Зинаида Дудюк - Лаза

Малы адстаў на колькі хвілін, але адразу дагнаў Варнака. Нарэшце яны выбіліся ў неасветленую паласу. Ахоўнік падхапіў Варнака пад руку і дапамагаў бегчы. Спрытна рэзрэзаў калючы дрот, нарэшце яны апынуліся ў ратавальным лесе, прадзіраліся скрозь густыя зараснікі, ды не спыняліся, бо ведалі, хутка будзе пагоня. На шчасце сустрэлася зацягнутая тонкім лядком плыткая ручаіна, па якой яны прайшлі з паўкіламетра, каб схаваць сляды ад сабак.

Варнак губляў сілу з-за страты крыві, якая ўжо намачыла адзенне і студзіла бок.

– Трэба перавязаць рану. Хутка я не здолею ісці.

Малы моўчкі распрануўся, зняў з сябе ніжнюю сарочку, падраў на доўгія латкі, зноў апрануўся і перавязаў атамана. Цяпер ён ужо не проста падтрымліваў Варнака, а валок яго на спіне, бачачы, як той выбіваецца з сілы. Неўзабаве дайшлі да нейкай лясной хаціны, гаспадары яшчэ спалі.

– Трэба раздабыць каня, – сказаў Малы.

– Паспрабуй, – з надзеяй прамовіў Варнак, бездапаможна асядаючы на зямлю і адчуваючы непрыемныя дрыжыкі ў целе.

Казак пайшоў проста да хлява, да яго кінуўся вялізны сабака. Варнак бачыў, як ахоўнік кароткім узмахам нажа, выхапленага з-за халявы, паклаў сабаку, прыкладам збіў замок з дзвярэй, вывеў каня.

– Ну, цяпер нас і вецер не дагоніць, – усміхнуўся Малы, памагаючы Варнаку ўзлезці на каня.

Камандзір прастагнаў і аціх, адчуваючы млявасць ва ўсім целе і жаданне сагрэцца. Яго ўжо неміласэрна трэсла ліхаманка. Малы таксама ўскочыў на каня, атуліў цела Варнака, спытаў:

– Куды цяпер?

Варнак на імгненне задумаўся. А потым сказаў:

– Да Аксаны, хутчэй…

Першая думка прыйшла, што трэба ехаць дамоў, а пасля схамянуўся, што там даўно яго шукаюць і чакаюць чырвоныя, таму і вырашыў: у Аксаны яму будзе лепш. Калі і памрэ, дык на руках каханай жанчыны. Маці яго таксама любіць па-свойму, але судзіць занадта строга. Малы падганяў каня, той перайшоў на рысь. Варнак стагнаў, кожны рух адгукаўся болем, рана смылела невыносна, а пасля раптам заціх, ці заснуў, ці страціў прытомнасць, гэтага не ведалі ні ён, ні ягоны ахоўнік.

Варнак прыйшоў да памяці ўжо на Аксаніным ложку. Яна выціралі кроплі поту з ягонага лба і шаптала:

– Мой ты міленькі, мой родненькі, ачуняй хутчэй…

– Піць, – папрасіў ён.

Яна змазала ягоныя вусны вільготнаю сурвэткаю:

– Табе нельга піць, сонца маё.

– Дзе Малы? – спытаў Варнак.

– Спіць, не турбуйся. Я паслала па нашага доктара, усё будзе добра…

– Зноў я з табою. Гэта добра. Калі ішоў у Польшчу, думаў, што трэба было цябе з сабою забраць. Без цябе мне не шанцуе.

– Малы мне ўсё расказаў…

– Такога правалу ў мяне яшчэ не было. Мусіць, усе мае хлопцы палеглі там. Нікога не здолелі вынесці. Самі ледзьве выратаваліся.

– Нехта паранены мог у палон трапіць, – задуменна прамовіла Аксана. – Чырвоныя ўмеюць развязваць языкі.

– Лічыш, што нам трэба сыходзіць адсюль?

– Так, але спярша трэба дачакацца доктара.

– Адкуль ён будзе ісці?

– З-пад Ратна. Малы выспіцца, дык паставім яго за вартаўніка, няхай ахоўвае наша каханне. І ты паспі.

– Вельмі смага сушыць. Піць, піць хачу…

– Нельга табе, – адказала дзяўчына і зноў змачыла ягоныя вусны сурвэткаю.

Варнак заплюшчыў вочы, разумеючы, што найлепш было б зараз заснуць, каб не адчуваць ні болю, ні смагі, ні дакукі з-за таго, што не выканаў заданне і загубіў людзей. Усе яны стаялі ў яго перад вачамі, маладыя, здаровыя. І не хапала духу ўявіць, як яны ляжаць цяпер на памежжы дзвюх дзяржаў, урастаюць у нічыйную паласу, становяцца прахам. Раптам Аксана спахапілася:

– Дурніца я, у мяне ж самагонка ёсць. Ад разгубленасці не ведала, што рабіць.

Яна дастала з палічкі, якая вісела каля дзвярэй за белай занавесачкай, пляшку, наліла паўшклянкі гарэлкі, паднесла Варнаку:

– Выпі, Лёнік, няхай сунімецца твой боль і залечыцца рана.

Варнак выпіў і праз колькі хвілін адчуў палёгку і заснуў. Аксана прылегла побач, доўга ўзіралася ў твар каханага, лёгенька пацалавала яго ў вусны, ён нездаволена паморшчыўся праз сон.

– Бач, які прывярэдлівы, – ціхенька засмяялася яна, разумеючы, што не варта чапаць соннага мужчыну, дзякуй Богу, што заснуў, і сама задрамала, супакоеная тым, што каханы побач, палечыць яго, пасля разам вырашаць, як жыць далей.

Прачнулася ад грукату ў акно і крыку:

– Адчыняйце! Адчыняйце!

Малы падхапіўся. Зірнуў за занавеску, разгублена крыкнуў:

– Чырвоныя! Шмат!

Схапіў аўтамат і паласнуў па шыбе, якая са звонам разляцелася, яму адказалі аўтаматныя чэргі, Малы зваліўся на падлогу, вакол яго тулава расцякалася кроў.