Andrzej Mularczyk: Sami Swoi

– A gdzie matka małej? – pada pytanie Jaśka. Kaźmierz, jak sprawny dyrygent, gestem daje znać Jadźce, że teraz nadeszła kolej na jej solówkę. Jadźka niepewnie wyciąga rękę, niepewnie się uśmiecha, niepewnie zerka na Kaźmierza, jak na dyrygenta. Kaźmierz patrzy czujnie na tę scenę, bo Jaśko zmarszczył brwi i przez chwilę patrzy na twarz Jadźki, jakby usiłując w niej odczytać czyjeś znane sobie rysy. Jadźka teraz nerwowo zerka w stronę męża. Co robić, jeśli gość spyta, czyja ona z domu? Witold przenosi spojrzenie na ojca. Kaźmierz w napięciu przestępuje z nogi na nogę, jakby deptał kapustę w beczce. Czy aby już w tej chwili karty nie zostaną odkryte?

– A ona skąd?-pyta Jaśko, nie przestając wpatrywać się bacznie w twarz Jadźki.

– Czyja?

– Po sąsiedzku – rzuca szybko Kaźmierz, jakby w obawie, żeby ktoś przed nim nie zdążył się wyrwać z jakimś niepotrzebnym słowem.

– Też zza Buga. Swojaczka!

– I see – mruknął Jaśko i uspokojony tym wyjaśnieniem, przyciąga Jadźkę do piersi, okraszając ten serdeczny gest kolejną prezentacją plastykowych zębów. Ceremonię powitania można było uznać za dopełnioną. Kaźmierz poleca Pawłowi i Witii zabrać bagaże gościa. Kiedy wychodzą przed stacyjkę, właśnie z jękiem klaksonu zajeżdża dychawiczna taksówka „warszawiaka”. Budzyński wyskakuje zza kierownicy. Na powitanie Amerykańca zdjął nawet beret i zapraszającym gestem wskazuje otwarte drzwi taksówki. John omiata wzrokiem samochód, jakby z niego chciał wyczytać życiowy standard brata.

– Ja mam w Chicago wielką karę.

– A co ty narobił, że ci taką karę dali?! – niepokoi się Kaźmierz.

– Kara to po naszemu… auto – wyjaśnia John, obchodząc wołgę.

– U nas na raty można wziąć.

– Ja by takiego nawet darmo nie wziął – Kaźmierz odsuwa z drogi kierowcę, który już chce upychać Johna w samochodzie.

– Pomieścimy się – zapewnia Budzyński. Za wszelką cenę pragnie się zrehabilitować.

– A po jaką zarazę mamy ryzykować – Kaźmierz gromi spojrzeniem Budzyńskiego.

– Ot, ruski chłam! Stanął czort na drodze i przez to my na czas nie dali rady przykołdybać sia. Żeb' to był amerykański samochód, to on by nie zbiesił sia… Kaźmierz nigdy nie tracił okazji by wyrazić dezaprobatę wszystkiemu, co pochodziło ze Związku Radzieckiego.

– Można spokojnie siadać – zapewnia Budzyński, żebrząc nieomal przyjezdnego o danie mu szansy. John rozgląda się naokoło, jakby próbując ustalić, skąd słońce wstaje i gdzie zachodzi. W oślepiającym blasku słońca wśród zieleni sadów widać czerwone i szare dachy stodół, domów, budynków.

– Daleko tu do was – stwierdza John.

– W tamte strone dalej ty miał.

– Why? – gość nie zrozumiał aluzji.

– Czego dalej?

– Bo od domu.

– Każdy ma tam swój dom, gdzie wraca.

– A ty myślisz, Jaśku, że jakby ja mógł, to ja by do naszej chaty nie wrócił? Taż w jednej chwili. Na kolanach! Ale coż ty zrobisz, człowiecze, jak tobie los aby bilet w jedną stronę dał? Wszyscy, stojąc kołem, przysłuchują się tej pierwszej wymianie zdań. W pewnej chwili Jaśko smętnie kiwa głową, zagarnia ramieniem Kaźmierza i ku widocznej rozpaczy „warszawiaka” rusza w stronę wsi.

– My iść. Zobaczymy, na co ty zamienił nasze Kruszewniki.

– Krużewniki – poprawia go swoim śpiewnym akcentem Kaźmierz.

– Why… dlaczego ty to miejsce wybrał?

– Pamiętasz ty, Jaśku, jak nasz tato mówili? „Jak cię coś silniejszego od ciebie od korzeni odetnie, omiń ty największe miasta, a w mniejszym zamieszkaj z samego skraja, żeb' ciebie wędrowcy o wójta pytali, a nie wójta o ciebie”.

– Yes, tak tato mówili. Ale tato zostali tam, w Kruszewnikach.

