Віктар Шніп - Пугачоўскі цырульнік

* * *

13.02.2012. У скверы зноў на лаўках з’явіліся любіцелі выпіць і закусіць на прыродзе. Відаць, болей маразоў не будзе…

Міша Сапега

14.02.2012. На другі дзень кніжнай выставы Мікола Нікалаеў з Санкт­Пецярбурга, сустрэўшыся са мной, падарыў невялічкую кніжку, якую я тут жа паклаў у партфель і толькі сёння дастаў, каб паглядзець, што за падарунак атрымаў. А атрымаў я кніжку Мішы Сапегі «Рознае», якую на беларускую мову пераклаў Мікола Нікалаеў. Ва ўступным слове напісана: «Час пазнаёміць Беларусь з адметнай з’явай сучаснай піцерскай культуры. Гэта Міша Сапега — ён нарадзіўся ў раёне Маскоўскага праспекта, які за царом называўся Забалканскім праспектам. Дзед Мішы — Міхаіл Васільевіч Сапега, ураджэнец вёскі Сапегі Бешанковіцкага раёна Віцебскай вобласці, пасяліўся тут каля 1929 г. і стаў шліфоўшчыкам на ваенным заводзе. Бацька Мішы Сапегі Генадзь Міхайлавіч і дзядзька Віктар Міхайлавіч сталі маракамі. І Міша Сапега стаў мараком. Ён вучыўся ў Макараўцы (зараз акадэмія імя адмірала Макарава) і дзеля практыкі нават хадзіў матросам па вялікай сібірскай рацэ Калыме. Але пасля гэтага змяніў курс. Міхась далучыўся да «Міцькоў». Група «Міцькі» — гэта «піцерская» субкультура Ленінграда напярэдадні перабудовы і рэспектабельныя дзядзькі з настальгічнага Ленінграда ў Піцеры нашых дзён. На мяжы тысячагоддзя (1995—2011) часткай праекта «Міцькі» стала выдавецтва «Чырвоны матрос», заснаванае Мішам Сапегам. «Чырвоны матрос» выдаў каля двухсот кніг… З кнігай Сапегі ў дом прыходзяць невыдуманыя віды прыгожага і жывога Піцера, апалітычныя рэфлексіі з прахадных двароў нашага горада, успаміны дзяцінства і іранічная філасофія патомнага пецярбуржца з беларускім княжацкім прозвішчам». Не магу не працытаваць:

* * *

14.02.2012. У бацькі выгляд, нібыта ён вываліўся з Ноевага каўчэга, і цяпер на чужой канапе плыве на Божы суд, не разумеючы, дзе ён і што адбылося з ім…

* * *

14.02.2012. І пастукала да бацькі ў акно варона, каб даць яму кусок сыру. А бацька паслаў варону падалей і застаўся галодным…

* * *

14.02.2012. Чорныя і светлыя птушкі, як чорныя і светлыя думкі, узляцелі з Пішчалаўскага замка…

* * *

14.02.2012. Жыццё з мамай, як вядро з жывой вадой, якое, абарваўшыся, падае назад у цемрыва студні, дзе вада як неба, і неба як вада…

* * *

15.02.2012. Сёння раніцай у 7 гадзін 15 хвілін памерла мая мама. 19 красавіка ёй было б 82…

Мама была добрая…

15­16.02.2012. Свае апошнія паўгода мама жыла ў маёй сястры Валі. І я ўвесь гэты час кожную раніцу, ідучы да бацькі, баяўся тэлефонных званкоў…

«Як там наша мама? Жывая?» — пытаецца бацька. «Жывая.Але ўжо вельмі слабая…» — адказваю я, і ў гэты момант мой мабільны кліча да сябе. Тэлефануе брат Вова і паведамляе, што толькі што ў 7 гадзін 15 хвілін памерла наша мама…

Іду ад бацькі па ранішнім скверы, і ліхтары, якія яшчэ нядаўна былі, як апельсіны, бачацца свечкамі…

Дома яшчэ ўсе спяць. Нікога не буджу. Паўтараючы адно слова «мама», гляджу, як узыходзіць сонца, як залатая ікона…

Тэлефануе заплаканая сястра. Пытаецца, што будзем рабіць…

Тэлефаную ў Ракаў цётцы Марыі і прашу дапамагчы ў пахаванні…

Дзень праходзіць, як вечнасць…

Дзве крамы «Рытуальныя паслугі», якія паблізу нас, закрыліся назаўсёды…

Еду на Альшэўскага. Стаю на прыпынку. І раптам нехта мяне кранае за локаць. Паварочваюся. Анікога…

Вяртаюся дамоў з вянком, як са шчытом…

Люда і дзеці побач. Мамы няма…

Спрабую заснуць. Баліць сэрца, і я баюся не прачнуцца…

У шэсць гадзін я на кватэры ў бацькі. Пра маму нічога не кажу. Кармлю яго і ледзьве стрымліваю слёзы. Бацька ж паўтарае: «Мама была добрая…»

У восем гадзін выязджаем у Ракаў, дзе трэба ўсё падрыхтаваць да пахавання, пакуль маму ад сястры звозяць у Пугачы, каб прыйшлі аднавяскоўцы развітацца. Едзем моўчкі. Я ўсю дарогу гляджу на гадзіннік і на прыдарожныя слупы, па якіх даведваюся, колькі кіламетраў засталося да Ракава…

З цёткай Марыяй едзем да кафэ, дзе па дамоўленасці з гаспадыняй, якая жыве ў Мінску, будзе памінальная вячэра. Дзевяць гадзін. Кафэ на замку…

Цётка Марыя ідзе да жанчыны, якая працуе ў кафэ, каб даведацца, чаму няма гаспадыні, калі дамаўляліся сустрэцца ў дзевяць гадзін. Мінула дзесяць хвілін, дваццаць, паўгадзіны. Цётка не вяртаецца…