчын, казала, прыйшоў з вайны без абедзвюх рук.— Трудна ёй прыйшлося, ой, як трудна,— сказаў Кароль і пайшоў знімаць з каня торбу. Завязаў яе і кінуў у палукашак, каб было мякчэй сядзець у возе.— Аб’ездзіў паўсвету, а назбіраў во — гляньце — жменю,— ён паказаў на анучы і ўзяў каня за вобруць каля мокрых, у зялёнай пене цугляў.— Цяпер парцянога нямашака, усё гэтая танюсенькая крамніна.

Ён даў каня назад — задзіраючы галаву і спатыкаючыся на парозе, аж асядаючы на воз, конь задам выйшаў з хлява.

Маладзіца зачыніла хлеў і пайшла наперадзе каня; каля ганка, каля місы нагнулася, узяла жменю вады і абмыла з лыткі гразь.

Кароль выехаў з надворка і спыніўся за мастком на вуліцы — зачыніць браму.

— Не мардуйцеся, я сама...— сказала маладзіца, ідучы да брамы.