Павал Севярынец - Нацыянальная ідэя. Фэнамэналёгія Беларусі

Гэтая кніга – выклік ужо існуючым канцэпцыям беларускай нацыянальнай ідэі. “Савецкай”, “ваярскай”, “літоўскай”, “крыўскай”, “славянскай”, “паганскай”... А значыць – запрашэньне на дыспут у маштабах усяе Беларусі.

Гэтая кніга – выклік “дзяржаўнай ідэалёгіі”, спробам прыўласьціць краіну, зрабіць яе аб’ектам гандлю, і тым больш усім вымогам сфармуляваць Беларусь не па-беларуску.

Калі “Нацыянальная ідэя” падасца вам занадта ўзьнёслай – майце на ўвазе, гэта ад спрадвечнай беларускай паэтычнасьці. Калі палічыце лішне ідэалістычнай – памятайце: гаворка ідзе аб ідэі. Нарэшце, калі я што забыўся ці памыліўся ў дэталях – даруйце: буду рады паправіцца.

Урэшце рэшт, нацыянальную ідэю можа атрымаць кожны. Элемэнтарна. І ў палявых, і ў хатніх, што называецца, умовах. Што для гэтага трэба? У якім месцы Беларусі вы б не былі – вазьміце ў рукі Біблію на роднай мове і адшукайце гэтае месца ў Сьвятым Пісьме. Гэта настолькі ж ясна, наколькі й проста, і настолькі ж проста, паколькі праўда.

Бо нацыянальная ідэя – гэта калі Беларусь сустракаецца з Богам.

Маліцеся. Адзіны шлях да нацыянальнай ідэі – наўпрост зьвярнуцца да Таго, Хто стварыў гэтую зямлю, даў цела і дух гэтаму народу, Хто падараваў Беларусі такую мову і такі сьцяг.

Не чакайце Бога. Шукайце Яго. І калі хтосьці шукае з вамі разам – сябры, бацькі, каханыя або вашыя дзеці – абавязкова надыдзе момант ісьціны.

“Бо там, дзе двое ці трое зьбяруцца ў імя Маё – кажа Ісус – там і Я сярод іх.”

Расьцерушыце ў пальцах камячок беларускае зямлі. Краніце пылок са сьценаў храму. Удыхніце гэтага паветра. Адчуйце цуд Божае прысутнасьці. Чуеце, як зь ціхім удыхам, уздымам лёгкіх, са сьвежай сілай у жылах кожная крывінка сэрца, пульсуючы, штослова радасна пацьвярджае Боскую роднасьць беларускасьці: так! Так! Так! Так!..

Бо беларуская нацыянальная ідэя – гэта ідэя Сэрца. Сэрца Эўропы, што церпіць, баліць і любіць за ўсіх. Сэрца, празь якое праходзяць усе шляхі і якое абліваецца крывёю з кожным нашым уздыхам:

”Чыстае сэрца ўмацуй ува мне, Божа!”

Беларуская нацыянальная ідэя – гэта ідэя Сьвятла. Белі, чысьціні, сьвятасьці, якой Беларусь літаральна зіхаціць зьсярэдзіны.

“І сказаў Бог: хай будзе сьвятло. І сталася сьвятло”

Беларуская нацыянальная ідэя – гэта ідэя Імя. Імя сьветлага, што імкнецца да сьвятасьці; імя, поўнага прамяністае белі, у якой скразяць родныя рудыя, русыя рысы; імя, якое тоіць сэнс і найясьнейшае чысьціні, і прасторы празрыстасьці, і яркай успышкі. “Беларусь” азначае: “Да сьвяціцца імя Тваё”! (Мацьвея 6:9).

Беларуская нацыянальная ідэя – гэта ідэя Тройцы. Тры іпастасі Бога як трыяда галоўных сымбаляў, як тры канфэсіі, як тры склады імя Бе-ла-русі... У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.

Беларуская нацыянальная ідэя – гэта ідэя Солі. Краіна, нетры якой складзеныя з солі, выступае як эвангельскі эквівалент сэнсу, зьместу, сутнасьці – і шчэпцю асаляе сьвет, захоўваючы ад псуцьця, надаючы смаку.

“Гэта запавет солі вечны перад Госпадам, дадзены табе й нашчадкам тваім з табою.”

Беларуская нацыянальная ідэя – гэта ідэя Слова. Краіна кнігадрукаваньня, Статуту й Мэтрыкі, паэзіі й прозы, краіна, ад якой засталіся адно словы, якая жыве ў слове й абуджаецца Словам – самае месца, каб сказаць:

“На пачатку было Слова, і Слова было ў Бога, і Слова было Богам.”

Беларуская нацыянальная ідэя – гэта ідэя Міжмоўя. Месца сумоўя царкоўнаславянскае й лаціны, грэцкае й нямецкае, польскае й расейскае, калыска эспэранта ды іўрыту – як у дзень Пяцідзесятніцы:

“Зышоў на іх Дух Сьвяты, і яны пачалі гаварыць іншымі мовамі.”

Беларуская нацыянальная ідэя – гэта ідэя Крыніцы. Крыніцы водаў Міжмоўя, крыніцы глыбокае чысьціні, крыніцы многіх падзеяў:

“І ты будзеш як напоены вадою сад, і як крыніца, воды якое ніколі не перасыхаюць.”

Беларуская нацыянальная ідэя – гэта ідэя Закону. Закону Статута, Канстытуцыі Рэчы Паспалітай, Закону Божага:

“Я хачу спраўдзіць волю Тваю, Божа мой, і закон Твой у сэрцы ў мяне.”

Беларуская нацыянальная ідэя – гэта ідэя Храма. “На Беларусі Бог жыве”. Храма вялікага, ціхага, урачыстага, дзе маліліся ўсе канфэсіі:

“Я асьвяціў гэты храм, які ты збудаваў, каб быць Імю Майму там вечна, і будуць вочы Мае і сэрца Маё там ва ўсе дні.”

Беларуская нацыянальная ідэя – гэта ідэя Крыжа. Вялікага геапалітычнага скрыжаваньня, на якім, між варагаў і грэкаў, Захаду і Усходу, Эўропы і Расеі, укрыжаваная Беларусь.