Віктар Марціновіч - Сцюдзёны вырай

Я ўяўляю твар Янкі Пільняка, і мяне спачатку скаланае, мне хочацца яго раздушыць, як… Як… Як прусака. Ды не, няма тае жывой істоты, з якой я жадала б так, як з ім… Але потым я пачынаю медытацыю. І напаўняю ўласнае сэрца жалем ды любоўю да яго. Вялікім жалем і шчырай любоўю, я ўяўляю яго маім братам, які саступіў са шляху дасканаласці ды міласэрнасці, я ўяўляю ягоныя матывацыі ды яго прыкрае жыццё. І я адчуваю, як мне становіцца лягчэй. Я жадаю яму дапамагчы, каб ён не блытаўся больш, чым заблытаўся цяпер. Каб на сэрцы ў яго ўсталяваўся спакой, не, я не жадаю, каб ён змяніўся, бо тады гэта будзе ўжо іншы Янка Пільняк, не, хай сабе яму стане лёгка ў тым выглядзе, якім ён зараз ёсць, без зменаў, у ягонай маркотнай кватэры, у ягонай адзіноце, закінутасці, стомленасці ды спустошанасці. Бо нават тут, у ягоных абставінах, можна адчуць шчасце, і я жадаю яму — шчасця.

Я ўяўляю падобныя на масластае гузно рылы тых «службоўцаў», якія са мной працавалі, мяне дрогае ад шаленства, хэй, ува што вы ператварылі абраз, які быў дараваны Нябёсамі, колькі бухалі, гвалцілі, катавалі, што вашыя твары зрабіліся падобнымі да свінога лыча? Як маглі вы ўласную чалавечнасць пралайдачыць на гэтай працы? Але не, не, нельга, трэба супакоіцца, трэба знайсці спакой, усё роўна я не магу з імі нічога зрабіць, мае рукі звязаныя, і за спробу разнесці на друзкі акно ды тымі друзкамі — па вачах, бля, па вачах, суке паганай, — гэтыя спробы, яны бясплённыя, яны сканчаюцца тыднем інтэнсіўкі, сульфазінавым крыжам ды падскурнымі «пустымі» ін’екцыямі ў лыткі, пасля якіх узнікаюць пухлякі, там скура с храбусценнем адлупліваецца ад цяглічных тканінаў з-за ўздзеяння газу, аднак гэта не катаванне, гэта распаўсюджаная практыка працы з буйнымі псіхамі, а што рабіць? І вось я ўзгадваю, як шчыра, цёпла рагаталі яны, калі бачылі па Discovery, як здаровыя дзецюкі з гуманітарнай місіі даюць пасмактаць малако з піпеткі маленькім дзеткам кажаноў — у малых былі здаравенныя вочы ды празмерныя вушы, і гэта сапраўды было камічна, мае каты рагаталі так, як быццам сабраліся ў сямейным коле, і я адчувала, якімі кранальна добрымі бываюць з жонкамі, сябрамі, дочкамі… У рэшце рэшт, усе здаровыя мужыкі, нават тыя, што колюць «галу» без карэктара, закочваюць такім буйным, як я, «галаперадоз», ад якога робіцца немагчыма стаяць, сядзець, ляжаць, дыхаць і нават не дыхаць, ад якога карціць разбегчыся ды башкой — аб сцену, дык вось, усе яны маюць незлаблівую натуру, ім, мабыць, досыць цяжка абуджаць у сабе лютасць на працы, бедныя, бедныя, хай бы ў іх усё было добра, хай!

І адпускае, і робіцца магчымым — жыць, і жыццё зіхаціць цішынёй ды прыгажосцю: зрэшты, я маю шмат: я маю сосны за вокнамі, я маю зоркі ды світанкі, лісце ды мудрагелісты малюнак галінаў, праз які праглядаюць нябёсы. Бо немагчыма жыць нянавісцю — яна выпальвае, выядае вантробы. Я раблю гэта не для яго і не для жыцця пасля смерці, бо выдатна разумею, што нічога там, пасля смерці, не будзе, бо нават усе тыя будысцкія пеклы існуюць выключна тут, на зямлі, падчас нашага жыцця і сканчаюцца разам з ім. Я раблю гэта для сябе, для той музыкі, якая гучыць у кожным з нас, калі мы адкідаем прыкрасць ды крыўды і пачынаем — жыць. Я адчуваю любоў да Янкі Пільняка, да дэбэшнікаў, да ўсіх тых, хто мяне затрымліваў, тых, хто праводзіў тэрапію, хто дапытваў і судзіў, да дактароў ды міліцыянтаў, санітараў ды шпегаў, да ценяў, якія мяне праслухоўвалі, да тых няяўных постацяў, што распланавалі мой лёс. І я іх люблю, як магла б кахаць Вілаў, калі б штосьці атрымалася, калі б атрымалася.

І тут, у цішыні майго белага пакою, пад небам, якое так блізка — можна дакрануцца далонню да рашэцця, у якое яго спрабавалі зняволіць, да шкла, у якім яно застыла, дык тут, побач з небам, я пачынаю разумець — што вырай — гэта не Стамбул, не Вільня і не Мінск. Гэта не спаласнуты сонцам колішні пакой з даляглядам, якога болей не існуе, не хараство назаўсёды страчаных інтэр’ераў Жукоўскага. Вырай — гэта не краіна, дзе ніколі не будзе зімы. Вырай нават — гэта не адчуванне каханага побач. Вырай гэта не «дзе» і не «з кім». Вырай — гэта не радзіма, не мова і не твае ўяўленні пра радзіму ці мову. Не, не, не! Вырай для чалавека — гэта спакой.

Усё так, даражэнькія, усё менавіта так. Але ж у пізду той дзэн! Толькі дайце мне вылузнуцца адсюль! Толькі, бля, дайце! Я тады (апошнія шэсць радкоў замазаныя белай карэктарскай фарбай, — рэд.)