Іван Шамякін - Снежныя зімы

А сын далёка. Як зблізіцца з сынам? Што зрабіць, каб зразумець адзін аднаго?

Андрэй Пятровіч усё-такі спытаў на развітанне:

— Калі на работу?

Значыцца, не ведае. Лавіў рыбу.

— Не баішся, што я запатрабую, каб вярнулі на тое ж месца?

Андрэй Пятровіч хмыкнуў.

— Не баюся.

— Ведаеш, што не вернуць? Ці цэліш вышэй?

— Не ведаю. І не цэлю. Сам прашуся на інстытут.

— У навуку?

— Дарэмна я сляпіў вочы над дысертацыяй?

— Модным стала — ісці ў навуку.

— Больш пэўнасці.

— Гэта праўда: пэўнасці больш. Толькі нешта навукі не больш. Нашай, сельскагаспадарчай.

Андрэй Пятровіч засмяяўся зноў.

— Чакай. Скончылі з валюнтарызмам — рушым навуку.

Упэўненасць — пазайздросціць можна. А кіраўнік — пасрэдны. Для справы будзе лепш, калі ён падасца ў навуку. Адтуль толькі рэкамендацыі, а адгэтуль — загады. І колькі іх, непатрэбных, недарэчных!

Жонка сказала з папрокам:

— Дзе ты бадзяўся? Табе званілі. Ад Пятра Фёдаравіча. Просіць зайсці. Заўтра.

— Я паеду да Васі. Уначы. Сімферопальскім.

Вольга Усцінаўна збялела.

— Што здарылася?

— Нічога. Проста мне захацелася пагаварыць з сынам. Маю права на такое жаданне?

— Няпраўда.

Убачыў: Вольга падумала немаведама што. Першы год яна жыла са страхам за здароўе і жыццё сына, пакуль не з’ездзіла да яго, не пабачыла, узмужнелага, бадзёрага.

Іван Васільевіч абняў жонку за плечы.

— Якая ты палахліўка! Клянуся: гэта — мая фантазія. Хадзіў-хадзіў — і надумаўся. Сустрэў аднаго таварыша з сынам. На рыбалку ездзілі.

Яна зазірнула ў вочы — паверыла.

Моўчкі сціснула руку — падзякавала, што ён думае гэтак пра сына і хоча пагаварыць з ім. Але і другое яе хвалявала.

— А як жа там? — кіўнула ўгору.

— Пачакаюць. Абыходзіліся два гады без мяне.

— Ты не задаволены размовай?

— Прапанавалі аддзел… Я адказаў: толькі на сваё месца.

— Так яно патрэбна табе, гэта месца?

— Мне патрэбна, каб некаторыя зразумелі…

— Зноў ваюеш? Божа мой!

— Два гады я ні з кім не ваяваў. Можна, нарэшце, дазволіць сабе такую раскошу?

— Табе здавалася, што не ваяваў. А сёння прыходзіла Мілана. Скардзілася. Нехта ім сказаў, што па тваёй прапанове гарком паслаў камісію правяраць інстытут. Навошта табе яшчэ заядацца з Будыкам?

— Чаму гэта ён так спалохаўся камісіі? Звычайная грамадская група дзяржпарткантролю. Нешта ж нам, пенсіянерам, трэба рабіць.

Вольга Усцінаўна папрасіла няўпэўнена, асцярожна:

— Ваня, а можа пачакаць з паездкай? Цябе просяць зайсці, а ты… нібы ўцякаеш. Што падумаюць?

— Я вольны пенсіянер. У мяне свае планы.

— А ўсё ж… — пачуцці яе дваіліся: так хацелася, каб муж паехаў да сына, але не менш хацелася, каб ён хутчэй вярнуўся на працу. Цяпер такая сітуацыя!

— Я надакучыў табе дома? — паспрабаваў пажартаваць Іван Васільевіч.

— Не надакучыў. Але я не магла не бачыць, як табе неабходна быць у калектыве, з людзьмі. На любой пасадзе. Навошта табе чыны?

— Не, мне трэба чын! Каб з найбольшым эфектам аддаць свой вопыт, ды і тую энергію, што накапіў за двухгадовы адпачынак.

— Ты на любым месцы ўмееш працаваць.

— Нешта цябе пацягнула на кампліменты. Збяры чамадан.

— А можа хоць заўтра?

— Оля, я рэдка калі адмяняю свае рашэнні. Ты ведаеш. У мяне не часта ўзнікала жаданне пагаварыць з сынам. На жаль, не часта. На жаль.

— Пра што ты хочаш гаварыць з ім?

— Ні пра што. Проста так. Пра жыццё. Можа яму пасля будзе лягчэй служыцца…

У маці вочы напоўніліся слязьмі шчасця.

— …а мне ваяваць, як ты кажаш… з валюнтарыстамі. Якое слова! А?

Жончыны вочы ўміг высахлі.

— Ох, Іван, Іван! Калі ты ўгамонішся?

— Калі накрыюць векам. Ды і тады яшчэ буду пускаць біятокі і не даваць некаму спакойна спаць.

Выйшла Лада са свайго пакоя. Стала ў дзвярах, ускудлачаная, хмурая, як заўсёды пасля таго, калі добра пасядзела над квантавымі тэорыямі. Магчыма, незадаволеная, што галасы бацькоў перашкодзілі.

— Чую, мае продкі вядуць вучоную размову. На сённяшнім узроўні. Пра біятокі.

Некалі Іван Васільевіч абурыўся, калі сын сказаў вось так — «продкі». А яна, Лада, праз тыдзень можа, паўтарыла, безумоўна, знарок гэтае слова, і з яе вуснаў яно прагучала, як жарт.

Успомніў гэта і яшчэ вастрэй адчуў смутак па сыне. Лада ўдачніца. Ёй усё ўдаецца. Не, няпраўда. Пры чым тут удача ці няўдача! Лада — талент, памножаны на недзявочую працавітасць. За гэта ён любіць дачку і ўсё даруе, нават «продкаў» і ўсё іншае.

— Пазнаць тайны біятокаў — да гэтага мы яшчэ павінны дайсці. Але я баюся, што людзі не вельмі ўзрадуюцца, калі нехта навучыцца лавіць кожны іхні імпульс. Табе, бацька, было б прыемна, каб нехта недзе сядзеў і чытаў твае думкі? Усё, пра што ты сёння думаў, што ўспамінаў, аб чым марыў.