Васіль Быкаў - Поўны збор твораў у чатырнаццаці тамах. Том 4

Яна з падкрэсленай рашучасцю, нібы баючыся перадумаць, пакруціла галавой:

— Но! Но!

— А гэта? — кіўнуў ён на скарыначку, што ўсё ляжала на сярэдзіне скуранкі.

— Джулія нон.

— Тады давай так: напалам.

— Вас іст дас — напалам?

Дзяўчына запытальна зморшчыла носік. Сонца свяціла ў яе твар, і яна ўвесь час міжвольна грымаснічала, нібы дражніла Івана.

— Ну, трошкі Івану, трошкі Джуліі.

Ён разламаў скарыначку і адну частку даў ёй — яна з нерашучасцю ўзяла і, адкусіўшы маленькі кавалачак з кончыка, пасмактала.

— Карашо. Гефтлінген чакалято.

— Немцы, яны вымусяць: і хлеб шакаладам здасца.

— Джулія бежаль Наполі — кушаль чакалято. Хляб міль малё — чакалято много, — сказала яна, усё жмурачы цёмныя, як ноч, вочы.

Іван не зразумеў.

— Бегла ў Неапаль?

— Сі. Рома бежаль. Батіка бежаль.

— Ад бацькі? Чаму?

— А, уна… Една історій, — неахвотна адазвалася яна, яшчэ адкусіла маленькі кавалачак і пасмактала яго. Пасля доўгім позіркам агледзела скарыначку— Батіка хотель плёхой маріто. Рускі ето муж.

«Муж! Яна была замужам!» — гэтая вестка нечаканаю паныласцю ўдарыла ў яго свядомасць, і дзяўчына невядома чаму раптам стала непрыемнай і нежаданай. Яна, мабыць, адчула тое, рухавымі вачыма наўкос зыркнула ў яго раптоўна апанураны твар і ўсміхнулася.

— Нон маріто. Сіньор Дзангаріні не біль муж. Джулія не хатель сіньор Дзангаріні.

Усё яшчэ панылы, Іван запытаў:

— А чаму ты не хацела?

— О, то біль ун сегрето.

— Які сакрэт?

Яна, кідаючы гарэзныя, са смяшынкамі, позіркі то па баках, то скоса — на яго, смактала скарыначку, а ён сядзеў, утаропіўшыся ў дол, і драў з карэннем клочча травы.

— О, сегрето! Маленько сегрето. Джулія любіль, любіль… как ето русско?.. Уно джовіното Маріо. Парень Маріо.

— Во як! — сказаў ён і кінуў убок траву; вецер адразу растрос у паветры травінкі. Хлопец павярнуўся ўбок — цяпер ён чамусьці не хацеў пазіраць на яе, ён толькі панура слухаў.

А яна, нібы не адчуваючы гэтай яго перамены, казала:

— Карашо біль парень. Джулія браль пістоле, бежаль Маріо Наполі. Наполі гуэрра, война. Італьяно шіссен дойч. Джулія шіссен. — Яна ўздыхнула. — Партіджяно італьяно біль малё, дойч мнёго. Мнёго італьяно убіваль. Мнёго концлягер. Джулія концлягер. Очен плёхо концлягер!

— Што, супраць немцаў ваявалі? — з невясёлай зацікаўленасцю здагадаўся Іван.

— Сі. Так.

— Во! — стрымана здзівіўся ён і запытаў: — А дзе ж твой Марыо?

Яна адказала не адразу, падабраўшы да грудзей калені, ашчаперыла цыбатыя свае галёнкі і, паклаўшы на іх падбародак, паглядзела ўдалячынь.

— Маріо фу уччізо.

— Забілі?

— Сі.

Абое памаўчалі. Івану чамусь разам палягчэла, нібы мінула якая непрыемнасць. Ён зірнуў на яе — яна з сур’ёзнасцю вытрымала гэты позірк, трошкі засмучаныя ўглыбіні яе вочы пад яго поглядам сталі ўвачавідкі цяплець, кароценькі сум растаяў, і яна засмяялася.

— Почему Іван смотрі, смотрі?

— Так.

— Что ест так?

— Так ёсць так. Пайшлі ў Трыест.

— О, Тріесте! — лёгенька падхапілася яна з травы.

Ён таксама ўстаў, з нечаканаю лёгкасцю ў настроі размашыста перакінуў цераз плячо скуранку. Па макавым полі яны пайшлі ўніз.

Сонца тым часам прыпякала ўсё болей. Цень ад Мядзведжага хрыбта патроху вузеў у даліне, спякотная попельная смуга мроілася на далёкім падножжы гары, ахутвала лясныя схілы. Толькі снегавыя хрыбціны ўгары ўпэўнена ззялі, выставіўшы, як напаказ, кожную бляклую пляму на сваіх стракатых баках.

— Тріесте карашо! Тріесте партіджяно! Тріесте море! — ажыўлена гаманіла Джулія і, пэўна ад прыліву ўзнёсласці, заспявала:

Гулліва косячы на яго свае жучкі-вочы, яна нягучна, але вельмі рытмічна выводзіла незнаёмыя і ад таго яшчэ болей напеўныя словы. Ён не ведаў, што гэта была за песня, мілагучныя яе пералівы кружылі, вагаліся, нешта падобнае на мернае хваляванне мора было ў яе рытме, нешта ласкавае і добрае размерана імкнула з душы.

Хлопец, зацяўшы дыханне, слухаў гэты мілагучны адгалосак другога, невядомага свету, ды раптам дзяўчына абарвала свой спеў і падалася да яго.

— Іван! Учіть Джулія «Катуша»!

— «Кацюшу»?

— Сі. «Катушу».