Альгерд Бахарэвіч - Сарока на шыбеніцы

Дзьве Коры існуюць перад Крыпэнам нядоўга. Варта ёй прамовіць некалькі фразаў, і яна зноў набывае адно аблічча. Цяпер Крыпэн бачыць толькі “што”. “Што” халоднае, рэчавае, настроенае для яго нядобразычліва. Варожае, чужое “што”. Рэч, аб якую ён балюча грукнуўся костачкай, калі бег па жыцьці. Да рэчы ня маюць літасьці. Каб думаць пра яе цану, трэба знаходзіцца ў краме, а не ў сваім цёмным, цесным доме на Хілдроп-Крэсчэнт. І “што” больш ужо ніколі ня стане “хто”. Можа быць, на раніцу Крыпэну гэтага й хацелася. Але ў тым і рэч, што для “хто” працэс незваротны. І слова “труп” мы скланяем адмысловым чынам.

Як сапраўдны мэдык, доктар Пэпэр не задумваўся пра доктара Крыпэна. Яму было важна даказаць, што гэтыя парэшткі належаць целу місыс Крыпэн, далейшае было задачай паліцыі. Сярод мяккага месіва з чалавечае плоці яму ўдалося знайсьці шматок скуры. Паводле некаторых асаблівасьцяў яна нагадала доктару Пэпэру скуру зь нізу жывата, з лабка. На скуры была загадкавая паласа, якая нагадвала пасьляапэрацыйны рубец. Містэр Макнэтэн са Скотлэнд-Ярду імгненна зьвязаўся зь сябрамі Коры, якія паведамілі, што Кора насамрэч перанесла некалькі гадоў таму ў Нью-Ёрку складаную гінэкалягічную апэрацыю. А саму Кору ўспомніў прадавец крамы, дзе яна набыла летась сабе начную сарочку, такую самую, якая была на трупе з Хілдрап-Крэсчэнт.

Кора Крыпэн была мёртвая, але цела яе працягвала ўплываць на жыцьцё, прычым у большай ступені, чым магло падацца. Доктар Пэпэр ня быў, уласна, спэцыялістам па рубцах, таму перадаў шматок скуры з лабка свайму маладому вучню, нікому пакуль не вядомаму містэру Спілсбэры. Калісьці доктар Пэпэр сам параіў Спілсбэры прысьвяціць сваю дзейнасьць рубцам, і цяпер у вучня зьявіўся шанец паказаць сябе ў справе. Спілсбэры неабвержна давёў, што шматок скуры, знойдзены ў падвале на Хілдроп-Крэсчэнт, паходзіць менавіта з лабку Коры Крыпэн. Тым часам, як Скотлэнд-Ярд разаслаў па ўсіх портах і караблях падрабязнае апісаньне дантыста Крыпэна і Этэль Лі Ніў, містэр Спілсбэры жыў на маленькім, плошчай усяго некалькі сантымэтраў, кавалку скуры, уздоўж якога праходзіла загадкавая сьветлая паласа, якая сканчалася каля самага краю, уросшы ў скуру, бы падземны тунэль. Мікраскоп здолеў зрабіць з гэтага кавалка мёртвай матэрыі цэлую плянэту, адзіны насельнік якой шукаў на ёй разгадку зусім побытавай гісторыі...

Капітану акіянскага парахода “Монтроўз” складзенае Скотлэнд-Ярдам апісаньне містэра Крыпэна і ягонай сакратаркі трапіла на вочы, калі судна ўжо выйшла з антвэрпэнскага порту, трымаючы курс у Нью-Ёрк праз канадзкае ўзьбярэжжа. Ён адразу ж падумаў пра двух сваіх пасажыраў: нейкага містэра Робінсана і ягонага сына Джона. Бацька й сын і на палубе, і падчас абеду паводзілі сябе вельмі дзіўна. Усе гэтыя ўшчыкваньні, пагладжваньні, гэты пранізьлівы крык юнага Джона, калі над самай ягонай галавой пранеслася чайка... А яго паходка – уся другая кляса сьмяялася. Капітан тэлеграфаваў у Скотлэнд-Ярд. У той самы дзень інспэктар Д’ю і сяржант Мітчэл селі на марскі экспрэс “Ляўрэнтык”і праз тыдзень насьціглі “Монтроўз”ля Квэбэку. Містэр Робінсан быў настолькі ўражаны, што ня стаў ламаць камэдыі, а міс Лі Ніў з асалодай скінула ў сваёй каюце мужчынскую вопратку.

Цела Коры Крыпэн працягвала дзейнічаць. Нікому дагэтуль не вядомы Спілсбэры, якому давялося зь мікраскопам у руках чытаць прысяжным і судзьдзям лекцыю па рубцах і шнарах, увадначасьсе стаў знакамітым і ў будучым зрабіў бліскучую мэдыцынскую кар’еру. 23 лістапада містэр Крыпэн быў павешаны. “Хто” чарговы раз стала “што”. І нават міс Этэль Лі Ніў не прыйшло ў галаву, хто глядзеў у гэты час зь іншага берагу акіяну на пастарэлага містэра Крыпэна. Маленькі хлопчык па імені Хоўлі, маці якога, бывала, так часта плакала, такім мілым ён ёй падаваўся.

Самым прыгожым хлопчыкам на сьвеце.

***

Адно яе брыво заўжды трохі прыўзьнятае, нібы Вераніка чымсьці зьдзіўленая. Але ж не: яна сьпіць, залюляная ўласнай цеплынёй. Ногі ўткнуліся ў туфлі, вялікія пальцы на іх рассунутыя, быццам хацелі абхапіць тонкія абцасы й замерлі на паўдарозе. Кабінэт Веранікі напханы сьмертаноснымі прыладамі, кожная бы жывая, кожная электрызуе атмасфэру вакол гаспадыні гэтага памяшканьня, кожная робіць паветра яшчэ гусьцейшым. Выпраменьваньне струменіць па кабінэце. Вераніка дрэмле. Нябачныя промні йдуць па кабінэце, сьвеціцца экран мабільнага тэлефона, ледзь улоўна дрыжаць элетрычныя разэткі, сыстэмны блёк уключанага кампутара пакрысе напаўняе душнай гарачынёй кабінэт, гудзе, цяжка ўздыхае, і манітор робіць атмасфэру вакол калючай, адчувальнай, бы мірыяды замаскаваных зьнічак. Бяскрыўдны на выгляд вэнтылятар, якім не карысталіся ўжо некалькі месяцаў, насамрэч жывы, ён стараецца ня кідацца ў вочы, сьціпла стоячы ў куце, і яму гэта ўдаецца: але ж колькі ён выдыхае ў гэтую замкнёную прастору! Неахайна пакладзеная слухаўка тэлефона захлынаецца ўласнымі гудкамі. Электронны гадзіньнік на сьцяне не працуе – яму нічога ня варта імгненна нагнаць час, калі Вераніка расплюшчыць вочы. Уключаныя лямпы цярпліва чакаюць надыходу шарай гадзіны. Яна атрымае вымову за неэканомнае выкарыстаньне электраэнэргіі. Нехта ўжо заўважыў сьвятло ў яе кабінэце, вяртаючыся з абеду й падымаючыся па прыступках ганку. Але гэта будзе заўтра. А пакуль дзень паволі коціцца да свайго завершаньня.