Павал Севярынец - Нацыянальная ідэя. Фэнамэналёгія Беларусі

“Хрысьціяне, якіх у Позьнім Рыме было ўсяго некалькі дзесяткаў, выстаялі й перамянілі сьвет ня сілаю зброі, а сілаю духа. Між іншым, Позьні Рым быў вельмі падобны да сёньняшняй Беларусі... Выратаваць Беларусь можа толькі рэлігійная вера”

“Беларусь павінна вярнуцца да Хрысьціянства. Беларусь у ХХІ стагодзьдзі мусіць адрадзіцца як Хрысьціянская краіна. Беларуская ідэя, абапертая на традыцыі беларускага Хрысьціянства – гэта шлях для нас найбольш унівэрсальны й правільны”

Варта згадаць і іншых сучасных прадстаўнікоў “хрысьціянскай плыні”: Любоў Уладыкоўскую-Канаплянік, Анатоля Астапенку, Адама Мальдзіса, Васіля Сёмуху, Юрыя Хадыку, Янку Трацяка, Уладзімера Мароза. Але кожны з гэтых аўтараў распрацоўваў нацыянальную дактрыну альбо з культуралягічнага, альбо з паліталягічнага, альбо з канфэсійнага гледзішча. Сабраць увадно панарамную карціну нацыянальнай ідэі на хрысьціянскіх прынцыпах праз аналіз фэномэнаў беларускасьці – вось якой бачыў сваю задачу аўтар гэтай кнігі.

Нацыянальная ідэя фармулюецца тут ня проста ў традыцыйным выглядзе дактрыны. Асноўную частку гэтай кнігі займае энцыкляпэдыя 200 найбольш характэрных і найбольш вядомых беларускіх зьяваў – такіх, як бел-чырвона-белы сьцяг і крыж Эўфрасіньні Полацкай, БелАЗ і трактар "Беларус", ахвярнасьць і талерантнасьць, Статут ВКЛ і партызанка, знакамітыя асобы й галоўныя беларускія гарады. “Нацыянальная ідэя” – кніга з’яваў. Такім чынам, гэта фэнамэналёгія нацыянальнае ідэі.

Па-першае, такая энцыкляпэдыя – найлепшы спосаб абгрунтаваць тэорыю канкрэтнымі фактамі. Вы ня верыце, што беларуская ідэя сутнасна хрысьціянская? Пералічыце, колькі з найвялікшых дзеячоў Беларусі верылі ў Ісуса Хрыста.

Па-другое, для сучаснай масавай сьвядомасьці – "рэклямнай", "кліпавай", "маркетынгавай" – ролю вырашальнай аргумэнтацыі адыгрываюць агульнавядомыя, раскручаныя брэнды. Вам не зразумела, у чым сэнс беларускага мэнталітэту? А "Песьняроў" чулі? МАЗ бачылі? У Полацкай Сафіі былі?..

Па-трэцяе, кожны з такіх фэномэнаў канцэнтруе ў сабе асобную яскравую рысу, якасьць, грань нацыянальнае ідэі. А ўсё разам, быццам мазаіка, складваецца ў поўную карціну. Што такое Беларусь? Чым беларусы могуць ганарыцца перад усім сьветам? Якой беларуская нацыя мусіць быць у ідэале?

Дзьвесьце адказаў!

200 фэномэнаў, прыведзеных у гэтае кнізе, ёсьць топ-рэйтынгам самых пасьпяховых спробаў рэалізацыі нацыянальнай ідэі. Хіт-парадам беларушчыны на парозе ІІІ тысячагодзьдзя. У кожным з гэтых двухсот, як у люстры, мы бачым і сябе, і ўсю Беларусь.

Кожная зьява, кожны фэномэн нацыянальнае ідэі – адказ комплексам. Разгром стэрэатыпаў. Наша фішка ў інтэлектуальнай гульні пад назовам “Давядзі, што мне гэта ня мроіцца!”.

Гэтая кніга будуе гіерархію нацыянальнае ідэі. Ад зямлі, на якой грунтуецца Беларусь, ад гісторыі, што фармуе нацыянальны падмурак беларускасьці, празь зьдзяйсьненьні нацыі ў гаспадарцы, культуры й спорце – да постацяў нацыянальных герояў, асобаў і найвышэйшай сфэры сымбалічнага, рэлігійнага, звышнатуральнага – духовасьці.

"Нацыянальная ідэя" – 200 фэномэнаў сусьветнага значэньня. 24 – зямлі ад "азёраў" да "сэрца Эўропы", 28 – гісторыі ад "адражэньня" да "эміграцыі", 26 – гаспадаркі ад "БелАЗу" да "электронікі", 32 – культуры ад "бардаў" да "чорнага квадрату", 14 – спорту ад "адзінаборстваў" да "цяжкай атлетыкі", 44 – асобаў ад Агінскага да Ягайлы, 32 – духовых ад "абуджэньня" да "цярплівасьці".

Сем блёкаў, сем паверхаў, сем прыступак нацыянальнай ідэі – да самага сёмага неба.

У кожнай такой глаўцы-эсэі пераліваецца, блішчыць гранямі сама Ідэя. Так, паводле вечнага закону сьветабудовы, растуць крышталі аднаго й таго ж рэчыва. Кавалачкі Беларусі – хоць ён адзін, хоць тысяча, хоць мільён – будуць крышталізавацца ва ўнікальным беларускім ідэале, прадвызначаным звыш.

Гэтая кніга – пэрыядычная табліца вядомых фактаў, сканструяваных у мадэль ідэалу. Паглядзіце самі: ўсё сыходзіцца, быццам у сабраным кубіку-рубіку. З асколкаў сьвету, разьбітага на бліскучыя прыватнасьці постмадэрнам ХХ стагодзьдзя хрысьціянская нацыянальная ідэя зьбірае цэласную, празрыстую, хрусталёвую сьвядомасьць.

Гэтая кніга – выклік пашыранаму меркаваньню, што насамрэч Беларусі няма, што яна не адбылася як дзяржава, што беларусы “не дарасьлі” ці “збанкрутавалі як нацыя”. Беларусь ёсьць рэчаіснасьцю!