Николай Никонович - На мяжы загонаў (на белорусском языке)

Мiкола Нiкановiч

На мяжы загонаў

На захадзе павольна завяла сонца.

Сцiх вецер. Сiнiя i мяккiя, як кудзеля, змрокi боязка ляглi за густымi каноплямi, за гумнiшчам. Апала дзённая спякота, i паветра зрабiлася густое, як туман, i пахучае, як затануўшыя ўдалечынi за маўклiвай ракой жытнiя прасторы.

Я, расхлiстаны i прыемна стомлены ад дзённай працы, сяджу на ганку i гляджу перад сабою за вiшнёвы сад, за паплавы, за сцены цёмна-залацiстага жыта. Мне хочацца думаць аб тым, што я зрабiў сёння, што будзе зроблена мною заўтра. Ад гэтых думак i меркаванняў мне радасна i пачуццi ў мяне такiя слаўныя.

Мо гэта яшчэ i таму, што заўтра, калi ападзе раса, мы будзем звозiць снапы са свайго палетка, дзе побач разаслалiся, як скiнуць вокам, абшары жыта жыдоўскае камуны, i па гэтых абшарах заўтра, пад жняярку, будзе вязаць снапы Саня.

Я ўбачыў яе толькi нядаўна. Выпадкова неяк сышлiся ў сельсавеце па сваiх асабiстых справах. Седзячы за даўгiм, залiтым чарнiлам, брудным сталом, яна доўга на мяне глядзела сваiмi чорнымi, як чарнiцы, вачыма, нарэшце падсунулася блiжэй i, ледзь-троху чырванеючы, кiнула:

- Цi не будзем мы суседзi?..

- Здаецца што!..

- Ага!.. Значыць, у адну дарогу!..

Зараз i пайшлi. Цэлую дарогу гаманiлi мы аб малазначным, дробязным у жыццi, але затое ў сэрцы ў кожнага ў нас засталiся глыбокiя i несцiраныя сляды нашай сустрэчы, нашай гутаркi i таго гарачага, што застаецца ў пачуццях чалавека, калi ён першы раз пакахае.

З кожным днём я прыкмячаў (на сваё здзiўленне), як у кожную маю думку паволi, спадцiшка, украдаўся яе вобраз, вырастаў ва ўсю сваю велiчыню, выцiскаў з памяцi абдуманае i апякаў маё сэрца сваiмi вялiкiмi i чорнымi, што вугалi, вачыма, з пяшчотай усмiхаўся мiлай усмешкай...

Ад гэтага ў мяне спачатку было адчуванне дзiцяцi, якому нечакана падаравалi самую любую i дарагую для яго цацку.

Я хадзiў лёгка i рабiў кожную работу з захапленнем. Аднак потым я ўжо спазнаў, што прыемная i салодкая боль сэрца ад успамiнаў аб ёй зрабiлася пакутная i немагчымая.

I, нарэшце, седзячы сёння на ганку, я перабiраў у думках меркаваннi аб жыццi i аб дзяўчыне i прыйшоў да вываду, што гэтыя чорныя вочы павiнны быць кожны дзень пры мне i грэць мяне, што гэтыя жорсткiя ад работы i здаровыя рукi павiнны злучыцца з маiмi для адной вялiкай i карыснай справы...

Саня павiнна стаць блiжэйшым у маiм жыццi таварышам.

Гусцее вечар.

Хоць яшчэ захад у малачаi, але па ўсiм небе рассыпаўся залаты мак, i маладзiк спусцiў на сонную раку свае срэбныя косы.

Аксамiтная, чорна-сiняя ранняя ноч моўчкi прыпала да роснага шоўку травы.

На пацяробе за ракою бразгае спутаны конь бляшаным званком.

Адтуль чуваць гоцанне яго ног i звон бляшанкi ад кансерваў.

Нечы высокi голас гагокае ў пералеску.

Цiш.

Над галавою, цераз хату, з свiстам рассякаючы паветра вострымi крыламi, праляцела качка i за агародам трывожна крэкнула. Крэкт яе мякка ўпаў на зямлю i прапаў без рэха.

Чую, як у камуну далёкiм шляхам варочаецца з поля трактар. Гэта ён цэлы дзень нiбы са злосцi гурчаў i плаўна поўзаў па полi. Выварочваў пад сонца чорныя, тлустыя скiбы зямлi. За iм неадлучна хадзiлi яшчэ чарнейшыя за свежы i пахучы чарназём шпакi i галкi.

Заворвалася ржышча, якое не паспела яшчэ падсохнуць.

За гумном, па мяжы, iшлi мужчыны i гаманiлi. Межы былi мокрыя i пахлi штодзённай гарачынёй, чаборам i палыном. Да майго слыху даляталi толькi адны галасы, слоў жа разабраць было нельга.

Галасы тыя былi густыя, свежыя i здаровыя. Яны паволi нараджалiся, роўна плылi i гублялiся.

Нечакана iх перабiў i пакрыў сабою дзявочы спеў.

То варочалiся з поля дамоў, у камуну, прыпозненыя жнеi.

Ад гэтых спеваў я ўстрапянуўся. А сэрца затрапятала ад адной толькi думкi:

"Там Саня!.."

Я адчынiў скрыпучыя веснiцы i, абiваючы расу, пайшоў мяжою на сцежку, кудой будуць iсцi дзяўчаты.

Здалёк матава-срэбным люстрам у цёмна-кучаравых, мазаiчных рамках блiшчыць рака. Над затокамi падняўся белы пух.

Там плёхаецца ў чаротах рыба.

Смяецца месяц. Залатымi яблыкамi павiслi над галавою зоры.

У цёмнай i мутнаватай далi рассыпаюцца спевамi i жартамi дзяўчаты. Вось яны параўнялiся са мною. Спазналi. А як слаўна цiснуць гэтыя жорсткiя запрацаваныя рукi!..

Вось i Саня.

Яна нахiнаецца да мяне зусiм блiзка. Я адчуваю яе гарачы подых, вочы яе як бы троху блiшчаць i, здаецца, праменяцца. Рука яе злёгку трымцiць, - вiдаць, хвалюецца. Усмiхаецца белымi радкамi зубоў. З-пад накругла завязанай хусткi непакорна выбiлiся на цёмны ад загару лоб чорныя стужачкi яе пышных валасоў.