Альгерд Бахарэвіч: Сарока на шыбеніцы

Яна праверыла, змагаючыся зь ветрам: там і праўда стаяла “тарбамі”. Гэта заспакоіла Вераніку, не яна ж пісала тэкст, тарбамі дык тарбамі, значыць, камусьці так трэба. Хутчэй за ўсё, гэтае слова мела сэнс, яна ж тады вучылася толькі на трэцім курсе й штомесяц дзівілася, колькі незнаёмых словаў існавала на сьвеце да яе паступленьня ва ўнівэрсытэт. Пэдоляг, напрыклад, або манкурт – для Веранікі гэтыя словы значылі столькі ж, колькі тарбамі. “За подзьвіг пэдолаг, за подзьвіг манкурт” – гучала ня лепш і ня горш, чым “за подзьвіг тарбамі”. Можа, гэта была частка сцэнару, які пісалі, вядома ж, зь ведама й пад кантролем дэкана. Вераніка прыехала да вучэльні роўна а дзявятай. Вецер грыз сьцягі, госьці з ваенкамату трымаліся абедзьвюма рукамі за фуражкі, нібы побач прызямляўся верталёт. Ёй сунулі пілётку колеру дзіцячае нечаканасьці. “Пытаньні ёсьць?” – запыталася строгая баба з файным, зрэшты, макіяжам. “Тады ў бой! Ні пуха!”. “К чорту!” – прашаптала Вераніка. “Та-а-ак!” – баба, якая ўжо зьбіралася йсьці да трыбуны, павярнулася да яе ды ўшчыкнула за шчаку. “Ня мямліць толькі! І...”. Баба прыдзірліва агледзела Вераніку ды спрытна выцягнула зь яе валасоў заколку. “Так рамантычней! А пілётку трымай у руках. Паехалі!”

Вецер ударыў Вераніку па галаве, вочы сьлязіліся, валасы цягнулі назад, бы парашут. Яна выходзіла на трыбуну зь ясным разуменьнем, што ня памятае нічога з тэкстоўкі, і калі Вераніка чхнула ў мікрафон пасьля хвіліннай паўзы, баба-рэжысэр у роспачы заплюшчыла вочы, але тут ад парыву ветру грымнуўся на трыбуну вялікі плякат, і перад вачыма Веранікі як у караоке засьвяціліся нецярплівыя словы, яна пасьпешліва пачала вымаўляць іх, баючыся, што будзе позна, і ўрэшце аднекуль усплыў увесь тэкст, і ёй нават самой спадабалася, як зазьвінеў яе голас у другой страфе, ажно вецер сьціх, каб паслухаць, чаго ж тут сабраліся гэтыя маладыя ды старыя, па што, уласна, гэтая чарга, у якой не было нікога сярэдняга веку... ды потым страціў цікавасьць і палез да Веранікі цалавацца. Валасы лезьлі ёй у рот, ёй станавілася млосна ад уласных валасоў, валасы ліплі да краёчку губы, на якім пеніўся вульканчык урачыстасьці, валасы імкнуліся дабрацца да нёба. Пілётка трымала яе рукі, як адмысловыя кайданкі, а валасы, здавалася Вераніцы, хрумсьцелі на зубах, бы пясок, застравалі паміж іх, як зубныя ніткі, як іголкі пад пазногцямі, сьветлыя валасы, гідкія валасы, нібыта й не свае. Да “тарбамі” было яшчэ далёка, а Вераніка ледзь стрымлівалася, каб не званітаваць. Неяк яна дачытала да канца, а потым доўга сядзела пад трыбунай, між вянкоў, як жнейка, у залатой кароне, высоўвала язык ды вадзіла па ім пальцам, вылоўліваючы валасы. Рэжысэр, якая зазірнула за ганаровыя снапы, паглядзела на Вераніку з агідай і пачала корпацца ў торбах.

Што такое тарбамі, Вераніка так ніколі й не даведалася, і ніхто пра гэта ня ведае. Магчыма, пра гэта напісана ў нейкіх іншых кніжках, у гэтай дакладна не. А ўвогуле, фота атрымаліся файныя, Вераніка на іх нават нагадвала трохі Магду на яе самым вядомым постэры, дзе Магда была зьнятая падчас канцэрту... Валасы з роту яна даставала да самага вечара, і апошні неахвотна вылез зь яе, калі яна адмакала ў ваньне, сьветлы доўгі волас, які, можна было падумаць, рос недзе ўнутры Веранікі, і яна яго выдаліла.

***

Фільм быў францускі, а глядзела яна яго ў Эдзіка. Эдзік быў не зусім францускі, але амаль, у Эдзіка тата быў мастак і часта бываў за мяжой. Вох ужо гэтае замежжа, людзі – такія як вось, як бацькі Веранікі, напрыклад, – па інэрцыі лічаць яго чымсьці недаступна-раскошным, тым, чым яно было больш за дваццаць гадоў таму. Чалавек, які пабываў там, дагэтуль яшчэ выклікае зайздрасьць ды пашану, чалавек, які бывае там рэгулярна або, крый божа, жыве – выклікае нянавісьць. Нібыта ён адкусіў кавалак жалезнае заслоны, каб туды прабрацца, а не аформіў візу ды набыў квіток. Нібыта малочныя рэкі там бяруць пачатак не ад кароваў, а ад каралеўскіх карміліц. Нібыта дагэтуль, каб паглядзець такі францускі фільм, трэба прымаць меры перасьцярогі. Нібыта туды можна ўцячы ад сябе самога.

Бліжэй за ўсіх да замежжа, натуральна, моладзь і людзі гадоў васьмідзесяці. Першыя – бо для чалавека з заплюшчанымі вачыма заўжды адкрытыя ўсе дарогі. Другія – бо для іх існуе бязьвізавы рэжым у адно загадкавае найбліжэйшае замежжа, куды, зрэшты, ніхто надта не сьпяшаецца без патрэбы. Аднак тыя, хто ўсё ж выправіўся, не вяртаюцца. Добра там, відаць. Талерантная, гасьцінная краіна, дзе няважна, чым ты займаўся на радзіме. Туды ўжо паляцеў наш уласны карэспандэнт, будзем чакаць ад яго паведамленьняў.