Севярын Квяткоўскі - Падарунак для Адэлі

Я перавёў позірк на сваю вопратку, раскіданую вакол фатэля. Сон зьнік — нібы й не было.

— …Я пытаюся — скуль ты ўзяўся, ён кажа — скуль і вы... Па што і вы прыйшлі... Гляджу — цябе няма... А ён кажа, маўляў, ідзі ты, цётка, у той бок — вернесься дадому, ты мне й не патрэбная зусім... Ідзі апраніся – тут купальскі лес, а ня лазьня... Алё, алё, чуеш мяне, Галя? Цьху, чорт, што за сувязь.

Я ня спаў, але вочы пакінуў заплюшчанымі. Я на сябе раззлаваўся. Трэба было адразу ж фортку зачыніць ды заняцца сваімі справамі. Голас змоўк, але я працягваў ляжаць, аж пакуль не зазваніў мой уласны тэлефонны апарат. Я выпаўз з ложку і падняў слухаўку.

— Дык слухай! Галя, дай я канцоўку распавяду. Пайшла я з паляны, але праз колькі крокаў павярнулася назад. Вяртаюся, а ты стаіш каля дрэва голая і ўся гарыш. Уяўляеш?! І тут я бачу, што гэта зусім ня ты. Нейкая іншая дзяўчына: высокая, у кароткай празрыстай кашульцы.

Я сабраўся быў адказаць, што кабета памылілася нумарам, але чамусьці не паверыў, што яна памылілася. Таму толькі прасіпеў у адказ: “Галя тут болей не жыве” і паклаў слухаўку.

Галава разламывался на дробныя й буйныя кавалкі. Я зь цяжкасьцю ўзьняў сваё цела з ложку і пасунуўся да лазенкі, дзе пакінуў сінія з латкай джынсы, кашульку, клятчастую камізэльку… Я апрануў свае круглыя акуляры і ўгледзеўся ў сьмярдзючую вопратку, спрэс запэцканую сажай. Мяне званітавала.

Я сабраў сілы разам і пацягнуўся да вакна, каб нарэшце пабачыць, хто ж з суседзяў размаўляў па тэлефоне, каб дазнацца, усё высьветліць. Я доўга і пільна ўглядаўся.

Усе вокны былі зачыненыя.

– Што ж, дзеткі, раскажу я вам як ёсьць пра Кацюшу, пра Кацьку нашу, – Панас Валяр’янавіч палез у кішэню пінжака па цыгарэты ды адразу схаваў сваю “Прыму”.

Вокны 6 “Б” клясы былі адчыненыя, на двары квітнелі яблыневыя сады.

– Сам я не мясцовы, нарадзіўся ў Польшчы, пад Стоўбцамі. А ў вашых лясох апынуўся пасьля абкружэньня. Ішоў сам-адзін да нашых. А куды – і ня ведаў, глядзеў па зорках, што нібыта на ўсход. Вёскі абыходзіў стараной, бо ня ведаў, ці ёсьцека там немцы. Ішоў, як воўк, па начох. Згаладалы быў, абадраны. І вось аднаго разу заснуў я ў лясным хмызьняку, а сон быў чуйны, за кожным хрумстам, кожным шоргатам мне трызьніўся фрыц са “шмайсэрам”.

І вось чую зусім блізка: шух-шух, чпок-чпок, шух-шух, чпок-чпок… Ляжаў – не варушыўся. Але хрумснула галінка пад маім бокам, і ўмомант над галавой засьвісталі кулі. Пазьней я дазнаўся, што гэта Кацьчыны былі кулі, зь ейнага ППШ – адзінага на ўвесь атрад. Бо лепшага ад яе стралка не было сярод народных мсьціўцаў. Што мяне ўратавала? Хіба ноч. Я закрычаў: “Свае!” Але ўмэнт навалілася на мяне з-за сьпіны сіла, і скруціла, і заламала руку. Гэта Кацюша падкралася і мяне скруціла. А тут і ліхтарык мне ў твар. Хлапец адной рукой трымае, а другой шырынку зашпільвае. Пайшлі.

Камандзір спраўдзіў мае дакуманты. І пачаў я служыць за Родзіну ў атрадзе. Адразу ў лягеры пры вогнішчы я разглядзеў твары маіх новых знаёмых. Адзін – хлапец – звычайны вясковы бэйбус. Рабаваты, вочкі хітраватыя, нібы пад дурня косіць, а сам у кішэні дулю трымае. Васіль яго звалі, не ўзьлюбіў я яго адразу ж. А Каця…

Удзівіцельнейшы гэта быў чалавек, дзеткі, удзівіцельнейшы. Вось вы яе ў сваім лісьце завеце “таварыш Андрэева”, “піянэрскі атрад імя партызанкі Андрэевай”… Вось у лісьце напісалі, што на саракавыя ўгодкі Вялікай Пабеды хацелі б насіць імя вашай адважнай зямлячкі…

Напачатку атрад быў невялікі, усе мясцовыя. Хто з раёну, хто з навакольных вёсак. Было пару хлапцоў, што выйшлі з абкружэньня, таксама мясцовыя. Камандзірам быў райкомаўскі Генадзь Пячонка, і жонка была ягоная, Лідзія Мікалаеўна. Пазьней, калі зь вялікай зямлі закінулі падмацаваньне, яшчэ Тацяна-радыстка зьявілася. Іх зь Лідзіяй Мікалаеўнай адным снарадам накрыла пасьля. Ну ды мы ня плакалі доўга, бо ж надта ядавітыя бабы былі. Не любілі яны нашу Кацюшу. А яна душэўны быў чалавек… Цёплы. Ніхто лепш за яе ня мог у рукапашным баі біцца, ніхто лепш не страляў па дзьвіжушчайся мішэні, ніхто лепш ня ведаў лекавыя расьліны… А якую яна ціснула самагонку! Мама дарагая. Раны перавязвала, баршчы варыла, калі было з чаго. Вочы сьціпла патупіць, але слова добрае скажа, падтрымае, када грусна.

Бывала, прыйдзе які баец з заданія, яна яму распрануцца паможа, вады гарачай паднясе, рушнік. Сотку з агурчыкам. І скажа баец пасьля: “Зрабі ласку, Кацюша”. Возьме Кацюша байца за руку і павядзе ў хмызы за базай, калі лета. А калі халодна, дык у зямлянку. А ласку Каця рабіць умела, як усё – добра. Падоўгу зь зямлянкі байцы не выходзілі, калі з Кацяй ішлі. А пасьля баец шчэ там млеець, зь сёмага неба паціху планіруе, а Кацюша ўжо пры іншай справе. То аўтамат разьбярэ – змажа, то вады наносіць – бражку забалтае, то, глядзіш, кашулькі партызанскія пасьцірае ды сушыцца разьвесіць.