– W Krużewnikach – poprawia go znowu Kaźmierz.

– Ale pamiętaj też o tym, Jaśku, że chłop tam ma dom, gdzie sieje i gdzie zbiera.

– Sure… Thirty three… Trzydzieści trzy lataja tam nie był, a widzę wszystko jak wczoraj – wzdycha nagle, jakby nie mógł ukryć nagłego rozczarowania, że po tak długiej podróży przez góry i morza nie trafił tam, gdzie wciąż żyły jego sny, lecz do zupełnie obcej ziemi, w którą nigdy ani jedna kropla jego potu nie wsiąkła. Idą obok siebie jak źle dobrana para koni: John Pawlak, suchy jak wiór, wysoki, sprężysty – choć już na emeryturze; Kaźmierz drepcze przy nim na swych krótkich nogach. co chwila zachodząc mu drogę, jakby chciał bez przerwy kontrolować spojrzenie gościa. A ten rozgląda się wokoło bez specjalnego zainteresowania, jak człowiek, który dobrze wie, że jest tu tylko przejazdem. W ślad za nimi idzie reszta delegacji rodzinnej, za którą toczy się wyładowana bagażami taksówka. Właśnie odezwały się dzwony dalekiego kościoła. Kaźmierz wskazuje ręką wieżę kościoła, która strzela w górę z zielonej kipieli liści.

– Słyszy? Kiedym tu nastał, one milczały.

– W naszym kościółku drzewianym śpiewniejsze były. To stwierdzenie brata jakby nieco rozdrażniło Kaźmierza.

– Aj, człowiecze, aleś butów nie miał, żeb' do niego zaglądać. A do nieba z każdego miejsca jednaka droga. A tam nasz dom -wskazał dachy obejścia.

– Nasz?

– Co moje, to i twoje, Jaśku.

– Okay… Dobrze, że ty tak rzekł. Bo ja tu przyjechał tylko jedną sprawę załatwić.

– Jaką, Jaśku? – Kaźmierza niepokoi wyraźnie ta dziwna zapowiedź. – Przyjdzie czas zrobić ostatni między nami rozrachunek. Zabrzmiało to jakoś złowieszczo i Kaźmierz pomyślał, czy aby przypadkiem jego starszy brat nie przyjechał rozliczyć się z tego wszystkiego, co on, Kaźmierz, chciał zwalić na karb historii. Ale wówczas chyba nie zgodziłby się być ojcem chrzestnym dla Ani, która wszak była nieuchronnym dowodem tego, co dziś łączyło rodziny Pawlaków i Karguli. Czego więc mógł chcieć Jaśko, po tych trzydziestu trzech latach, jakie każdy z nich spędził w innej części świata? Za ich plecami rozlega się klakson. Wołga z bagażami Johna przemyka obok, bo Budzyński chce z fasonem podjechać pod obejście Pawlaków. Welon kurzu, jaki po sobie zostawia samochód, łagodnie niczym muślin opada na ciemne ubranie Kaźmierza i słomkowy kapelusz jego brata, na ufryzowaną głowę Jadźki i becik z jej córką, który niesie uroczyście Witold Pawlak. A cały ten pochód obserwują zza firanek i płotów mieszkańcy Rudnik, żaden bowiem do tej pory nie widział prawdziwego Amerykańca.

– Musi on bogaty – stwierdza Wieczorkowa, czając się za firanką.

– No bo jak na nogach idzie, a taksówce każe za sobą jechać! – Ale żeś ty głupia – Wieczorek rozpłaszcza nos na drugiej szybie.

– Głowę dam, że to specjalnie Kaźmierz wymyślił, żeby każdy mógł se lepiej jego brata obejrzeć.

– A co tu oglądać? – wzrusza ramionami Wieczorkowa – człowiek jak człowiek. Ważne, co w walizkach przywiózł. Tej małej Ani Pawlaczce to się poszczęściło: takiego ojca chrzestnego mieć to jak los na loterii wygrać. Jeszcze kiedy do Ameryki pojedzie. Tymczasem Tadeusz Budzyński zajeżdża z fasonem pod bramę obejścia Pawlaków i trąbi donośnie. Na ten sygnał całą rodzinę Karguli jakby trąba powietrzna zdmuchnęła z podwórza: wszyscy chowają się w domu, zerkając tylko przez firanki. Ale z taksówki nikt nie wysiada. Warszawiak” wydobywa bagaże gościa i niesie je w stronę ganku domu Pawlaków.

– Tyle kufrów, jakby on tu na zawsze zostać chciał… Kargul zza firanki obserwuje bramę sąsiada. Zaraz ukaże się tam ten, który omal nie pozbawił go kiedyś życia, a który teraz pewnie jeszcze nie wie, że obaj należą do wspólnej rodziny.